Yaradıcılıq palitrası rəngarəng, aktyor ampluası çoxşaxəli olan, əlvan xarakterlər toplusunun
Şeytanbazar məhəlləsində doğulub. Bura o dövrdə azərbaycanlıların sıx yaşadıqları yer idi. Möhsün
valideynlərini çox erkən itirib və nənəsinin himayəsinə keçib. 1906-cı ildən mədrəsədə təhsil almağa
başlayıb. 1908-ci ildə nənəsi də dünyasını dəyişib və o, xalası Zinyətin evinə gəlib. Xalq artisti Əli
Qurbanovun anası olan Zinyət xanım da çox kasıb dolandığından Möhsün 1909-cu ildən
Şeytanbazarda gündəlik çörəkpulu qazanınaq üçün müxtəlif buyruqlara gedir, hər cür ağır işin
Şirin və məlahətli səsi olan Möhsün Sənani 1911-ci ildə məhərrəmlik ayında göstərilən şəbih
tamaşalarında "Qasım otağı" epizodunda çıxış edib. "Hicaz" muğamı üstündə oxuduğu mərsiyə-
qəsidənin xoş sədası məhəlləyə yayılıb. Tiflis şəhərində azərbaycanlıların həvəskar teatr truppasının
məşhur aktyoru Mirzəxan Quliyev onu şagird və yeniyetmələrin dram dərnəyinə dəvət edib. 1914-cü
ilin axırlarında aktyorluğa ciddi maraq göstərən, səylə çalışan Möhsün Sənani taleyini ömürlük
səhnə sənətinə bağlayıb.
1915-1919-cu illər arasında Tiflisdə azərbaycanlı teatr həvəskarlarının oynadıqları
tamaşalarda iştirak edən Möhsün Sənani 1919-cu ilin iyununda Bakıya gəlib. Bir qədər həvəskar
aktyor kimi çıxış edib və sonra dövlət teatrının truppasına qəbul olunub. Möhsün Sənani Milli Dram
Teatrında işləməklə yanaşı, 1927-1930-cu illərdə Bakı Türe İşçi Teatrında hazırlanan bir sıra
tamaşalarda da oynayıb.
Möhsün Sənaninin yaradıcılığında iki üslub xüsusilə formalaşıb. İfadə vasitələri müxtəlif,
janr-estetika prinsipləri fərqli olsa da, aktyor onları özünün fərdi üslubunun poetika bütövlüyündə
ustalıqla birləşdirirdi. Sənani dramatik obrazları tamaşanın mövzu-problematikasından, janr
təyinindən asılı olaraq taciə, psixoloji, bəzən lirik-psixoloji, publisist notlarda kökləyib oynayırdı.
Buna aşağıdakı rolları misal göstərmək olar.
İsgəndər, Mirbağır ağa və Məşədi Oruc ("Ölülər", Cəlil Məmmədquluzadə), Yuri ("İki
qardaş", Mixail Lermontov), Nəbi ("Qaçaq Nəbi"), Mehdi-Mixaylo ("Uzaq sahillərdə", İmran
Qasımov və Həsən Seyidbəyli), Qatır Məmməd ("Qatır Məmməd", Zeynal Xəlil), Edqar,
Molkolm ("Kral Lir" və "Maqbet", Vilyam Şekspir), Vano Quliaşvili ("Vətən oğlu", Konstantin
Simonov), Eldar ("Vaqif", Səməd Vurğun), Gərşivəz ("Səyavuş", Hüseyn Cavid), Zavyalov
("Çiçəklər yolu", Valentin Katayev), Surxay ("Aydın", Cəfər Cabbarlı), Ferdinand ("Ögey ana",
Onore de Balzak), Sergey Tulenin ("Gənc qvardiya", Aleksandr Fadeyev), Xanınurad ("Bahar
suları", İlyas Əfəndiyev), Şərif, Dövlət bəy, Xosməmməd ("Almaz", "Aydın" və "Dönüş", Cəfər
Cabbarlı), Vano dayı ("Darıxma, ana!", Nodar Dumbadze), Heydər bəy və Teymur ağa ("Hacı Qara"
və "Lənkəran xanının vəziri", Mirzə Fətəli Axundzadə), Skapen ("Skapenin kələkləri", Jan Batist
Molyer), Fiqaro ("Fiqaronun toyu", Pyer Bomarşe), Kavaler Ripafratta ("Mehmanxana sahibəsi",
Karlo Haldoni), Həsənağa ("Göz həkimi", İslam Səfərli).
Möhsün Sənaninin yaradıcılığında "Azərbaycanfilm"də istehsal olunmuş kinolarda oynadığı
rollar xüsusi yer tutur. Aktyorun çəkildiyi səssiz və səsli, ağ-qara və rəngli filmlərdəki rollarının ən
məşhuru Eldar ("Kəndlilər". 1939) və Qoçu Əsgər ("O olmasın, bu olsun". 1956) obrazlarıdır.
Möhsün Sənaninin geniş aktyor diapazonu olub. Bir sıra tamaşalarda mahnıları şövq və
məlahətlə oxuyub. Təbii yumoru, güclü özgələşmə bacarığı, rəngarəng sifət ifadə vasitələri, koloritli
danışıq tərzi olan Möhsün Sənani realist aktyor məktəbinin layiqli nümayəndələrindən biridir.
Aktyorun yumor istedadının güclü cazibə qüvvəsi vardı və bu məhrəmlik onun öz tamaşaçı
qüvvəsini yetişdirmiş, onları sənətkarın istedadına, səhnəyə hər çıxışma məhəbbət ruhunda
kökləmişdi.
Möhsün Sənani Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (17 iyun 1943) və xalq artisti
(21 iyul 1949) fəxri adlarına layiq görülüb.
Möhsün Sənani 11 fevral 1981-ci ildə Bakıda vəfat edib və ikinci Fəxri xiyabanda dəfn
olunub.
* * *
Bu dövrün 1940-1950-ci illərində teatrın truppasına sonralar xalq artisti və əməkdar artist
fəxri adlarını alan Əminə Sultanova (Nağıyeva), İmamverdi Bağırov, Sadıq Hüseynov, Müxlis
Cənizadə, Muxtar Maniyev, Bürcəli Əsgərov, aktyorlar Səadət Zülfüqarova, Seyfəli Mehrəlioğlu,
Fatma Kərimova, Nadir Rzayev, Eldəniz Zeynalov, Şövkət Rzayeva, Mustafa Süleymanov,
Əfrasiyab Məmmədov, Məmmədəli Əliyev, Osman Həqqi, Əmənulla Rəsulov, Leyla Rzayeva,
Yusif İsgəndərov, Arif Namazəliyev, Afiqə Yolçuyeva (Kazımova), bir müddət işləyəndən sonra