MÜNƏVVƏR KƏLƏNTƏRLİ (1912 - 5.2.1963)
Respublikada 1945-ci ildən populyar kino aktrisası kimi tanınıb, sevilib, rəğbət bəslənib və
yalnız bundan sonra teatr aləmində məşhurlaşıb. İlk ekran obrazı "Arşın mal alan" bədii filmində
Cahan xala rolu olub. 1945-ci ildə ekranlara buraxılan filmin yaradıcı heyətinin bir qrupuna bir il
sonra Stalin mükafatı verildi. Laureatlar arasında Münəvvər xanım da vardı.
Yaradıcılığı ilk növbədə və geniş miqyasda xalq oyun-tamaşalarının poetika şəhdindən, milli
gülüş mədəniyyətinin, geniş mənada karnaval estetikasının yumor məziyyətlərindən, məsxərə
göstərmələrinin dinamik, canlı, coşğun həyati ruhundan, məzhəkəli qaravəllilərin məzəli
təravətindən şirələnib, bəhrələnib, estetik zəmin tapıb.
Münəvvər Səməd qızı Kələntərli 1912-ci ilin yazında Lənkəranda doğulub. Uşaq yaşlarında
ailəsi Bakıya köçüb. Münəvvər ilk təhsilini Bakıda alıb və 16 yaşında bədii özfəaliyyət
kollektivlərində çıxış edib. Həm milli xalq rəqslərinin incəliklərinə yiyələnib, həm də qədimi el
nəğmələrini şirin səslə, ürəkaçan avazla oxuyub. Böyük qardaşı Haşım Kələntərlinin təklifi və
Müslüm Maqomayevin dəvəti ilə Münəvvər xanımı 1933-cü ildə Azərbaycan Dövlət opera teatrının
xor qrupuna işə götürüblər. Qısa müddətdə özünün zəngin daxili aləmini, aktyorluq şücaətinin hüsn-
təravətini açıqlaya bilən aktrisa truppanın əsas heyətinə keçirilib.
Milli komediya və xüsusən musiqili teatr janrı üzrə aktrısaların sayının barmaq hesabı
olduğu dövrdə Münəvvər Kələntərlinin səhnəyə gəlişi sənətdə parlaq ziya saçıb. O, opera və
operetta tamaşalarında müxtəlif rollar oynayıb.
1938-ci ilin 30 mayında Bakıda Azərbaycan Dövlət Musiqili komediya Teatrı fəaliyyətə
başlayıb. Yeni sənət ocağının yaradıcı truppasının əsasını opera teatrının aktyorları təşkil ediblər.
Münəvvər xanım da yeni yaranan teatrın heyətinə daxil olub. Müxtəlif kinolara çəkilişlə əlaqədar
müəyyən fasilələrlə uzun müddət Musiqili Komediya Teatrının kollektivində çalışıb.
Aktrisa bu teatrda Tamam ("Ulduz", Sabit Rəhman və Süleyman Ələsgərov), Telli və Cahan
xala ("Arşın mal alan", Üzeyir bəy Hacıbəyov), Pərzad, Mələk xanım ("Evliykən subay" və "Əlli
yaşında cavan", Zülfüqar bəy Hacıbəyov), Nisə və Şərəf ("Durna", Süleyman Rüstəm və Səid
Rüstəmov), Gövhər ("Gözün aydın", Məhərrəm Əlizadə və Fikrət Əmirov), Xədicə ("Qızıl
axtaranlar", Həsən Seyidbəyli və Tofiq Quliyev), Tavat xala ("Rəisin arvadı", Məhərrəm Əlizadə və
Səid Rüstəmov), kato ("Tiflis nəğməsi", Levon Cubabiriya və Şota Milorova. Tərcümə edəni Adil
Babayev), Rəxşəndə ("Bir dəqi-qə", Məhərrəm Əlizadə və Hacı Xanməmmədov), kəblə Fatma
("Hacı Kərimin Aya səyahəti", Qulamrza Cəmşidi ilə Əbülfəz Hüseyni və Azər Rzayev), Nabat
("Özümüz bilərik", Şıxəli Qurbanov və Süleyman Ələsgərov), Mərcan ("Səndən mənə yar olmaz",
Məhərrəm Əlizadə və Əşrəf Abbasov), Əsınət ("Ev bizim, sirr bizim", Novruz Gəncəli və Şəfiqə
Axundova), Məsmə ("Toy kimindir?", Məhərrəm Əlizadə və Ağası Məşədibəyov) rollarını oynayıb.
Münəvvər Kələntərli "Görüş" (Münəvvər), "Qızmar günəş altında" (Gülbahar), "Bəxtiyar"
(Gülzar), "O olmasın, bu olsun" (Yengə), (Gülzar) kinolentlərində də çəkilib.
Sənətdə qazandığı uğurlarına görə 23 fevral 1940-cı ildə Azərbaycan Respublikasının
əməkdar artisti fəxri adı ilə təltif olunub.
Münəvvər Səməd qızı Kələntərli 5 fevral 1963-cü ildə dünyasını dəyişib.
Dostları ilə paylaş: |