Məmmədov N. R.,Aslanov Z. Y.,Seydəliyev İ. M.,Hacızalov M. N.,Dadaşova K. S



Yüklə 7,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə41/46
tarix24.05.2020
ölçüsü7,93 Mb.
#31490
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   46
Zabit-Aslanov metrologiya


SO-nun Şurası 

U



un

lu

ğ



un

 q

iy



m

ət



nd

ir

il



m

əs



üz

 



K

om

it



ə 

(K

A



S

K

O



 

Mərkəzi katiblik 



İ

SO-nun Baş Məclisi 

St

an



da

rt

la



şd

ır

m



an

ın

 e



lm

i p


ri

ns

ip



ri

ni



öy



ni

lm

əs



i ü

zr

ə 



K

om

itə



 (S

T

A



K

O



 

İs

te



hl

ak

çı



la



m

ar



la



m

üd



af

si



 ü

zr

ə 



ko

m

it



ə 

(K

O



P

O

L



K

O



İş

çi qrupları 

S

ta

nd



ar

t n


üm

un

əl



ər

 ü

zr



ə 

K

om



it

ə 

(R



E

M

K



O

Şə



k. 13.1 Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilatın (İSO) strukturu 

 

Ş



uranın digər icraedici orqanı Texniki bürodur, büro 

sədr və Şuranın təyin etdiyi doqquz şəxsdən ibarət olur. İSO 

Ş

urası aşağıdakı Komitələrdən ibarətdir:  



461 

 



  plan Komitəsi (PLAKO); 

  uyğunluğun qiymətləndirilməsi üzrə Komitə (KASKO); 



  istehlakçıların    marağlarının  müdafiəsi  üzrə  Komitə 

(KOPOLKO);  

  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrə  yardım  göstərilməsi  üzrə 



Komitə (DEVKO);  

  elmi-texniki informasiya üzrə Komitə (İNFКО);  



  standart nümunələr üzrə Komitə (REMKO);  

  standartlaşdırmanın  elmi  prinsiplərinin  öyrənilməsi  üzrə 



Komitə (STAKO).  

Ş

uranın Plan komitəsi  İSO-nun texniki fəaliyyətinin 



təşkili,  koordinasiyası  və  planlaşdırılması  üzrə  bütün 

tövsiyələri  işləyib  hazırlayır.  Komitə  texniki  komitələrinin 

yenilərinin yaradılması və mövcudlarının buraxılmasına dair 

təklifləri araşdırır.  

Plan  komitəsi  texniki  iş  üzrə  Direktivlərin 

dəyişdirilməsinə dair təkliflər hazırlayır, Şuranın tapşırığı ilə 

texniki  komitələrin  adlarını  təsdiq  edir  və  onların  fəaliyyət 

sahəsini  müəyyən  edir.  Komitə  üzvlərinə  müvafiq  texniki 

komitələrin katibliklərinin aparılmasını təhkim edir.  

1970-ci  ildən  başlayaraq  İSO  tövsiyələr  əvəzinə 

beynəlxalq  standartların  işlənməsinə  keçdi.  Elə  həmin  il 

məhsulun 

beynəlxalq 

standartlara 

uyğunluğunun 


462 

 

sertifikatlaşdırılması 



üzrə 

Komitənin 

(SЕRТİКО) 

yaradılması  haqqında  qərar  qəbul  edildi.  1985-ci  ildə  bu 

Komitə  uyğunluğun  qiymətləndirilməsi  üzrə  Komitə 

adlandırıldı.  

Bu  dövrdə  milli  sertifikatlaşdırma  sistemləri, 

müstəqil  sınaq  laboratoriyaları  (mərkəzləri)  şəbəkəsi 

yaradılmağa  başlandı.  Sertifikatlaşdırma  məsələlərinin 

həllində vahid yanaşmanın işlənib hazırlanması KASKO-ya 

həvalə olundu.  

Ş

uranın  bu  komitəsində  üzvlük  İSO-nun  istənilən 



komitə  üzvü  üçün  açıqdır.  Hazırda  onun  işində  28  komitə 

üzvü iştirak edir, 24 ölkə isə müşahidəçi qismində işləyir.  

KASKO aşağıdakı istiqamətlərdə iş aparır:  

 



məhsulun  və  keyfiyyətin  təmini  sistemlərinin 

standartlara 

və 

texniki 


şə

rtlərə 


uyğunluğunun 

qiymətləndirilməsi üsullarının öyrənilməsi;  

 

məhsulun,  proseslərin,  xidmətlərin,  həmçinin 



sınaq 

laboratoriyalarının, 

təftiş 

təşkilatlarının, 



sertifikatlaşdırılması üzrə təşkilatların və keyfiyyətin təmini 

sistemlərinin  sınaqları,  təftişləri  və  sertifikatlaşdırma  üzrə 

rəhbərliyin hazırlanması;  

 



milli və regional keyfiyyətin təmini sistemlərinin 

qarşılıqlı  tanınmasına,  həmçinin  beynəlxalq  standartların 



463 

 

sınaqlar,  təftiş,  sertifikatlaşdırma  və  keyfiyyətin  təminində 



geniş istifadəsinə köməklik göstərilməsi.  

KASKO  ikitərəfli  və  çoxtərəfli  əsaslarda  sınaqların 

nəticələrinin  harmonikləşdirilməsi  sahəsində  İSO-nun 

rəhbər  sənədlərinin  yaradılması,  milli  sertifikatlaşdırılması 

sistemlərinin  akkreditləşdirilməsi  üçün  metodoloji  bazanın 

yaradılması üzrə işləri həyata keçirir.  

Bundan  başqa,  KASKO  periodik  olaraq  bütün 

qüvvədə 


olan 

milli, 


regional 

və 


beynəlxalq 

sertifikatlaşdırma 

sistemlərinin 

İ

SO 



standartlarına 

uyğunluğuna,  məhsulun  sertifikatlaşdırılmasının  beynəlxalq 

sisteminin  zəruri  halda  təşkili  üçün  vaxtında  ölçü 

götürülməsinə nəzarət edir. 

Son illər ərzində KASKO Beynəlxalq Elektrotexniki 

Komissiyası  (BEK)  ilə  birlikdə  sertifikatlaşdırmanın  əsas 

aspektlərinə  dair  bir  sıra  rəhbər  metodiki  göstərişlər 

hazırlamışdır. Bu sənədlər İSO və BEK üzvü olan ölkələrdə 

geniş tətbiq olunurlar.  

Bir 


sıra 

ölkələrdə 

bu 

sənədlər 



milli 

sertifikatlaşdırmanın  sistemlərinin  əsasını  təşkil  edir, 

regional  ticarət  və  iqtisadi  əməkdaşlıq  səviyyəsində    isə 

qarşılıqlı 

tədarük 

edilən 


məhsulun 

uyğunluğunun 



464 

 

qiymətləndirilməsinə  dair  müqavilələrin  işlənməsi  üçün 



baza qismində istifadə olunur.  

Hazırda KASKO-nun işçi proqramına  yeni tematika 

daxil  edilmişdir.  Buraya  zavod  nəzarəti  sistemində 

fəaliyyətdə  olan  nəzarətçilərin  attestasiyası  və  qeydiyyatına 

ümumi  tələblərin  hazırlanması,  sınaq  laboratoriyalarının 

attestasiyası üzrə ekspertlərin hazırlanması daxildir.   

KASKO  həmçinin  aşağıdakı  sahələrdə  ümumi 

tələblərin və meyarların hazırlanmasını həyata keçirir: 

 

sınaq laboratoriyalarının akkreditləşdirilməsi; 



 

akkreditləşdirmə orqanlarının işinin keyfiyyətinin 



qiymətləndirilməsi; 

 



məhsulun sınaqlarının və nəzarətinin nəticələrinin 

və  məhsula  verilmiş  sertifikatların  qarşılıqlı  tanınması  üzrə 

ikitərəfli  və çoxtərəfli müqavilələrin bağlanması.  

İ

stehlakçıların 



maraqlarının 

müdafiəsi 

üzrə 

Komitənin  (КОPОLКО)  vəzifələrinə  aşağıdakı  məsələlər 



daxildir: 

 



geniş  istehlakçı  kütləsi  üçün  maraq  kəsb  edən 

məhsulun 

standartlaşdırılmasından 

maksimal 

səmərə 

alınmasında  köməkliyin  yolları,  həmçinin  istehlakçıların 



milli  və  beynəlxalq  standartlaşdırmada  daha  geniş  iştirakı 

üçün lazım olan tədbirlərin görülməsi; 



465 

 



 

standartlaşdırma 

nöqteyi-nəzərindən 

istehlakçıların  informasiya  təminatı,  onların  maraqlarının 

müdafiəsi,  həmçinin  standartlaşdırma  məsələlərini  onların 

öyrənilməsi proqramlarına dair tövsiyələrin işlənməsi; 

 

istehlakçıların  standartlaşdırma  üzrə  işlərdə 



iştirakı  təcrübəsinin  ümumiləşdirilməsi,  istehlak  mallarına 

standartların  tətbiqi,  istehlakçılar  üçün  maraq  kəsb  edən 

milli və beynəlxalq standartlaşdırmanın digər məsələləri; 

 



fəaliyyətləri  istehlakçıların  maraqlarına  toxunan 

müxtəlif  İSO  orqanları  ilə  əlaqələrin  lazımi  səviyyədə 

saxlanılması.  

İ

stehlak mallarının standartlaşdırılması məsələləri ilə 



məşğul  olan  müxtəlif  beynəlxalq  təşkilatların  fəaliyyətinin 

koordinasiyası  məqsədilə  İSO-nun  Şurası  yanında  istehlak 

mallarına  beynəlxalq  standartlar  üzrə  Koordinasiya 

Komitəsi 

yaradılmışdır. 

Onun 


işində 

Beynəlxalq 

Elektrotexnika  Komissiyası,  keyfiyyətin  təmini  üzrə 

Beynəlxalq mərkəz və digər təşkilatlar iştirak edir.  



Elmi-texniki informasiya üzrə Komitə. Bu Komitə 

1967-ci  ilə  Şuraya  informasiyanın  toplanması  və  yayılması 

metodları,  standartlaşdırmanın  təbliğat  formaları,  həmçinin 

milli  standartlar  fondlarının  işinin  təşkilinə  dair  tövsiyələr 

təqdim etmək üçün yaradılmışdır.  


466 

 

İ



nformasiya  üzrə  İSO  Şurası  Komitəsinin  vəzifələri 

aşağıdakılardır: 

 

İ



SO-nun  səlahiyyətlərinə  daxil  olan  məsələlər 

üzrə  hesablama  texnikası  vasitələrinin  istifadəsi  ilə  İSO 

informasiya şəbəkəsinin fəaliyyətinin təmin edilməsi; 

 



standartlaşdırma  və  digər  yaxın  məsələlər  üzrə 

İ

SO-ya  üzv  olan  ölkələrin  informasiya  mərkəzlərinin  işinin 



koordinasiyası; 

 



avtomatlaşdırılmış  emalı  məqsədilə  standartların 

və  digər  normativ-texniki  sənədlərin  təsnifatı  və 

indeksasiyası üzrə tövsiyələrin işlənməsi; 

 



normativ-texniki 

sənədlər 

(NTS) 

üzrə 


informasiya sistemlərində beynəlxalq standartların tətbiqinə 

köməklik göstərilməsi. 

İ

SO-nun  İNFKO  Komitəsinin  işində  bütün  komitə 



üzvləri, fəal üzvlər və ya müşahidəçilər qismində iştirak edə 

bilər.  


İ

NFKO  tərəfindən  normativ-texniki  sənədlərin 

indeksləşməsinə  dair  vəsait,  xarici  sənədlərin  emalı  üzrə 

kitabxana 

işçiləri 

üçün 


vəsait, 

informasiyanın 

avtomatlaşdırılmış  axtarışının  təşkili  üçün  üçdilli  (ingilis, 

fransız və rus) lüğət işlənmişdir.  



467 

 

İ



NFKO-nun  rəhbərliyi  altında  standartlar  haqqında 

avtomatlaşdırılmış  informasiya  sistemi  İSO  NET  şəbəkəsi 

yaradılmışdır.  

İ

SO  NET  standartlaşdırma  üzrə  milli  informasiya 



mərkəzlərini əhatə edən və onlar arasında rabitə kanallarını 

özündə birləşdirən İSO-nun Cenevrədə yerləşən informasiya 

mərkəzindən ibarətdir.  

İ

SO  NET-in  ali  icra  orqanı  İSO  NET-in  idarəetmə 



Ş

urasıdır. Bu Şura inzibati, prosedur və maliyyə məsələləri, 

həmçinin  siyasət  məsələləri  üzrə  qərarların  yerinə 

yetirilməsinə cavabdehdir.  

İ

nkişaf  edən  ölkələrə  kömək  göstərilməsi  üzrə 

Komitə.  Bu  Komitə  1961-ci  ildə  yaradılmışdır.  Onun 

məqsədi standartlaşdırma üzrə milli orqanların fəaliyyətinin 

təşkili və təkmilləşdirilməsidir.  

DEVKO-nun  əsas  funksiyalarına  aşağıdakılar 

daxildir:  

 



standartlaşdırma məsələləri və digər yaxın sahələr 

üzrə 


(məsələn, 

keyfiyyətə 

nəzarət, 

metrologiya, 

sertifikatlaşdırma  və  b.)  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrin 

tələbatlarının  aşkarlanması  və  onlara  müvafiq  köməklik 

göstərilməsi; 


468 

 



 

standartlaşdırmanın  və  digər  yaxın  sahələrdə 

fəaliyyətin  bütün  aspektlərinin  inkişaf  etməkdə  olan 

ölkələrdə  geniş  müzakirəsi  və  sənayesi  inkişaf  etmiş  və 

inkişaf  etməkdə  olan  ölkələr  arasında  təcrübə  mübadiləsi 

üçün şəraitin yaradılması. 



Standart  nümunələr  üzrə  Komitə.  REMKO-nun 

işinin  nəticəsi  İSO-nun  texniki  komitələri  üçün  rəhbər 

sənədlərin  işlənməsidir.  Komitələr  beynəlxalq  standartlarda 

standart nümunələrə istinad edir. Komitə standart nümunələr 

üzrə məlumat kitabı (sorğu kitabı) da hazırlayır və buraxır.  

REMKO-nun  fəaliyyətində  vacib  yeri  standart 

nümunələr sahəsində İSO-nun digər beynəlxalq təşkilatlarla 

fəaliyyətini koordinasiya məsələləri, o cümlədən Beynəlxalq 

qanunverici metrologiya təşkilatı (BQMT) ilə əlaqələr təşkil 

edir.  


Standartlaşdırmanın 

elmi 

prinsiplərinin 

öyrənilməsi  üzrə  Komitə  (STAKO).  Bu  Komitə  1952-ci 

ildə  beynəlxalq  standartlaşdırma  sahəsində  optimal 

nəticələrə  nail  olmaq  üçün  lazım  olan  prinsip  və  metodlara 

dair İSO Şurasına müvafiq köməklik göstərilməsi məqsədilə 

yaradılmışdır.  

STAKO-nun  bütün  fəaliyyəti  müvafiq  işçi  qruplar, 

məsələn  standartlaşdırmanın  prinsipləri,  onun  səmərəliliyi, 


469 

 

ölkələrdə  beynəlxalq  standartların  tətbiqi  və  digər  qruplar 



çərçivəsində aparılır.  

STAKO-nun  terminologiya  üzrə  işçi  qrupu 

çərçivəsində xüsusən böyük işlər aparılır. Standartlaşdırma, 

sertifikatlaşdırma 

və 

sınaq 


laboratoriyalarının 

akkreditləşdirilməsi  sahəsində  terminlər  və  onların 

təriflərinə  dair  rəhbər  sənədlər  hazırlanmış  və  dərc 

olunmuşdur. 

STAKO-nun 

terminologiya 

sahəsində 

Rəhbərliyi  hökumətlərarası  səviyyədə  –  BMT-nin  Avropa 

İ

qtisadi Komissiyası tərəfindən bəyənilmişdir.  



Hazırda  STAKO  başlıca  olaraq  beynəlxalq 

standartlaşdırmanın  inkişaf  perspektivləri,  beynəlxalq 

standartların  ölkələr  arasında  ticarətin  inkişafı  üçün  tətbiqi 

məsələləri  üzrə  beynəlxalq  seminarların  təşkili  ilə  məşğul 

olur.  

İ

SO-nun  texniki  orqanları  və  beynəlxalq 



standartların  işlənməsi.  İSO-nun  fəaliyyətinin  əsas  növü 

beynəlxalq  standartların  işlənməsidir.  Təşkilatın  başlıca 

struktur bölməsi də Texniki Komitələrdir.  

İ

SO-nun  beynəlxalq  standartları  məcburi  deyildir, 



hər  bir  ölkə  onları  bütövlükdə  və  ya  ayrıca  bölmələrini 

tətbiq  edə  bilər  və  ya,  ümumiyyətlə,  tətbiq  etməyə  bilər. 

Lakin  məhsul  istehlakçıları,  məhsulun  yüksək  rəqabət 


470 

 

qabiliyyətini  saxlamağa  çalışaraq,  İSO  və  digər  beynəlxalq 



təşkilatların standartlarını tətbiq etməyə məcburdurlar.  

Standartların 

işlənməsi 

texniki 


orqanların 

proqramına  o  halda  daxil  edilir  ki,  standartlar  ölkələr 

arasında ticarətin genişləndirilməsi üçün lazımdır, insanların 

təhlükəsizliyi  və  sağlamlığının  qorunması,  ətraf  mühitin 

mühafizəsinin  tələb  olunan  səviyyəsinin  təmin  edilməsinə 

yönəlmişdir.  

Beynəlxalq  standartlaşdırma  təcrübəsində  məhsula 

standartın  işlənməsi  zamanı  əsas  vurğu  məhsulun 

sınaqlarının  vahid  metodlarının  müəyyənləşdirilməsinə 

yönəlir.  

Göstərilən 

tələblərdən 

başqa, 

beynəlxalq 



standartlarda  məhsula  insanların  həyatı  və  sağlamlığı,  ətraf 

mühitin  mühafizəsi,  qarşılıqlı  əvəzolunma  və  texniki 

uyğunluq məsələlərinə dair xüsusi tələblər müəyyən edilir.  

İ

SO-nun  bütün  fəaliyyət  sahələri  texniki  komitələr 



arasında bölüşdürülmüşdür, onlar tərəfindən 7000-dən artıq 

beynəlxalq  standartlar  işlənmişdir.  Bu  gün  təcrübi  olaraq 

texnikanın  elə  bir  sahəsi  yoxdur  ki,  BEK  və  ya  İSO 

standartları işlənilməmiş olsun.  

Qeyd  edək  ki,  elektrotexnika,  elektronika  və  rabitə 

sahələrində standartların işlənməsi ilə İSO və BEK arasında 



471 

 

qüvvədə  olan  müqavilə-razılaşmaya  uyğun  olaraq  BEK 



məşğul olur.  

Hər  bir  texniki  komitə  (TK)  İSO  Şurası  tərəfindən 

təsdiq  olunmuş  fəaliyyət  sahəsinə  malikdir.  Texniki 

komitələr  ümumi  texniki  komitələrə  və  texnikanın  konkret 

sahələrində işləyən xüsusi komitələrə bölünür.  

Ümumi texniki komitələrin fəaliyyəti ümumi texniki 

və  sahələrarası  məsələlərin  həllinə  istiqamətlənir.  Belə 

Komitələrə  misal  kimi  TK10  “Texniki  cizgilər”,  TK12 

“Kəmiyyətlər,  vahidlər,  işarələr,  keçid  əmsalları  və 

cədvəlləri”,  TK  37  “Terminologiya”  və  digərlərini 

göstərmək olar.  

İ

SO-nun  strukturunda  elə  TK  var  ki,  onlar  bütöv 



sahələri  (aviasiya  və  kosmik    texnika  üzrə  TK,  kimya  üzrə 

TK  və  s.)  təmsil  edirlər.  Belə  hallarda  TK  çərçivəsində 

altkomitələr  yaradılır,  onlar  daha  konkret  sahələrdə  iş 

aparırlar.  

İ

nformasiya texnologiyalarının inkişafı İSO və BEK 



qarşısında  “İnformasiya  Texnologiyası”  birgə  texniki 

komitəsinin  yaradılması  məsələsini  qoydu.  Onun  tərkibinə 

BEK/TK  83  “İnformasiya  texnologiyası”  və  BEK/PK  47B 

“Mikroprosessorlar” yarımkomitələri daxildir.  



472 

 

Son  illərdə  bütün  ölkələrin  müəssisələrində 



məhsulun  keyfiyyətinin  təmini  üzrə  müasir  sistemlərin 

yaradılmasına  böyük  diqqət  yetirilir.Yalnız  belə  sistemlər 

istehlakçını,  buraxılan  məhsulun  standartların  tələblərinə 

tam uyğunluğu barədə maksimum zəmanətləndirə bilər.  

Bir  sıra  qabaqcıl  dünya  ölkələrinin  (ABŞ,  Fransa, 

Böyük  Britaniya  və  s.)  müəssisələrində  belə  sistemlərin 

yaradılmasına  dair  tövsiyələrə  malik  milli  standartlar 

işlənmiş və təsdiq olunmuşdur. 

Müəssisələrdə  məhsulun  keyfiyyət  məsələlərinin 

həllində  eyni  cür  yanaşmanın  işlənməsi  məqsədilə 

“Keyfiyyətin idarə edilməsi və keyfiyyətin təmini” TK 176-

nı yaratmaq qərara alındı. Bu komitənin vəzifəsinə keyfiyyət 

sistemlərinin  (9000  seriyalı)  əsasverici  prinsiplərinin 

standartlaşdırılması daxil edilmişdir.  

Beynəlxalq  standartların  işlənməsi  qaydası,  İSO 

orqanlarının  funksiyaları,  onların  katibliklərinin  vəzifələri 

BEK  və  İSO-nun  təsdiq  etdikləri  Direktivlərlə  müəyyən 

edilmişdir.  Bu  qayda  istisnasız  olaraq  texniki  orqanların 

işində iştirak edən bütün ölkələrə bu orqanların iclaslarında 

iştirak  etmək,  beynəlxalq  standartların  işlənməsinə  dair 

təklifləri  digər  komitə  üzvlərinin  nəzərinə  çatdırmaq,  öz 


473 

 

iradlarını  təqdim  etmək  və  standartların  layihələrinin  qəbul 



edilməsində iştirak etmək imkanı verir.  

Beynəlxalq  standartların  layihələri  işçi  qruplar 

tərəfindən hazırlanır, hər bir baxılan sahədə ölkələrin aparıcı 

mütəxəssisləri  standartların  hazırlanmasında  iştirak  edirlər. 

Maraqlılıq dərəcəsindən asılı olaraq İSO-nun hər bir komitə 

üzvü  hər  bir  texniki  komitənin  işində  özünün  iştirakının 

statusunu  müəyyən  edir.  Bu  üzvlük  fəal  (“R”  üzvlər)  və 

müşahidəçi qismində (“O” üzvlər) ola bilər.  

Fəal 

üzvlük 


texniki 

komitələrin 

iclaslarına 

nümayəndə 

göndərmək, 

beynəlxalq 

standartların 

layihələrinin  qəbul  edilməsində  və  müzakirələrində  iştirak 

etmək və baxılan sənədlərə səs vermək prosedurunda iştirak 

öhdəliyi qoyur.  

Müşahidəçi üzvlər TK-nın bütün işçi sənədlərinin bir 

nüsxəsini  əldə  etmək  və  iclaslarda  müşahidəçilər  qismində 

iştirak etmək hüququndan istifadə edə bilərlər.  

İ

SO 



çərçivəsində 

beynəlxalq 

standartların 

işlənməsinin aşağıdakı mərhələləri nəzərdə tutulur, TK-nın 

proqramına  bu  və  ya  digər  beynəlxalq  standartın 

işlənməsinin salınması haqqında təkliflərə baxılır.  

Bütün 

təkliflər 



TK-nın 

katibliyi 

və 

ya 


yarımkomitələr  (YK)  tərəfindən  standartın  işlənməsinin 

474 

 

məqsədəuyğunluğunun əsaslandırılması ilə birlikdə verilmiş 



komitənin  (yarımkomitənin)  işində  fəal  iştirak  edən  komitə 

üzvlərinə  göndərilir.  Təkliflərə  dair  müsbət  qərar  qəbul 

edildikdə sənədin işçi layihəsinin işlənməsinə başlanır.  

Ə

ksər hallarda sənədlərin işçi layihələri bu məqsədlə 



yaradılmış  işçi  qruplar  tərəfindən  hazırlanır.  Belə  qruplara, 

bir  qayda  olaraq,  maraqlı  ölkələrin  verilmiş  sahədə  aparıcı 

mütəxəssisləri cəlb edilir.  

İş

çi  layihələr  TK  və  ya  YK-yə  baxılmaq  üçün, 



həmçinin ayrıca komitə üzvləri (əksər hallarda belə layihələr 

ölkələrin  milli  standartları  olur)  tərəfindən  təqdim  edilə 

bilər.  İşçi  layihələrin  təqdim  olunmasının  belə  qaydası 

sənayesi inkişaf etmiş bir sıra  ölkələrdə geniş istifadə edilir. 

 Səbəb  odur  ki,  işçi  layihənin  gələcəkdə  beynəlxalq 

standart  kimi  qəbul  edilməsi  milli  standarta  dəyişikliklərin 

edilməsini  və  ya  ona  yenidən  baxılmasını  tələb 

etməyəcəkdir  və  deməli,  istehsal  sferasında  əlavə  xərclərlə 

ə

laqədar olmayacaqdır.  



İş

lənmiş  işçi  layihənin  TK-nın  və  ya  YК-nın 

iclasında,  yaxud  TK  və  YK  üzvləri  arasında  yazışma  yolu 

ilə  bəyənildiyi  halda  İSO-nun  Mərkəzi  katibliyində 

beynəlxalq standartın layihə təklifi qismində qeydə alınır və 

ona qeydiyyat nömrəsi verilir.  



475 

 

Layihə təklifi TK və YK-nın katibliyi tərəfindən bu 



orqanın  bütün  fəal  üzvlərinə  baxılmaq  üçün  göndərilir, 

iradlar  alındıqdan  sonra  beynəlxalq  iclas  çağırılır  və  orada 

layihənin texniki məzmunu müzakirə edilir.  

Bir qayda olaraq, bir iclasın gedişində ümumi qərara 

gəlmək  mümkün  olmur.  Odur  ki,  hər  bir  iclasdan  sonra 

dəqiqləşdirilmiş  layihə  (birinci  layihə,  ikinci  layihə  və  s.) 

hazırlanır və növbəti iclaslarda baxılır.  

Lakin  üç  dəfədən  çox  layihənin  işlənməsinə  yol 

verilmir.  Bundan  sonra  kompromis  qərara  gəlməyin  qeyri-

mümkünlüyü 

səbəbindən 

belə 


standartın 

sonrakı 


işlənməsinin məqsədə uyğunluğu məsələsi müzakirə edilir.  

İ

clasda  ümumən  bəyənildiyi  halda  layihə  Mərkəzi 



Katibliyə beynəlxalq standartın layihəsi kimi artıq qeydiyyat 

üçün və onun verilmiş TK və ya YK fəal üzvlərinə səsvermə 

üçün göndərilməsinə verilir.  

Bəyənildikdən  sonra  layihəni  İSO-nun  komitə 

üzvlərinə,  yəni  standartlaşdırma  üzrə  milli  təşkilatlara 

səsverməyə  göndərirlər.  Belə  prosedur  onunla  əlaqədardır 

ki,  bir  sıra  hallarda  işçi  orqanlarda  mütəxəssislərin  rəyi 

standartlaşdırma  üzrə  milli  təşkilatların  rəyindən  fərqlənə 

bilər.  Bu  halda  yalnız  milli  təşkilat  beynəlxalq  standartın 


476 

 

layihəsinə münasibət bildirdikdən  sonra qərar qəbul etmək 



hüququna malikdir.  

Lakin  standartın  müzakirəsi  və  bəyənilməsi 

prosesdurunun  müddətlərini  qısaltmaq  üçün  kombinə 

olunmuş səsvermə nəzərdə tutulur, bu zaman layihə TK və 

ya  YK-nın  fəal  üzvlərinə  və  standartlaşdırma  üzrə  milli 

təşkilatlara eyni vaxtda göndərilir.  

Beynəlxalq  standartın  layihəsi  verilmiş  TK  və  YK-

nın  fəal  üzvlərinin  üçdə  ikisinin  lehinə  səsini  alarsa,  layihə 

bəyənilmiş  sayılır.  Bu  zaman  layihənin  əleyhinə  səs 

verənlərin  sayı  səsvermədə  iştirak  edən  komitə  üzvlərinin 

ümumi sayının dörddə birindən çox olmamalıdır.  

İ

SO-nun  Mərkəzi  katibliyi  tərəfindən  beynəlxalq 



standartın  dərc  olunması  ingilis  və  fransız  dillərində,  yəni 

təşkilatın  işçi  dillərində  həyata  keçirilir.  Lakin  bir  sıra 

nəşrlər,  o  cümlədən  terminoloji  standartlar,  həm  də  rus 

dilində dərc olunur.  

Göründüyü  kimi,  İSO  beynəlxalq  standartlarının 

işlənməsi  prosesi  kifayət  qədər  uzun  müddət  tələb  edir. 

Odur  ki,  son  zamanlar  İSO-da    standartların  işlənməsi 

müddətlərinin  əhəmiyyətli  qısaldılmasına  dair  təkliflərə 

baxılır.  


477 

 

İ



SO  bunun  yolunu  ayrıca  ölkələrin  mütərəqqi  milli 

standartlarının beynəlxalq standartlar kimi qəbul edilməsi və 

İ

SO-nun  müvəqqəti  standartlarının  beynəlxalq  standartlar 



kimi  qəbul  edilməsi  və  İSO-nun  müvəqqəti  standartlarının 

qüvvəyə minməsində görür.  



Yüklə 7,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   46




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin