Məmmədov N. R.,Aslanov Z. Y.,Seydəliyev İ. M.,Hacızalov M. N.,Dadaşova K. S



Yüklə 7,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə45/46
tarix24.05.2020
ölçüsü7,93 Mb.
#31490
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   46
Zabit-Aslanov metrologiya


Elektrotexniki 

məmulatların 

Beynəlxalq 

sertifikatlaşdırma 

sistemi 

BEK 

(BEKSE). 

İ

ET 



sertifikatlaşdırma  Sisteminin  yaradılmasının  məqsədi 

elektrotexnika  məhsullarına  və  onların  uyğunluğunun 

qiymətləndirilməsinə  vahid  tələblərin  müəyyən  edilməsi 

vasitəsilə  elektron  texnikası  məmulatlarının  beynəlxalq 

ticarətinə  köməklik  göstərməkdir.  Nəzərdə  tutulur  ki,  bu 


527 

 

məmulatlar  təkrar  sınaqları  aparılmadan  sistem  iştirakçıları 



olan bütün ölkələrdə eyni cür qəbul edilsinlər.  

Sistemə  ümumi  rəhbərlik  MEK  Şurasına  tabe  olan 

sertifikatlaşdırma üzrə Rəhbər komitəyə həvalə olunmuşdur; 

onun  tərkibinə  iştirakçı  ölkələrin  nümayəndə  heyətləri 

daxildir.  Sistemdə  istənilən  BEK  üzvü  olan  ölkə  bir  sıra 

şə

rtlərin  yerinə  yetirilməsi  ilə  iştirak  edə  bilər: 



standartlaşdırma  və  sertifikatlaşdırma  üzrə  milli  orqanın 

olması;  Sistemin  bütün  qaydalarının  yerinə  yetirilməsi  ilə 

razılıq və müvafiq milli sənədlərin dərci; əgər onlar sistemin 

tələblərinə  uyğundursa,  digər  iştirakçı  ölkələrdə  buraxılan 

elektron  texnika  məmulatlarının  sınaqlarının  sertifikat  və 

protokollarının  tanınması;  sistemin  üzvünün  maliyyə 

öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi.  

Ölkənin  BEK  Sistemində  iştirakının  iki  növü 

nəzərdə  tutulur:  sertifikatlaşdırma  üzrə  Rəhbər  komitədə 

səsvermə  hüququ  ilə  iştirak  etmək  və  nəzarət  üzrə 

koordinasiya  komitəsində  məsləhətçi  qismində  üzvlük. 

Rəhbər  komitədə  səs  hüquqi  ilə  iştirak  və  nəzarət  üzrə 

Koordinasiya komitəsində tam hüquqlu üzvlük.  

BEK  Sisteminin  rəsmi  dilləri  ingilis,  fransız  və  rus 

dilləridir.  


528 

 

BEK 



Sistemi 

üzrə 


sertifikatlaşdırmanın 

keçirilməsinə  dair  bəyanat  verən  ölkələr  Sistemin 

qaydalarına görə milli nəzarət xidmətlərinə malik olmalıdır. 

Bu  xidmətlər  elektron  texnikası  məmulatlarının  BEK 

sisteminin  sertifikatlaşdırma  qaydalarına  uyğunluğuna  və 

uyğunluq  nişanının  tətbiqinin  düzgünlüyünə  cavab  verir. 

Bundan  başqa,  iştirakçı  ölkədə  sınaq  laboratoriyalarının 

istifadə  etdikləri  ölçmə  sistemlərinin  yoxlanması  üzrə  milli 

xidmətlər və milli nəzarət orqanı fəaliyyət göstərməlidir. 

Sistemin  qaydalarına  görə  təcrübəlilik  kriteri  kimi 

Sistemin  müəyyən  edilmiş  tələbləri  üzrə  elektron  texnikası 

məmulatları  istehsalı  üzrə  ən  azı  bir  müəssisənin 

attestasiyası  və  iki  növdən  az  olmayaraq  məhsulun 

sertifikatlaşdırılması hesab olunur.  

Təftiş  qrupu  sınaq  laboratoriyalarına,  ölçmə 

vasitələrinin  yoxlanması  laboratoriyalarına  gedir,  BEK 

Sistemi  üzrə  sertifikatlaşdırılacaq  İET  istehsalı  texnoloji 

xətlərindən  biri  ilə  tanış  olur.  Qrupun  səfərindən  bir  qədər 

ə

vvəl  məmulatın  hazırlanma  normalarından  ibarət  standart 



(və ya texniki şərt) təftiş qrupuna təqdim edilir.  

Səfərin  nəticələrinə  görə  təftiş  qrupu  nəzarət  üzrə 

Koordinasiya  komitəsi  sədrinə  hesabatda  namizədin  qəbul 


529 

 

edilməsi haqqında qərarını şərh edir. Belə prosedurdan sonra 



namizədin təsdiq edilməsi haqqında tövsiyə verilir.  

Ölkə-namizəd  təftiş  qrupunun  nəticələri  ilə 

razılaşmamaq  hüququna  malikdir  və  Koordinasiya 

komitəsinə öz etirazlarını yazılı şəkildə təqdim edir. Bundan 

sonra  sistemin  qaydaları  ilə  nəzərdə  tutulmuş  prosedurlar 

yerinə yetirilir.  

BEK  sistemi  üzrə  elektron  texnikası  (ET) 

məmulatlarının  sertifikatlaşdırılmasının  vacib  mərhələləri 

bunlardır: 

istehsalçı-müəssisənin 

attestasiyası; 

sınaq 


laboratoriyalarının  akkreditləşdirilməsi;  tətbiq  olunan 

normativ  sənədlərin  uyğunluğunun  yoxlanması  və  tipin 

qəbulu.  

Müəssisənin  yoxlanması  (attestasiyası)  üçün  milli 

nəzarət  xidməti  nümayəndəsi  tərəfindən  müəssisədə 

elektron  texnikası  məmulatlarının  keyfiyyətinə  nəzarət  və 

sınaqlara,  keyfiyyətin  təmini  sisteminə,  işləyən  sınaq  və 

ölçmə  avadanlıqları  və  onların  yoxlanmasına  dair  sənədlər 

təqdim olunmalıdır.  

Sınaq 


laboratoriyasının 

akkreditləşdirilməsinin 



mütləq  yerinə  yetirilməli  şərtləri  bunlardır:  təcrübəli  və 

səriştəli  personalın  olması;  lazımı  avadanlıqlarla  təchizat; 

sınaqların  mükəmməl  və  dürüst  metodları  və  vasitələri. 


530 

 

SInaq  laboratoriyasının  fəaliyyəti  İET  istehsalçısı  və 



istehlakçısından qətiyyən asılı olmamalıdır.  

BEK  Sistemi  üzrə  sertifikatlaşdırma  zamanı 

normativ  sənədlərə  müəyyən  tələblər  irəli  sürülür:  Sistem 

BEK  standartlarına  əsaslanır.  Bu  standartlar  iştirakçı 

ölkələrdə  birbaşa  və  ya  dolayı  metodla  qəbul  edilməlidir; 

beynəlxalq  standartın  məzmunu  hökmən  saxlanmalıdır. 

Bununla  yanaşı,  qəbul  edilən  sənədi  milli  qaydalar  üzrə 

tərtib etmək mümkündür.  



 

14.6. Keyfiyyət menecmenti sisteminin    

  sertifikatlaşdırılması 

 

Ümumi  müddəalar.  9000  seriyalı  İSO  standartları 

ə

sasında  yaradılan  keyfiyyət  menecmenti  sistemləri  bütün 



dünyada  çox  geniş  yayılmışdır  və  demək  olar  ki,  9000 

seriyalı 

İ

SO 


standartına 

uyğun 


olan 

menecment 

sistemlərinin  modelləri  müəssisələrin  idarə  edilməsinin  ən 

geniş yayılmış modellərinə çevrilmişdir.  

Belə sürətli inkişaf cəmi 20 il ərzində baş vermişdir 

(terminologiya  üzrə  standartın  ilk  nəşri  1986-cı  ildə 

olmuşdur).  Bunu  onunla  izah  etmək  olar  ki,  məşhur 

müəssisələr  artıq  çoxdan  öz  tədarükçülərinə  onların 



531 

 

keyfiyyət  menecmenti  sistemlərinə  ciddi  tələblər  irəli 



sürürlər.  

Menecment  sistemlərinə  belə  vahid  tələblərin 

yaranmasına  qədər  tədarükçülər  əhəmiyyətli  itkilərə  yol 

verirdilər.  O  vaxtlar  mövcud  olan  milli  standartlar 

tədarükçülərə,  ancaq  ölkə  daxilində  alıcının  tələblərinə 

uyğunluğa  imkan  verirdi.  Lakin  o  vaxt  milli  standartlar 

iqtisadiyyatın  beynəlxalq  inteqrasiya  prosesinin  tələblərinə 

cavab  vermirdi  və  ticarətdə  qaçılmaz  maneələrə  səbəb 

olurdu.  

Beləliklə,  tədarükçülərin  keyfiyyət  menecmenti 

sistemlərinə  vahid  tələblərin  müəyyən  edilməsi  ilə  onların 

bütün  dünyada  tanınması  zərurəti  yaranmışdı.  Belə  tələblər 

həm  istehsalçıların,  həm  də  istehlakçıların  risklərini  azalda 

bilərdi.  

Keyfiyyət  menecmenti  sistemlərində  9000  seriyalı 

İ

SO  beynəlxalq  standartlarının  yaranmasından  sonra  və 



onların  tətbiqini  sadələşdirmək  məqsədilə  onlar  bir  çox 

regional  (məsələn,  Avropa)    və  standartlaşdırma  üzrə  milli 

orqanlar  tərəfindən  regional  və  milli  standartlar  qismində 

qəbul edildilər.  

9000 seriyalı İSO standartlarının qüvvəyə minməsilə 

müəssisələrin  idarəetmə  sistemləri  ilk  dəfə  olaraq  normalar 



532 

 

qismində qəbul edildi. İlk dövrlərdə onu soyuq qarşıladılar, 



çünki nəzərdə tutulurdu ki, müəssisənin spesifikiliyi nəzərə 

alınmalı  idi,  ona  görə  də  istənilən  müəssisə  üçün  normativ 

sənəd  ola  bilməzdi.  Standartlaşdırma  üzrə  orqanlar  bu 

problemi  öyrənərək  və  müvafiq  düzəlişlər  edərək  ancaq 

müəssisələrin 

idarəetmə 

sistemlərinə 

və 


keyfiyyət 

menecmenti sistemlərinə onları necə işləməyi təyin etməklə 

deyil, tələblərin standartlaşdırılması ilə məhdudlaşdılar.  

Buna görə hər bir müəssisə öz fərdi xüsusiyyətləri və 

tələbatını  nəzərə  almaqla  özünün  keyfiyyət  menecmenti 

sisteminin işlənməsini həyata keçirə bilər. 9000 seriyalı İSO 

standartı bu işin keyfiyyət menecmenti sistemi çərçivəsində 

ancaq nə cür tənzimlənməsini müəyyən edir, onun necə baş 

verəcəyini göstərmir.  

İ

SO  9000  seriyalı  standartların  konsepsiyası, 



strukturu  və  tətbiq  sahəsi.  9000  seriyalı  İSO  beynəlxalq 

standartları bütün mümkün olan tətbiq sahələrini əhatə edən 

keyfiyyət  menecmenti  sistemləri  üzrə  kompleks beynəlxalq 

ə

sasverici sənədlərdir.  



9000  seriyalı  İSO  standartlarının  əsas  konsepsiyası 

təşkilatların  keyfiyyət  menecmenti  sistemlərinə  tələblər 

dəstinin  təyini  və  keyfiyyət  sistemlərinin  yaradılması  üzrə 

tövsiyələrin  verilməsindən  ibarətdir.  İSO  modellərinin 



533 

 

başlıca 



xüsusiyyətlərindən 

biri 


onların 

tələblərinin 

universallığıdır.  

Beləliklə,  fəaliyyət  sahəsindən,  bazarda  yeri  və 

mövqeyindən,  personalın  sayından  və  s.  asılı  olmayaraq, 

İ

SO sistemlərini istənilən təşkilat, firma və müəssisələr üçün 



istifadə etmək olar.  

Qüvvəyə  minməsi  2000-ci  ildə  başlanmış  İSO  9000 

standartlarının  son  versiyası  keyfiyyət  menecmenti 

sahəsində  dünyanın  aparıcı  təşkilatlarının  təcrübəsinin 

analizi  əsasında  işlənmişdir  və  TQM  (Total  Quality 

Managment) konsepsiyasına əsaslanır.  

TQM 

konsepsiyasının 



ə

sasında 


təşkilatın 

fəaliyyətində 

bütün 

maraqlı 


tərəflərin 

tələblərinin 

ödənilməsinə  çalışmaq  durur:  təşkilatın  müştəriləri, 

təşkilatın  işçiləri,  təşkilatın  mülkiyyətçiləri  (səhmdarları), 

dövlət, cəmiyyət, digər maraqlı subyektlər durur..  

XX  əsrin  90-cı  illərinin  sonunda  İSO-nun  TK  176 

saylı beynəlxalq komitəsi daxilində 2000-ci il versiyalı 9000 

seriyalı  İSO  standartlarının  layihələri  üzərində  böyük 

miqyaslı  iş  başlandı.  1994-cü  il  versiyalı  standartlardan 

fərqli  olaraq  İSO  9000  yeni  redaksiyada  radikal  şəkildə 

yeniləşdi.  


534 

 

Bundan  bir  neçə  il  əvvəl  üç  İSO  standartının 



dəyişdirilməsi  haqqında  qərardan  sonra  bu  işə  başlanıldı. 

Bunlar  keyfiyyətin  xarici  təminatı  ilə  bağlı  standartlar  idi: 

İ

SO 9001 (2, 3) və İSO 9004-1 qarşılıqlı əlaqəli standartlar 



cütü;  İSO  9001  –  keyfiyyət  menecmentinə,  İSO  9004  isə 

keyfiyyət 

menecmentinin 

fasiləsiz 

yaxşılaşdırılması 

ə

sasında inkişafına yönəlmişdir. 



Xüsusi  olaraq  yaradılmış  məqsədli  qrup  gələcək 

beynəlxalq  normalar  üçün  ilkin  verilənlərin  hazırlanmasına 

böyük  səylər  göstərdilər.  Anketlərə  cavablar  toplandı,  40-

dan  çox  ölkədən  100-dən  çox  respondent  arasında  sorğu 

keçirildi. Sorğu İSO 9000 standartlarını işləyənlər və onların 

istifadəçiləri arasında birbaşa əlaqələrə real imkanları təmin 

etdi.  Yeni  keyfiyyət  standartlarının  üç  layihəsi  1999-cu  il 

ə

rzində İSO üzv ölkələrdə yayıldı.  



İ

SO  9000:2000  seriyalı  standartlar.  2000-ci  ilin 

sonunda  İSO  9000:2000  standartlarının  yeni  versiyası 

qüvvəyə mindi. Çoxlu tövsiyə xarakterli standartlar əvəzinə 

ancaq  bir  neçə  standart  saxlandı,  onlardan  ən  vacibləri 

bunlardır: 

 



İ

SO 


9000:2000 

“Keyfiyyət 

menecmenti 

sistemləri. Əsas müddəalar və lüğət” 



535 

 



 

İ

SO 



9001:2000 

“Keyfiyyət 

menecmenti 

sistemləri. Tələblər”.  

 

İ



SO 

9004:2000 

“Keyfiyyət 

menecmenti 

sistemləri. Fəaliyyətin yaxşılaşdırılması üzrə tövsiyələr” 

 



İ

SO  19011  “Keyfiyyət  menecmenti  və  /  və  ya 

ə

traf 


mühitin 

mühafizəsi 

sistemlərinin 

auditinin 

(yoxlanmasının) aparılması üzrə Rəhbərlik”  

Standartların 

yeni 

versiyası 



aşağıdakı 

xüsusiyyətlərə malikdir: 

  standartla  daha  az  öhdəliklər  qoyulur,  istifadə 



zamanı  onlar  daha  çevikdirlər,  ancaq  bir  baza  standartı 

vardır; 


  keyfiyyət  menecmentinə  yanaşmanın  fəlsəfəsi 

ə

saslı  olaraq  dəyişdirilmişdir,  buraya  prosesli  yanaşma 



daxil edilmişdir; 

  əvvəllər qüvvədə olan standartlarla müqayisədə bir 



sıra yeni tələblər qoyulmuşdur; 

  standartların  strukturu  açıq  şəkildə  “planlaşdır  – 



yerinə  yetir  –  yoxla  –  düzəliş  et”  prinsipini  qeyd  edir  və 

Deminqin  PDCA  (Plan  –  Do  –  Check  –  Act)  dövrünü  əks 

etdirir; 

  standartlar  İSO  14000  (müəssisənin  ekoloji 



menecmenti sisteminə tələblər standartı) standartı ilə uzlaşır.  

536 

 

Sənaye, kommersiya və dövlət təşkilatları tələbatı və 



ya  istehlakçıların  tələblərini  ödəmək  məqsədilə  müxtəlif 

təyinatlı  məhsullar  (xidmətlər,  proqram  təminatı,  texniki 

vasitələr, texnoloji məhsullar və ya onların kombinasiyasını) 

tədarük edirlər.  

Daim  artan  rəqabət  istehlakçıların  ehtiyaclarının 

səviyyəsinin  yüksəlməsinə  gətirib  çıxarmışdır.  Rəqabət 

qabiliyyətli olmaq üçün təşkilatlar daha fəal şəkildə səmərəli 

və  nəticəli  keyfiyyət  menecmenti  sistemlərini  tətbiq 

etməlidir.  

İ

SO  9000:2000  seriyalı  standartları  bütün  tip  və 



ölçülü 

təşkilatlara 

səmərəli 

keyfiyyət 

menecmenti 

sistemlərinin  tətbiqi  və  fəaliyyətini  təmin  etməyə  köməklik 

göstərmək məqsədilə işlənmişdir.  

İ

SO  9000:2000  əsas  müddəaları  təsvir  edir  və 



keyfiyyət  menecmenti  sistemləri  üçün  terminologiyanı 

müəyyən edir.  

İ

SO  9001:2000  keyfiyyət  menecmenti  sistemlərinə 



tələbləri o hallarda müəyyən edir ki, təşkilatın istehlakçıların 

tələblərini, rəsmi tələbləri və tətbiq olunan məcburi tələbləri 

ödəməyə, 

həmçinin 

istehlakçıların 

məmnunluğunun 

ödənilməsinin  yüksəldilməsinə  istiqamətlənmiş  standartın 


537 

 

tələblərinə  cavab  verən  məhsul  təqdim  etmək  qabiliyyətini 



nümayiş etdirmək zərurəti yaranır.  

İ

SO  9004:2000  standartı  keyfiyyət  menecmenti 



sisteminin  həm  nəticəliliyi,  həm  də  səmərəliliyini  araşdıran 

tövsiyələri nəzərdə tutur. Bu standartın məqsədləri təşkilatın 

fəaliyyətinin  yaxşılaşdırılması,  istehlakçıların  və  digər 

maraqlı tərəflərin məmnunluğudur.  

İ

SO  19011  standartı  keyfiyyət  menecmenti  və  (və 



ya)  ətraf  mühitin  mühafizəsi  sistemlərinin  auditi 

(yoxlanması) üzrə metodiki göstərişlərdən ibarətdir.  

Bu  standartlar  birlikdə  milli  və  beynəlxalq  ticarətdə 

qarşılıqlı  anlaşmaya  köməklik  edən  keyfiyyət  menecmenti 

sistemi  üçün  razılaşdırılmış  standartlar  kompleksini  əmələ 

gətirir.  

İ

SO  9000:2000  standartlarının  yeni  versiyasının 



sistemli  əsasını  keyfiyyət  menecmentinin  səkkiz  prinsipi 

təşkil edir:  

istehlakçılara  istiqamətlənmə,  rəhbərin  liderliyi, 

işçilərin  cəlb  olunması,  prosesli  yanaşma,  menecmentə 

sistemli  yanaşma,  daimi  yaxşılaşdırma,  faktlara  əsaslanan 

qərarların qəbulu, tədarükçülərlə qarşılıqlı faydalı əlaqələr.  

Müasir 

keyfiyyə

menecmentinin 

ə

sas 



komponentləri  planlaşdırma,  təminetmə,  idarəetmə  və 

538 

 

məhsulun, 



eləcə 

də 

proseslərin 

keyfiyyətinin 

yaxşılaşdırılmasıdır.  

İ

SO  9001:2000  standartında  prosesli  yanaşmanın 



modeli müəyyən edilmişdir. Bu model aşağıdakı bölmələrdə 

formallaşdırılmışdır:  

resursların menecmenti; 



məhsulun həyat dövrünün mərhələləri; 

ölçmə, təhlil və yaxşılaşdırma. 



Model  dedikdə,  müəssisə  və  təşkilatın  keyfiyyət 

menecmenti  sisteminə  beynəlxalq  birlik  tərəfindən  qoyulan 

standartlaşdırılmış tələblərin məcmuu başa düşülür.  

9000:2000  seriyalı  İSO  standartları.  İSO 

9000:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemi. Əsas müddəalar 

və  lüğət”.  9000:2000  seriyalı  İSO  standartları  keyfiyyət 

menecmenti sistemlərinin əsas müddəalarının izahatını verir 

və müvafiq terminologiyanı müəyyən edir.  

İ

SO  9001:2000  “Keyfiyyət  menecmenti  sistemləri. 



Tələblər”  keyfiyyət  menecmenti  sisteminə  tələbləri 

müəyyən  edir,  onlar  sertifikatlaşdırma  və  ya  müqavilələrin 

bağlanması  məqsədilə  təşkilatın  daxilində  istifadə  oluna 

bilər.  Bu  standart  istehlakçıların  tələblərinin  yerinə 

yetirilməsində 

keyfiyyət 

menecmenti 

sisteminin 

nəticəliliyinin yüksəldilməsinə istiqamətlənmişdir.  


539 

 

İ



SO  9001:2000  standartı  aşağıdakı  hallarda 

təşkilatın keyfiyyət menecmenti sisteminə tələbləri müəyyən 

edir:  



  müəssisənin  istehlakçıların  tələbatlarını  ödəyən 



məhsullarını nümayiş etdirməsi qabiliyyətinin ardıcıl olaraq  

və  müvafiq  normativ  sənədlərin  tələblərinə  uyğun  təmin 

edilməsi; 

  təşkilat 



istehlakçıların 

məmnunluğunun 

yüksəldilməsini  özünün  ali  məqsədi  hesab  edir.  Buna 

sistemin  səmərəli  tətbiqi  vasitəsilə,  o  cümlədən  sistemin 

proseslərinin  daim  yaxşılaşdırılması  və  istehlakçıların 

tələblərinə  uyğunluğun  və  reqlamentləşdirici  tələblərin 

təmin edilməsi ilə nail olunur; 

İ

SO  9001:2000-də  nəzərdə  tutulan  bütün  tələblər 



ümumidir  və  növü,  ölçüləri  və  tədarük  etdiyi  məhsuldan 

asılı  olmayaraq  bütün  təşkilatlara  tətbiq  edilmək  üçün 

planlaşdırılmışdır. 

İ

SO  9001:2000  standartı  9000  seriyalı  elə  bir  İSO 



standartıdır  ki,  keyfiyyət  menecmenti  sistemlərinə  tələbləri 

müəyyən edir. Bu, həmçinin onunla ifadə olunur ki, tələblər 



imperativ  formada  şərh  olunur:  “Ali  rəhbərlik  .... 

etməlidir...” 

540 

 

İ



SO  9001:2000  standartı  aşağıdakı  bölmələrdən 

ibarətdir:  Ön  söz.  Giriş.  1.  Tətbiq  sahəsi  2.  Normativ 

istinadlar  3.  Təriflər  4.  Keyfiyyət  menecmenti  sistemi  5. 

Rəhbərliyin  cavabdehliyi  6.  Resursların  menecmenti  7. 

Məhsulun  həyat  dövrünün  prosesləri  8.  Ölçmə,  təhlil  və 

yaxşılaşdırma.  Əlavə A  (informativ), Əlavə  B (informativ), 

Biblioqrafiya.  Əlavə  A  –  İSO  9001:2000  və  İSO 

14001:1996  arasında  uyğunluq  cədvəlidir.  Əlavə  B  –  İSO 

9001:2000 və İSO 9001:1994 arasında uyğunluq cədvəlidir.  

Hər  bir  müəssisəyə  öz  keyfiyyət  menecmenti 

sisteminin  İSO  9001:2000-in  (7-ci  bölmə)  tələblərinə 

uyğunluğunu  sübut  etmək  imkanı  vermək  üçün  bəzi 

tələblərin  istisna  edilməsinə  yol  verilir.  Buraxılan  istisnalar 

7-ci 


bölmədə 

verilmiş 

tələblərdir 

və 


məhsulun 

istehlakçıların və müvafiq məcburi tələblərin təmin edilməsi 

qabiliyyətinə və ya təşkilatın cavabdehliyinə təsir göstərmir.  

Belə  istisnalar  təşkilatın  və  ya  məhsulun  spesifik 

xüsusiyyətləri  ilə  əsaslandırıla  bilər.  Buraxılan  istisnalara 

aid  müddəalara  riayət  olunmadıqda  İSO  9001:2000 

standartının  tələblərinə  uyğunluğa  iddia  etmək  lazım  deyil. 

Bu  elə  situasiyalara  aiddir  ki,  məcburi  tələblərin  yerinə 

yetirilməsi zamanı İSO 9001: 2000 ilə buraxılan istisnaların 

çərçivəsindən kənara çıxan istisnalara yol verilir.  



541 

 

Ə



vvəllər 

müəssisənin 

keyfiyyət 

menecmenti 

sisteminin  tətbiq  sahəsi  və  İSO  9001:2000  standartının 

tətbiq  sahəsi  arasında  dolaşıqlıq  baş  verirdi.  Təşkilat  

özünün  keyfiyyət  menecmenti  sisteminin  tətbiq  sahəsini 

genişləndirməyə  borclu  deyil  və  onu  buraxdığı  bütün 

məhsula aid etmək öhdəliyi götürməmişdir.  

Ə

gər  müəssisənin  keyfiyyət  menecmentinin  tətbiq 



sahəsi müəyyən məhsulla məhdudlaşırsa, onda bu birmənalı 

və  aydın  şəkildə  keyfiyyət  üzrə  rəhbərlik  sənədində  əks 

olunmalıdır. İSO 9001: 2000-in müvafiq tələbləri keyfiyyət 

menecmenti  sisteminin  tətbiq  sahəsində  sadalanan  bütün 

məhsullara  məhdudiyyətsiz  tətbiq  olunur.  Əgər  İSO  9001: 

2000-in ayrı-ayrı tələbləri tətbiq edilməli deyilsə, onda bunu 

ə

saslandırmaq lazımdır.  



Məsələn,  7.5.4  yarım  bölməsində  nəzərdə  tutulan 

tələblər  (“İstehlakçıların  əmlakı”),  adətən  öz  məhsullarının 

istehsalında  istehlakçıların  əmlakını  emal  və  ya  başqa  cür 

istifadə  etməyən  müəssisələrə  aid  edilmir.  7.3  yarım 

bölməsində  (“Layihələndirmə  və  işləmə”)  nəzərdə  tutulan 

tələblərin istisna edilməsinə differensial yanaşmaq lazımdır. 

Hesab  olunur  ki,  bu  bölmədə  nəzərdə  tutulan  bütün 

tələblərin  bütövlükdə  istisna  edilməsi  yolverilməzdir;  bu 



542 

 

bölmənin tələblərinin qismən qüvvədə olması situasiyası isə 



məqbuldur.  

Məsələn, 7.3.7 altbölməsinin (“Layihə və işləmələrə 

düzəlişlərin  idarə  edilməsi”)  tələbləri  hər  hansı  bir 

məhdudiyyətsiz,  ancaq  dəyişiklikləri  həyata  keçirmək 

hüququna  malik  təşkilatlar  üçün  məcburidir.  Tələblərin 

istisna  edilməsi  (çıxarılması)  keyfiyyət  üzrə  rəhbərlikdə 

ə

saslandırılmalıdır  (özü  də  hər  bir  tələb  ayrıca;  bax:  İSO 



9001:2000, 4.2.2 altbölməsi). 

İ

SO  9004:2000  “Keyfiyyət  menecmenti  sistemləri. 



Fəaliyyətin 

yaxşılaşdırılması 

üzrə 

tövsiyələr” 



İ

SO 


9001:2000 

ilə 


müqayisədə 

keyfiyyət 

menecmenti 

sistemlərinin  daha  geniş  spektrində  metodik  köməklik 

təqdim  edir.  İlk  növbədə,  bu  fəaliyyətin  daim 

yaxşılaşdırılmasına 

və 

təşkilatın 



səmərəliliyinin 

yüksəldilməsinə,  həmçinin  onun  nəticəliliyinə  aiddir.  İSO 

9004:2000 üzrə fəaliyyətinin daim yaxşılaşdırılmasına ümdə 

məqsədi  qoyan,  lakin  İSO  9001:2000-in  tələbləri 

çərçivəsindən çıxmağa çalışan təşkilatların rəhbər personalı 

üçün Rəhbərlik sənədi kimi tövsiyə olunur.  

İ

SO  9001:2000  və  İSO  9004:2000  standartları  bir-



birini  tamamlamaq  üçün  layihələndirilmiş  keyfiyyət 

menecmenti  sistemlərinə  standartların  razılaşdırılmış  cütü 



543 

 

kimi işlənmişdir, lakin hər iki beynəlxalq standartı müstəqil 



olaraq  tətbiq  etmək  olar.  Hərçəndki  bu  beynəlxalq 

standartların  razılaşdırılmış  cütlər  kimi  istifadəsini 

asanlaşdırmaq üçün onlar analoji struktura malikdir.  

İ

SO 9004:2000 standartı İSO 9001:2000-də verilmiş 



tələblərin  çərçivəsindən  kənara  çıxan  tövsiyələri  nəzərdə 

tutur.  İSO  9001:2000  ilə  müqayisədə  burada  istehlakçıların 

məmnunluğu və məhsulun keyfiyyətinə yönəlmiş məqsədlər 

genişləndirilmişdir:  onlara  maraqlı  tərəflərin  məmnunluğu 

və təşkilatın fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması daxil edilmişdir.  

İ

SO  9004:2000  standartı  təşkilatın  proseslərinə  də 



tətbiq  olunandır  və  beləliklə  də  onun  əsaslandığı  keyfiyyət 

menecmenti  prinsipləri  bütün  təşkilata  aid  edilə  bilər.  Bu 

standartın  əsas  diqqəti  istehlakçıların  və  digər  maraqlı 

tərəflərin 

məmnunluq 

dərəcəsi 

ilə 

ölçülən 


daim 

yaxşılaşdırmağa nail olunmağa yönəlmişdir.  

Sözü  gedən  beynəlxalq  standart  metodik  göstərişlər 

və  tövsiyələrdən  ibarətdir,  sertifikatlaşdırma  və  ya 

müqavilələrdə  və  reqlamentlərdə  istifadə  məqsədləri  üçün 

nəzərdə tutulmamışdır.Bu standart həm də İSO 9001: 2000-

in  tətbiqi  üzrə  rəhbərlik  qismində  istifadə  üçün  də  nəzərdə 

tutulmamışdır.  



544 

 

İ



SO 9004:2000 9000 seriyalı yeganə İSO standartıdır 

ki,  keyfiyyət  menecmenti  sistemlərinin  tətbiqi  və 

müəssisələrin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə tövsiyələri 

nəzərdə  tutur.  Standartın  məzmunu  İSO  9001:  2000  ilə 

analoji struktura malikdir.  

İ

stifadəsini  asanlaşdırmaq  və  əyaniliyini  təmin 



etmək üçün İSO 9004: 2000-də bölmələr İSO 9001: 2000-in 

müvafiq  tələbləri  ilə  birlikdə  verilmişdir.  Bununla    da    hər 

iki  standartların  razılaşdırılmış  tətbiqi  əsaslandırılır  və  

vəhdəti vurğulanır.  

İ

SO 19011: 2002 “Keyfiyyət menecmenti və (və ya) 



ə

traf  mühitin  mühafizəsi  sistemlərinin  yoxlanması  üzrə 

Rəhbər göstərişlər”. İSO 19011 standartı aşağıdakı struktura 

malikdir:  Ön  söz.  Giriş.  1.  Tətbiq  sahəsi.  2.  Normativ 

istinadlar.  3.  Termin  və  təriflər.  4.  Auditin  prinsipləri.  5. 

Audit proqramının menecmenti. 6. Audit zamanı hərəkətlər. 

7. Auditorların səriştəliliyi və qiymətləndirilməsi.  

 

 



 

 

 



 

545 

 


Yüklə 7,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   46




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin