Anar İsayev Ramil Rəhimov

E.ə. 443-cü il
 
 
Afinada Perikl strateq seçildi. 
*** 
E.ə. VIII-VI əsrlərdə
  
Qafqazdan  İspaniyayadək,  Qara  dəniz  və  Aralıq  dənizi  sahillərində  yunan 
koloniyaları meydana gəldi. 
E.ə. 500-cü il
 
I  Dara  Kiçik  Asiyada,  Aralıq  dənizinin  şərq  sahillərində  və  Egey  dənizi 
adalarında yunan şəhər-dövlətlərinə hücum etdi. 
E.ə. 500-449-cu illər
 
 
Yunan-İran  müharibələri dövrü. 
E.ə. 490-cı il
 
I  Dara      Yunanıstana  –  Afinaya  hücum  etdi.  Yunanlarla-iranlılar  arasında  
Marafon döyüşü baş verdi. 
E.ə. 480-ci  il
 
I Kserkis   Orta Yunanıstana hücum etdi. Yunanlarla-iranlılar arasında  Fermopil 
döyüşü baş verdi. İranlılar Orta Yunanıstanı ələ keçirdilər. 
E.ə. 480-ci  il
 
 
Salamin dəniz vuruşması. İranlılar ( Kserks) məğlub olaraq Yunanıstanı tərk etdi. 
E.ə. 479-cu il
 
 
Plateya döyüşü. İranlılar Yunanıstandan tamamilə çıxarıldı. 
E.ə V əsrin birinci yarısı
  
Afina dəniz ittifaqı yaradıldı. 
E.ə 449-cu il
 
Yunarlarla İran arasında sülh müqaviləsi bağlandı. Yunan İran müharibəsi başa 
çatdı. 
*** 

 
235 
 
E.ə. 776-cı il
 
 
 
Yunanıstanda ilk Olimpiya oyunları keçirildi. 
E.ə. VIII əsr
 
 
 
Homer «İliada» və «Odisseya» dastanlarını yaratdı. 
E.ə. VI əsr
 
 
 
Homerin «İliada» və «Odisseya» dastanları  yazıya alındı. 
E.ə. V əsr
 
 
 
Heredotun ―Tarix‖ əsərini yazması ilə tarix elminin əsası qoyuldu.  
E.ə. V əsr
  
 
 
Afinada Parfenon məbədi  inşa edildi. 
E.ə. V əsrin sonları
 
 
Yunanıstanda ilk teatr binasi tikildi. 
E.ə. 431-404-cü illər
  
Afina və Sparta arasında müharibə baş verdi. 
***
 
E.ə. IV əsrin ortaları
 
Makedoniya dövləti güclü dövlətə çevrildi 
E.ə IV əsrin ikinci yarısı
  
Yunan şəhər dövlətləri tənəzzül etməyə başladıllar. 
E.ə. 338-ci il
 
Xeroneya  döyüşü.  Yunan  şəhər  dövlətlərinin  azadlığına  son  qoyuldu  və 
Makedoniyanın hakimiyyəti altına düşdü. 
E.ə-336-323-cü illər
 
 
Makedoniyalı İsgəndərin hakimiyyəti. 
E.ə 334-cü il
 
Makedoniyalı İsgəndər  Şərqə yürüşə başladı. 
E.ə. 334-cü il
  
 
Qranik döyüşü. 
E.ə. 333-cü il
 
 
İss döyüşü. 
E.ə. 331-ci il
 
Qavqamel  (Cancaı)  döyüşü.  III  Daranın  qoşunları  İsgəndər  tərəfindən  məğlub 
edildi. 
E.ə. 330-cu il
 
III  Dara  Baktriya  satrapı  Bess  tərəfindən  öldürüldü.  Əhəməni  imperiyası  süqut 
etdi. 
E.ə. 328-ci il
 
 
Makedoniyalı İsgəndər Hindistana yürüş etdi.  
E.ə. 323-cü il
 
Makedoniyalı  İsgəndər    vəfat  etdi  və  onun  vəfatından  sonra  imperiya  bir  neçə 
padşahlığa parçalandı. 
*** 
E.ə. 753-cü il
 
 
 
Roma şəhərinin əsası qoyuldu. 
E.ə. 753-509-cu illər
  
Romada padşahlq dövrü. 
E.ə. 509-cu il
 
Romada  üsyan  baş  verdi.    Romada  padşahlıq  idarə  üsulu  ləğv  edildi  və 
respublika quruluşu yaradıldı.  
E.ə. 509 – e.ə 30-cu il
  
Romada respublika quruluşunun mövcud olması. 
E.ə V-III əsrlər
 
Romada  patrisilərlə  plebeylər    arasında  mübarizə  baş  verdi.  Plebeylər  Romanın 
tamhüquqlu  vətəndaşına  çevirildilər,  hər  bir  Roma  vətəndaşı  istənilən  vəzifə 
tutmaq və icma torpaqlarında pay almaq hüququ qazandılar. 
E.ə. V əsrin əvvəli
  
Plebeylər xalq tribunlarını seçmək hüquqlarını qazandılar. 
E.ə 390-cı il
 
Qall (kelt) tayfaları  Romaya yürüş etdi. 
E.ə III əsr
 
 
Cənubi İtaliyanı tutmaqla Roma bütün İtaliyanın  işğalını başa çatdırdı. 
E.ə. 264-146-cı illər
  
Roma  ilə  Karfagen  arasında  Pun  müharibələri  baş  verdi.  Siciliya,  Sardiniya, 
Korsika adaları Roma tərəfindən işğal olundu. 
E.ə. 146-cı il
 
Karfagen  şəhəri  Roma  tərəfindən    tutularaq  dağıdıldı  və  Romanın  əyalətinə 
çevrildi. 
E.ə. 146-cı il
  
 
Makedoniya və Yunanıstan Roma tərəfindən işğal olundu. 
E.ə. 133-cü il
 
Tiberi Qrakx xalq tribunu seçildi. 
E.ə. 123-cü il
  
 
Qay Qrakx xalq tribunu seçildi. 
E.ə. 74-71-ci illər
 
Kapuya  şəhərindəki  qladiator  məktəbində  qullar  Spartakın  başçılığı  ilə  üsyan 
qaldırdılar. 
E.ə 71-ci il
 
Spartak  ilə  Roma  qoşunu  arasında  son  döyüş  baş  verdi.  Spatrak  üsyanı  Roma 
sərkərdəsi Krass və Pompey tərəfindən yatırıldı. 
E.ə 49-cu il
 
Yuli  Sezar    Qalliyadan  Roma  üzərinə  hücum  etdi.  Sezarla  Pompey  rərəfdarları 
arasında  vətəndaş  müharibəsi  baş  verdi.  Sezar  qalib  gələrək  Romada  təkbaşına 
hakimiyyəti ələ aldı. 
E.ə 49-44-cü illər
 
Yuli Sezarın Romada təkbaşına hakimiyyəti dövrü. 

 
236 
 
E.ə 44-cü il
 
 
Yuli Sezar sui-qəsd nəticəsində öldürüldü. 
E.ə 30-cu il
 
Antoni  və  Oktavian  arasında  Romada  yeni  (ikinci)  vətəndaş  müharibəsi  baş 
verdi.   Antoni  məğlubiyyətə  uğradı,  Oktavian  qoşunları  İsgəndəriyyə  şəhərini 
tutdular,  Misir  Romanın  əyalətinə  çevirildi,  Oktavian  Romanın  şərq  və  qərb 
əyalətlərinin tək hakimi oldu. 
E.ə 30 - e. 14-cü illər
 
Oktavian Avqustun hakimiyyəti illəri.  
E.ə 30 - e. 476-cı illər
 
 
Romada imperiya dövrü. 
E.ə. I əsr – e. I əsri
 
 
Roma poeziyasının «qızıl dövrü. 
I əsr
 
 
Roma əyaləti olan Fələstində xristianlıq dini meydana gəldi. 
II əsr
 
 
Romada qulların öldürülməsi qadağan edildi. 
II-III əsrlər
 
Romada quldarlıq quruluşunun tənəzzülü  başlandı, «daxmalı qullar» və kolonlar  
meydana gəldi. 
313-cü il
 
Roma  imperatoru  Konstantin  xristianlığı  dövlət  dini  kimi  qəbul  etdi  və 
xristianlara açıq ibadət etməyə, onlara məbədlər tikməyə icazə verdi. 
330-cu il
  
Roma  imperiyasının  paytaxtı  Vizantiyə  (Bizans)  köçürüldü  və  imperator 
Konstantinin şərəfinə Konstantinopol adlandırıldı. 
395-ci il
 
Roma  imperiyası  iki  hissəyə  parçalandı.  Qərbi  və  Şərqi  Roma  imperiyaları 
yarandı. 
395-476-cı illər
 
 
Qərbi Roma imperiyasının mövcud olması. 
395-1453-cü illər
 
 
Şərqi Roma (Bizans) impesiyasının mövcud olması. 
451-ci il
 
Qərbi  Hun  imperatoru  Atilla  ilə  Roma  ordusu  arasında  Katalaun  döyüşü  baş 
verdi. 
455-ci il
 
Vandallar  Roma şəhərini tutaraq dağıtdı və vandalizm hadisəsini törətdilər. 
476-cı il
 
German tayfalarının Qərbi Romanın sonuncu imperatorunu taxtdan saldı. Qərbi 
Roma imperiyası süqut etdi. Qərbi Avropada quldarlıq quruluşu dağıldı. Qədim 
dünya tarixi sona çatdı və dünya tarixinin orta əsrlər dövrü başladı. 
 
 
ORTA ƏSRLƏR DÖVRÜ 
 
IV əsr
    
 
 
 ―Xalqların böyük köçü‖ başladı. 
370-ci il
 
Don  sahilində  hunlar  alanları  məğlub  edərək  Azov  ətrafı  əraziləri  və 
Şimali 
Qafqazı 
ələ keçirdilər. 
371-ci il
 
Hunlar ostqot tayfaları ilə döyüşlərdə onları məğlub edərək Krımı ələ keçirdilər. 
400-cü il
 
Hunlar  Dunay  çayı  sahilində  qot  tayfalarını  məğlub  edərək  Pannoniyada 
məskunlaşdılar.
 
IV əsr – 470-ci il
 
Qərbi Hun imperatorluğunun
 
mövcud olması. 
447-ci il
 
Atilla Bizansa yürüş etdi.
 
451-ci il
 
Qərbi  Hun  imperatorluğu  ilə  Roma  imperiyası  arasında 
Katalaun döyüşü  baş 
verdi. 
452-ci il
 
Atilla Roma şəhərini mühasirəyə aldı. 
453-cü il
 
Atilla vəfat etdi və Qərbi Hun dövləti   
onun oğlanları arasında bölüşdürüldü.
 
470-ci il
 
Qərbi Hun imperatorluğu  süqut etdi. 
***
 
III əsr
 
Kiyat şəhəri Xarəzm vilayətinin paytaxtı oldu.  
IV əsrin sonları
 
Ağ Hun dövləti yarandı. Xarəzm vilayəti 
Ağ Hun dövlətinin tabeliyinə keçdi.
 
IV əsr – 567-cı il
 
Ağ Hun imperatorluğun
un
 mövcud olması. 
V  əsr
 
Ağ Hun dövləti Eftal xanın adı ilə  Eftalit dövləti adlanmağa başladı.
 
V əsr
 
Sasanilər Ağ Hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə düşdü.
 
430-cu il
 
Ağ hunlar Sasanilərə sarsıdıcı zərbələr endirdilər.
 

 
237 
 
515-550-ci illər
 
Mihuraqula  xanın  hakimiyyəti.    Ağ  Hun  imperatorluğu  öz  qüdrətininən  ən 
qüdrətli dövrü. 
VI əsrin ortaları
 
Ağ Hun imperatorluğunda yüksəliş dayanmağa başladı.
 
567-ci il
 
Sasani  hökmdarı  Xosrov  Ənuşirəvanın  və  Göytürk  xaqanı  İstəmi  xaqanın 
birləşmiş qüvvələri Ağ hunlar üzərinə yürüş etdi. Ağ Hun imperatorluğu dağıldı.  
*** 
552-ci il
 
Bumin xaqan jujan xanı üzərində qələbə qazandı və I Göytürk dövlətini əsasını 
qoydu. Ötükən şəhəri I Göytürk dövlətinin paytaxtı oldu.
 
552-588-ci illər
 
I Göytürk dövlətinin mövcud olması.
 
VI əsrin ikinci yarısı
 
Göytürk dövlətinin ən qüdrətli dövrü. 
588-ci il
 
I Göytürk imperatorluğu iki hissəyə parçalandı. 
VII əsrin əvvəlləri
 
Şərqi Göytürk və Qərbi Göytürk dövlətləri Çindən asılı vəziyyətə düşdü.
 
VII əsrin  80-ci illəri
 
Qutluq  (İltəris)  xanın  başçılığı  altında  Göytürklər  Çinə  qarşı  üsyan  qaldırdı.  
Türklər Çin əsarətindən azad oldu,  II Göytürk imperatorluğu yarandı. 
682-744-cü illər
 
II Göytürk imperatorluğunun mövcud olması.
 
682-692-ci illər
 
İltəris xaqanın hakimiyyəti. 
692-716-cı illər
 
Qapağan xaqanın hakimiyyəti. 
716-734-cü illər
 
Bilgə xaqanın hakimiyyət.
 
744-cü il
 
II Göytürk imperiyası süqut etdi.
 
744-cü il
 
 
Qutluq Bilgə Gül xaqan tərəfindən Uyğur xaqanlığının əsası qoyuldu. 
744-842-ci illər
 
 
Uyğur imperatorluğunun mövcud olması.
 
744-745-ci illər
 
Qutluq Bilgə Gül xaqanın hakimiyyəti. 
745-759-cu illər
 
Moyon Çur xaqanın hakimiyyəti. 
759-779-cu illər
 
Bögü xaqanın hakimiyyəti. 
779-789-cu illər
 
Bağa Tarkan xaqanın hakimiyyəti. 
842-ci il
 
Qırğız tayfaları uyğurlara qarşı üsyan qaldırdı. Uyğur imperatorluğu süqut etdi.
 
***
 
558-ci il
 
Şərqi Avropada Avar dövləti yarandı. 
558-803-cü illər
 
Avar xaqanlığının mövcud olması. 
VI əsrin sonları
 
Bizans avarlara vergi verməyə başladı. 
626-cı il
  
Avarlar Konstantinopolu  mühasirəyə aldı. 
VIII əsrin sonları
 
Avar-Frank müharibələri başladı 
803-cü il
 
Franklar avarların Pannoniya ərazisini tutdular. Avar dövləti süqut etdi. 
***
 
630-cu il
  
 
Kubrat xan tərəfindən Şərqi Avropada Böyük Bulqar dövlətinin əsası qoyuldu. 
630-665-ci illər
 
 
Böyük Bulqar dövlətinin mövcud olması. 
660-cı il
  
Xəzərlərlə bulqarlar arasında döyüş baş verdi. Böyük Bulqar dövləti iki hissəyə -  
Dunay Bulqar və Volqa Bulqar türk dövlətinə parçalandı. 
665-ci il
 
Baqi Bayan xan tərəfindən Volqa (İdil) Bulqar türk dövlətinin əsası qoyuldu. 
665/965-1236-cı illər
 
Volqa (İdil) Bulqar türk dövlətinin mövcud olması.  
679-cu il 
 
Asparux  xan tərəfindən Dunay Bulqar türk dövləti yaradıldı. 
679-864-cü illər
 
Dunay Bulqar türk dövlətinin mövcud olması. 
679-cu il
 
Asparux    xan  Bizansı  məğlub  edərək  sülh  müqaviləsi  bağladı.  Bizans  Bulqar-
türk dövlətinə xərac verməyə başladı. 
864-cü il
 
Dunay  Bulqar-türk  dövlətində  xristianlıq  rəsmi  dövlət  dini  elan  edildi.  Dunay 
Bulqar türk dövləti süqut etdi. 

 
238 
 
965-ci il
 
Volqa (İdil) Bulqar türk dövləti Xəzər xaqanlığının  asılılığından çıxaraq yenidən 
müstəqil oldu. 
1236-cı il
 
Monqollar Volqa Bulqar türk dövlətinin varlığına son qoydular. 
***
 
VII əsrin əvvəlləri
 
Xəzər tayfaları Xəzər dənizinin qərb sahillərində və Azərbaycanda  
məskunlaşdılar. 
634-cü il
 
Qərbi Göytürk dövləti dağıldıvə xəzər tayfaları müstəqil oldu. 
634-965-ci illər
 
Xəzər xaqanlığının mövcud olması. 
VIII-IX əsrlər
 
Xəzər xaqanlığının ən qüdrətli dövrü. 
IX əsrin ikinci yarısı
 
Şərq slavyanları xəzərlərə bac verməyə başladı. 
965-ci il
 
Kiyev-rus dövləti tərəfindən Xəzər xaqanlığı işğal olundu. Xəzər xaqanlığı süqut 
etdi. 
X əsr
 
Oğuz dövləti  yarandı. 
950-ci il
 
Oğuzlar İslam dinini qəbul edərək türkmən adlandırmağa başladılar. 
1000-ci il
 
Oğuz dövlətinin varlığına qıpçaqlar tərəfindən son qoyuldu. 
*** 
III əsr
 
Qədim Çin imperiyası bir-biri ilə düşmənçilik edən bir neçə dövlətə parçalandı. 
III-IV əsrlər
 
 
Çində quldarlıq quruluşu dağıldı və  feodalizm münasibətləri yarandı. 
586-618-ci illər
 
 
Çində Suy sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. 
VI əsrin sonları
 
 
Çində yenidən vahid dövlətdə birləşdirildi. 
VII əsrin əvvəlləri
 
 
 Çində hakimiyyət Tan sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 
618-918-ci illər
 
Çində Tan sülaləsinin hakimiyyəti. 
751-ci il
 
Xilafət  qoşunları  Çin  ordusunu  məğlub  etdi  və  Böyük  İpək  yolunun  Mərkəzi 
Asiyayadək uzanan hissəsinə nəzarət Çinin əlindən çıxdı. 
VIII əsr
 
Çində feodallar dövlət torpaqlarını özbaşına tutmağa başladı. 
960-1260-cı illər
 
Çində Sun sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. 
1215-ci il
 
 
Çingiz xanın qoşunları Şimali Çini işğal etdi. 
XIV əsrin ortaları
 
Çində monqol əsarətinə qarşı üsyan baş verdi. 
1368-ci il
 
 
Çində Min sülaləsi hakimiyyətə gəldi. 
1368-1644-cü illər
 
Çində Min sülaləsinin  hakimiyyəti dövrü. 
XVI əsr
 
Koreya, Vyetnam və Tibet Çindən asılı vəziyyətə düşdü. 
***
 
224-cü il
 
 
 
Ərdəşir Babəkan Parfiya dövlətinin varlığına son qoydu. 
226-cı il 
 
 
 
Ərdəşir Babəkan
 tərəfindən Sasanilər dövlətinin  əsası qoyuldu.
 
226-651-ci illər
   
 
Sasanilər dövlətinin mövcud olması dövrü.
 
III əsrin əvvəlləri
 
Sasanilər  imperiyası  Cənubi  Qafqazı,  o  cümlədən    Atropatenanı  ələ  keçirdi  və  
Xarəzm, Xorasan, Mərv  üzərində nəzarəti ələ keçirdi. 
III əsr
 
 
İranda Manilik hərəkatı baş verdi. 
III-V əsrlər
 
 
Sasanilər dövlətində
 feodal münasibətləri yarandı. 
488-531-ci illər
 
 
Sasani şahı  I Qubadın hakimiyyəti dövrü. 
V əsrin ikinci yarısı
 
 
Sasanilər dövləti Ağ Hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə düşdü. 
481-529-cu illər
 
 
İranda Məzdəkilər hərəkatı baş verdi. 
529-cu il
 
 
Məzdək edam edildi. 
531-579-cu illər
  
Sasani şahı I Xosrovun hakimiyyəti. 
VII əsrin 30-cu illəri
 
 
Sasanilər dövləti ərəb dövlətinin hücumuna məruz qaldı. 
651-ci il
 
 
Sasanilər dövləti ərəblər tərəfindən süquta uğradıldı. 
***
 
III əsr
   
 
 
Cənubi Qafqaz  Sasanilər tərəfindən işğal edildi. 
VII-VIII əsrlər
   
 
Cənubi Qafqaz ərəb işğallarına məruz qaldı. 

 
239 
 
VIII əsrin 30-cu illəri
 
 
Ərəb xilafətinin parçalanması nəticəsində Tiflis müsəlman əmirliyi yarandı. 
VIII-IX əsrlər
 
Ərəb  xilafəti  parçalandı  və  Qafqazda  ilk  müstəqil  feodal  dövlətlər 
(Azərbaycanda  Şirvanşahlar,  Sacilər,  Salarilər,  Şəddadilər,  Rəvvadilər,  Şəki 
hakimliyi,  Tiflis  əmirliyi,  Dərbənd  əmirliyi  Gürcüstan  ərazisində  isə  Abxaziya, 
Kartli-Kaxetiya çarlıqları, Tao-Klarceti knyazlığı) meydana gəldi. 
XI əsrin əvvəlləri
 
 
Gürcüstan vahid dövlətdə birləşdirildi. 
XI əsrin əvvəlləri
 
Səlcuq türklərinin Qafqaza axınları baş verdi. Cənubi Qafqaz və Dağıstan Böyük 
Səlcuq imperatorluğunun tərkibinə qatıldı. 
XIII əsr
 
Qafqaz  xalqları  monqolların  yürüşlərinə  məruz  qaldı.  Cənubi  Qafqaz  Hülakü 
imperatorluğunun  tərkibinə  qatıldı.  Şimali  Qafqaz  Hülakülər  və  Qızıl  Ordu 
dövlətləri arasında bölüşdürüldü. 
XIV əsrin 80-ci illəri
 
 
Qafqaz Teymurilər dövləti tərəfindən işğal olundu. 
XV əsr 
 
 
 
Azərbaycanda Qaraqoyunlu və Ağqoyulu sülalələri hakimiyyətdə oldu. 
XV əsrin sonları
  
 
Gürcüstanda Kartli, Kaxetiya və İmeretiya çarlıqları meydana gəldi. 
*** 
610-cu il
 
 
 
İslam dini meydana gəldi. 
622-ci il
 
Məhəmməd Peyğəmbər Məkkədən Mədinəyə hicrət etdi. 
630-cu il
 
 
Ərəb dövləti yarandı. 
630-1258-ci illər
  
 
Ərəb dövlətinin mövcud olması dövrü. 
630-632-ci illər
   
 
Məhəmməd Peyğəmbərin hakimiyyəti dövrü. 
632- 661-ci illər
 
Ərəb dövlətində Xəlifələr dövrü. 
661-ci il 
 
 
 
Ərəb dövlətində Əməvilər sülaləsi hakimiyyətə gəldi.  
732-ci il
 
Ərəblərlə franklar arasında  Puatye döyüşü baş verdi. 
750-ci il
 
Ərəb dövlətində Əməvilər sülaləsinin hakimiyyəti başa çatdı. 
750-1258-ci illər
 
Abbasilər sülaləsinin hakimiyyəti dövrü. 
IX əsr
 
Ərəb dövlətində  və orduda türklər mühüm rol oynamağa başladılar. 
IX əsr
 
Ərəb xilafəti parçalandı. 
861-ci il
 
Xəlifənin Şirvandakı canişini  Şirvanı müstəqil elan etdi. 
875-999-cu illər
 
Samanilər dövlətinin mövcud olması dövrü. 
879-cu il
  
Azərbaycan ərazisində Sacilər  dövləti  meydana gəldi  
941-ci il
 
 
Sacilər dövləti süqut etdi. Salarilər  dövləti yarandı. 
981-ci il
 
 
Salarilər dövləti süqut etdi. Rəvvadilər dövləti yarandı. 
927-ci il
  
 
 
Qaraxanlı dövləti yarandı. 
962-ci il
 
Qəznəvilər dövləti yarandı. 
998-1030-cu illər
 
Sultan Mahmud Qəznəvinin hakimiyyəti dövrü. 
999-cu il
 
Samanilər dövlətinin varlığına  son qoyuldu. 
1187-ci il
 
 
Qəznəvilər dövləti süqut etdi. 
1212-ci il
 
 
 
Qaraxanlı dövləti Xarəzmşahlar dövləti tərəfindən süquta uğradıldı. 
XII əsrin 70-ci illəri
 
 
Gurlu tayfaları Qəznəviləri məğlub edərək  onları Şimali Hindistana sıxışdırdı. 
1187-ci il
 
 
 
Qəznəvilər dövləti süqut etdi. 
*** 
1038-ci il
 
 
 
Toğrul bəy tərəfindən Səlcud dövlətinin əsası  qoyuldu.  
1038-1157-ci illər
 
Böyük Səlcuq dövlətinin mövcud olması dövrü. 
1040-cı il
 
Səlcuqlarla qəznəvilər arasında Dəndənəkan döyüşü baş verdi. 
1040-1063-cü illər
 
 
Sultan I Toğrulun hakimiyyəti. 
1040-cı il
 
Mərv qurultayı keçirildi. 
1043-cü il
 
Səlcuq dövlətinin paytaxtı Nişapurdan Rey şəhərinə köçürüldü. 
1054-cü il
 
Səlcuqlar Cənubi Qafqaza hücum etdilər. 

 
240