F. Q. Vahidov, T. B. Ağayev



Yüklə 1,62 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/131
tarix02.01.2022
ölçüsü1,62 Mb.
#40145
növüDərs
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   131
sosiologiya

1. Mənafe-münasibət (müəyyən obyektə marağın şifahi şəkildə bəyan edilməsi); 
2. Mənafe-fəaliyyət (müəyyən fəaliyyət növündə iştirak etməklə mənafeyin praktik təzahürü); 
3. Mənafe-ustanovka (uzunmüddətli qarşılıqlı fəaliyyət prosesində təşəkkül tapır, müxtəlif vəziyyətlərdə öz 
istiqamətini saxlayır); 
4. Mənafe-yönüm (müxtəlif mənafelər arasında birinin başlıca mənafe kimi ayırd edilməsi). 
Bu bir həqiqətdir ki, sosial vəziyyət dəyişir, yeniləşir. Yeniləşən vəziyyətdə insan öz mənafelərini, 
maraqlarını  dəyişdirə bilmirsə, onda adaptasiya mexanizmləri fəaliyyətə başlayır, yəni insanı öz davranışını 
dəyişdirməyə məcbur edir. 
Tələbatların, sərvət yönümlərinin və  mənafelərin qarşılıqlı  təsiri sosial fəaliyyətin motivləşdirilməsi 
mexanizmi kimi başa düşülə bilər. Fəaliyyətin motivləri fəaliyyətə konkret daxili sövqedicilərdir, insanların 
şüurunda obyektiv tələbatların və mənafelərin əks olunmasıdır. 
Sosial davranışda fəaliyyətin zahiri təzahürü kimi insanın konkret mövqeyi, onun ustanovkası üzə  çıxır. 
Konkret vəziyyətdə  şəxsiyyətin, yaxud sosial qrupun müəyyən fəaliyyətə sosial cəhətdən  şərtlənmiş meylliliyini 
ustanovka adlandırmaq olar. Elmi ədəbiyyatda şəxsiyyətin ustanovkalarının müxtəlif səviyyələrindən bəhs edirlər. 
Dörd səviyyəni səciyyələndirmək məqsədəuyğundur: 
Birinci səviyyə - elementar qeydəalma ustanovkaları. Bunlar fəaliyyətə hazırlığı ifadə edir. 
İkinci səviyyə-sosial obyektlərin və  vəziyyətlərin qiymətləndirilməsi zəminində meydana gələn sosial 
ustanovkalar. Bunları çox vaxt «vəziyyət ustanovkaları» adlandırırlar. 
Üçüncü səviyyə - sosial fəaliyyət sferalarında şəxsiyyətin fəaliyyətinin ümumi istiqamətini müəyyən edən 
ustanovkalar. Bunları adətən «sərvət yönümləri ustanovkaları» adlandırırlar.  
[63 - 64]
 
Dördüncü səviyyə - həyat fəaliyyətinin məqsədləri və onların reallaşdırılması üçün müəyyən vasitələrdən 
istifadə olunması baxımından şəxsiyyətin fəaliyyətinin istiqamətini müəyyən edən ustanovkalar. Bunları çox vaxt 
«mənafe ustanovkaları» adlandırırlar. 
Ustanovkaların qeyd edilən dörd səviyyəsinə uyğun olaraq, şəxsiyyətin sosial davranışının dörd 
səviyyəsindən bəhs etmək olar: 

Yüklə 1,62 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   131




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin