“Qİda məhsullarinin texnologiyasi” kafedrasi

Şəkil 1. Süni südün istehsal sxemi: 

 

1 – xırdalayıcı aparat; 2 – sərt parçalanmış hissələri ayıran aparat; 3 – istilik emalı aparatı; 4 – 

komponentləri qarışdıran aparat; 5 – homogenizator; 6 – sterilizator. 

 

 

Son  illər  süni  süd  məhsulları  müxtəlif  ölkələrdə  də  istehsal  olunur.  Onlar 

hələlik  soyadan,  onun  dezodarasiyası,  emulsiya  halına  salınması  və  s.  nəticəsində 

əldə edilirlər. 

Bu,  əsasən  soyadan  alınan  soya  unu,  soya  konsentratı  və  soya  izolyatının 

hansı vəziyyətdə alınmasından asılı olur. 

Adətən  süni  süd  məhsulları  üçün  işlədilən  soya  konsentratları  və  izolyatları 

yaxşı  dispersliyə  malik  olur  və  rəngsiz,  iysiz,  dadsız  olurlar.  Həm  də  1%-li  soya 

izolyatı  12%  bitki  yağını  emulsiya  əmələgətirmə  qabiliyyətinə  malik  olur.  soya 

izolyatı yaxşı köpükləmə qabiliyyətinə malik olduğundan, ondan sabitləşdirici kimi 

---

66 

 

də  istifadə  edirlər.  Bu  məqsədlə  çalınmış  məhsulların  alınmasında  işlədilir.  Südlü 

jele və pəhriz məhsulları bu qəbildən olan məhsullardır. 

ABŞ-da  aşağı  kalorili,  tərkibində  yüksək  tərkibi  polidoymamış  yağ  turşuları 

olan süni pəhriz süd məhsulları geniş istehsal edilir. Süni qaymaq, qəhvə ağardıcısı, 

kremlər,  salat  sousları,  pendirlər  və  s.  bunlara  aiddir.  Supro  610  markalı  soya 

izolyatı  əsas  bunlar  üçün  işlədilir.  Onun  tərkibində  əvəzedilməz  aminturşular 

yüksək səviyyədə paylanmışdır. 

Soya zülalı əsasında ABŞ-da, həmçinin meyvə içkiləri və sərinləşdirici içkilər 

də  istehsal  olunur.  Quru  banan  içkisi  (soya-təbaşir),  quru  soya  südü  (infa-soya), 

soya  pendiri  (çuz-o-soya)  və  s.  bunlara  aiddir.  Zülal  tərkibinə,  yağ  tərkibi  və 

karbohidrat  tərkibinə  görə  onlar  (infa  soya  –  2,8%,  çuz-o-soya  –  16,0%,  soya-

təbaşir – 23,6%) xeyli fərqlənirlər. 

Son  illər  dünyada  araxis  və  fındıqdan  da  süni  süd  məhsulları  istehsalı  üçün 

tədqiqatlar aparılır (Hindistan, Rusiya). Bunun üçün onlardan un alınır və sonradan 

onu  emal  edirlər.  Bunların  hamısında  əsas  prinsip  zülalların  (10%-dən  çox) 

ayrılmasıdır. 

Yaşı yarpaqlı bitki zülalları da süni süd məhsulları üçün yararlıdırlar. 

Hazırda qarğıdalı-soya südü, buğda-soya südü Amerikada geniş istehsal edilir. 

Bu  məqsədlə  bitkilərin  səmənisindən  istifadə  olunmağa  başlanmışdır  (tədqiqatlar 

var).