|
Yazılı nitq. Orfoqrafiya normaları. Durğu işarələri.
Nitq mədəniyyətindən söhbət gedəndə, adətən, onun şifahi forması nəzərdə
tutulur, yazılı nitq bu anlayışa daxil edilmir. Əslində isə nitq mədəniyyəti
problemlərini nitqin səlis qurulması, dil vahidlərinin məqsədəuyğun, dəqiq,
ahəngdar, aydın, məzmunlu və lakonik ifadə edilməsi və digər bu kimi məsələlərlə
məhdudlaşdırmaq düzgün olmazdı. Nitq mədəniyyəti problemi bunlaria yanaşı,
dilin əyani, konkret ifadə vasitəsi olan yazı ilə də son dərəcədə bağlıdır. Dil
sisteminin həm şifahi, həm də yazılı formalarında ədəbi dil yeni orfoqrafıya
lüğətində öz əksini tapmışdır. Şübhəsiz, dil daimi inkişaf edir, onda yeni sözlər
yaranır və ünsiyyət prosesində istifadə olunur. Bu sözlərin də tərtib olunacaq
növbəti lüğətə salınması zəruri hesab edilir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti, ümummilli liderimiz Heydər ƏIiyevin 2 yanvar 2003-
cü il tarixli fərmanı ilə qüvvəyə minmiş «Azərbaycan Respublikasında dövlət dili
haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu»nun 13-cü maddəsinin 2-ci
bəndində yazılır: «Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı 5 ildə bir dəfədən az olmayaraq
yazı dili normalarını təsdiq edən lüğətin (orfoqrafiya lüğətinin) nəşr olunmasını
təmin edir».
Dilimizin tətbiqi dairəsinin günü-gündən genişləndiyi indiki zamanda hər an
yeni orfoqrafik qaydaların təsdiqi, ona müvafiq təkmil lüğətin, dilə hər gündə
yaranan və kənardan daxil olan söz və ifadələrin yazılışını göstərən yeni sorğu
kitabları «Yeni sözlərin orfoqrafiya iüğəti», «Necə yazılmalıdır?», «Bitişik, yoxsa
ayrı?», «Biz düzmü yazırıq?», «Orfoqrafiyamızda mübahisəli məsələlər» və s.
başlıqlar altında nəşr olunub istifadəyə verilməlidir. Belə vəsaitlər orfoqrafiyadakı
dəyişiklikləri, yenilikləri perativ şəkildə diqqətə çatdırmaq, göstərmək baxımından
əhəmiyyətli və vacib sayılmalıdır.
Orfoqrafiya qaydaları tərtib olunarkən üç prinsip əsas götürülür: fonetik,
Dostları ilə paylaş: | 
