2-mavzu. Sportning nazariy asoslari. Reja: Sportchini tayyorlash tizimi

Sportda qo‘llaniladigan uslublar 
 
Jismoniy mashqlarni qo‘llash usullari sport mashq uslublari sifatida tushuniladi. 
Masalan: Yugurishdagi mashqlar sport mashg‘ulotlari vositasi sifatida bajarilishi lozim 
bo‘lgan vazifalarga ko‘ra turli ko‘rinishlarida qo‘llaniladi. 
-yugurish qadamlari texnikasi ustida ishlayotganda qomatni tik tutib yurish mashqi (variant 
sifatida) tavsiya yetiladi; 
-chidamlilikni rivojlantirish uchun kamroq tezlik bilan uzoq masofalarga yuguriladi; 
-tezlik imkoniyatlarini rivojlantirish uchun qisqa masofaga katta tezlikda yuguriladi.
Shunday qilib u yoki bu usulni qo‘llash mashg‘ulo oldiga qo‘yiladigan vazifalar bilan 
belgilanadi. 

---

Sport mashg‘ulotida qo‘llaniladigan usullar didaktik (umumpedagogik) va an’anaviy 
(sport pedagogikasida qo‘llaniladigan) kabilarga bo‘linadi. Ko‘z mo‘ljali. Bu usullar harakatni 
masofa va vaqt nuqtai nazaridan to‘g‘ribajarishga yordam beradi. Mo‘ljal uchun maxsus belgi 
va ashyolardan foydalaniladi. Masalan: Uzunlikka sakrashda tezlanish chiziq belgisi.
-Tegishli balandlikka osilgan bayroqcha snaryadni uloqtirish yo‘nalishini belgilashga 
yordamlashadi.
-Mashq devoridagi futbol darvozasi tasvirini ko‘rsatuvchi chiziqlar va x.k.
Bulardan (yeng soddalaridan) tashqari svetolider (yuguruvchi yo‘lak ko‘rinishidagi) turidagi 
murakkab qurilmalar qo‘llanilishi mumkin, bunda yelektr chiroqlarini ketma - ket yoqilishi 
sportchi uchun harakat (yugurish, suzish) tezligini belgilaydi. 
Eshitish (tovush) ko‘rgazmasi usuli. 
Tovush signallari yordamida harakatning masofa vaqt va vaqt holatini aniqlashga yordam 
beradi. Avvaldan berilgan tovush signali yordamida murakkab harakat faoliyatini bajarishga 
asosiy kuchni sarflash vaqtini aytib beradi.
Masalan: suvga sakrashga guruhlanish, qo‘llarni tushirish, gimnastikadan yegilish yoki 
rostlanish vaqtlari.
Tovush signali yordamida harakat maromi yaxshi yegallanadi.
Masalan: harakatning murakkab ritmini chertish mumkin, bu sportchi ong maqomni saqlanishiga 
yordam beradi, unga mal qilib sportchi ma’lum sharoitda harakatlarni yaxshi bajaradi. Ovoz 
yetakchilari (ayniqsa siklik turlarda) harakatning tegishli jadalligini (butun masofa davomida) 
saqlashga yordam beradi.