97
Yeni soltanın atabəyi "böyük atabəy" ləqəbi aldı.
Bel
əliklə, Şəmsəddin Eldəniz İraq soltanlığının həqiqi
başçısına çevrildi. Soltan Arslanşah isə, yuxarıda qeyd
etdiyimiz kimi, dövlətin yalnız formal başçısı idi. Bu
zamandan etibar
ən "vəliəhd Şahzadənin tərbiyəçisi"
m
ənasını daşıyan "atabəy" ləqəbi ilkin anlamını itirərək,
yeni m
əzmun kəsb etdi, hökmdarın ali tituluna çevrildi. Bu
sözü adi mənasından fərqləndirmək üçün isə ləqəbə "ən
böyük, əzəmətli"
(əl-əzəm) sözü artırıldı. Atabəy
əmirlərin, iqta sahiblərinin, valilərin süzereni idi və feodal
iyerarxiyasında daha yüksək pillə tutur, formal olaraq
soltandan sonra ikinci adam hesab edilirdi.
Az
ərbaycan Atabəylərinin dövlət aparatında
atab
əydən sonra ikinci Şəxs vəzir idi. Bütün bürokratik
aparatın rəhbəri sayılan vəzir dövlət başçısının birinci
müşaviri idi. Atabəylərin vəzirləri də səlcuq soltanlarının
v
əzirləri kimi bir qayda olaraq milliyyətcə türk deyil,
m
əmurlar mühitinin ərəb-fars mənşəli qulluqçularından
olurdular. İnzibati-maliyyə aparatındakı qalan vəzifələri də
qeyri-
türklər tutmuşdu. Ali dövlət məmuru olan vəzir
yalnız hökmdar qarşısında məsuliyyət daşıyırdı.
Divanxana işçilərinin
(əshab əd-divan) başçısı olan vəzir
m
əmurları
vəzifəyə
t
əyin
etm
ək
v
ə
v
əzifədən
k
ənarlaşdırmaq, təqaüdləri (ərzaq) və məvacibləri
müəyyənləşdirmək, vergi idarəsinə və xəzinəyə nəzarət
etm
ək hüquqlarına malik idi.
Dövlət əhəmiyyətli üçüncü vəzifə "böyük" və yaxud
"ulu hacib" v
əzifəsi idi. Bu mühüm vəzifəni icra edən
Şəxs
əmir əl-hacib əl-kəbir və yaxud
hacib əl-xass əl-
Dostları ilə paylaş: 
