Nizami SÜleymanov

§ 1.3. Səfəvi dövlətinin yaranması. Azərbaycan 
torpaqlarının vahid dövlət tərkibində birləşdirilməsi 
1499-cu ilin yayında Ərdəbil şeyxlərinin varisi İsmayıl və 
onun tərəfdarları siyasi mübarizəyə başlamaq üçün əlverişli 
şərait yarandığını anladılar. Ağqoyunlu şahzadələr arasındakı 
ara müharıbələri və ölkədə yaranmış ictimai-iqtisadi və siyasi 
böhran Azərbaycanın birləşdirilməsini zəruri edirdi. 
1499-cu il avqustun 13-də 13 yaşlı İsmayıl Lahicandan 
yola düşəndə onu yeddi nəfərdən ibarət şəxslər – Hüseyn bəy 
Lələ Şamlı, Əbdüləli bəy Dədə (Dədəbəy), Xadim bəy Xüləfa, 
Rüstəm bəy Qaramanlı, Bayram bəy Qaramanlı, İlyas bəy 
Ayqut oğlu Xunuslu və Qarapiri bəy Qacar müşayiət edirdilər. 
Rumdan, Qaracadağdan və Əhərdən gəlmiş çoxlu tərəfdarları 
da onlara qoşuldular. 
İsmayıl Gilandan cənuba və cənub-qərbə doğru irəliləyib 
Xalxal istiqamətində hərəkət etdi. Məqsəd Xalxal ərazisində 
Qızılüzən çayının sahillərində toplanmış şamlı tayfasından olan 
tərəfdarları ilə birləşmək idi. Xalxala yaxınlaşan zaman İsma-
yılın tərəfdarlarının sayı 1500 nəfərə çatırdı. İsmayıl tərəf-
darları ilə birlikdə qışı Xəzərin sahilində – Ərcivanda (Astara 
rayonu) keçirdi. Onlar burada Azərbaycanın cənub hissəsindəki 
tərəfdarlarının gəlib çatmaları üçün dayanmışdılar. 
1500-cü ilin yazında qızılbaş rəhbərləri K içik Asiya - 
Ərzincan istiqamətində hərəkət etmək qərarına gəldilər. Onlar 
Ərzincana birbaşa deyil, Araz çayının quzey hissəsindən Göyçə 

---

15 
gölünün cənub sahillərindən keçərək getdilər. Ərəşli və zül-
qədər tayfaları da qızılbaşlara qoşuldular. Qızılbaşlar tezliklə 
oradan Çuxursədə (İrəvan) gəldilər. Çuxursədi keçdikdən sonra 
Anadolu qızılbaşlarına rəhbərlik edən Qaraca İlyas öz dəstəsi 
ilə onlara qoşuldu.
İsmayıl Kiçik Asiyaya doğru hərəkət edərək ustaclı tay-
fasının yaşadığı Mingöl (Arazın mənbəyində) yaylağından və 
Tərcan ərazisindən keçərək Ərzincana çatdı. Ərzincanda İsma-
yılın ətrafında şamlı, rumlu, ustaclı, təkəli, zülqədər, əfşar, qa-
car, varsaq tayfalarından, həmçinin “Qaradağ” sufilərindən
ibarət 7000 qazi toplanmışdı.