Q.Ş. Kazimov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ 10 cilddə Q.Ş. Kazimov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ



Yüklə 3,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə39/59
tarix31.01.2017
ölçüsü3,71 Mb.
#7271
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   59

Mene, mene 

tekel uparsun

» cümləsi, doğrudan da, «Məni tək əl aparsın» 

deməkdir   və   türkcədir.   Şəfizadə  

Tək   əl

  ifadəsinin   keçmiş 

türklərdə   «allah»   demək   olduğunu   və   cümlənin   «Məni   allah 

aparsın»   mənasında   işləndiyini   qeyd   etmişdir.   İsa   peyğəmbər 

başqa hallarda da bu dildə danışıb: («İncil»də – «Markdan – 34) 

Eloy, Eloy, elamma saf ax fani

…»  (saf ağ fanidir).

Vavilion şəhərinin adı ərəbcə  

bab

  – «qapı»,  



ili  

– «allah» 

mənasında   izah   olunur.   Lakin   Şəfizadə   bu   sözün   birinci 

hissəsinin  türkcə 

bağ 

- allah mənasında, ikinci hissəsinin 



bilmək 

feli   olduğunu   düşünür.   Söz   həqiqətdə   də  



Bağbil

  kimi 


etimologiyalaşdırıla bilər.

B.Şəfizadə əsərin ikinci fəslini  «Avesta»nın  ən qədim və oriji-

nal tərkib hissəsi olan «Qatlar»ın linqvistik təhlilinə həsr etmişdir. 

Müəllif burada daha böyük zəhmət çəkməli olmuşdur. O, bəlkə də 

türk aləmində ilk dəfə olaraq, «Qatlar»ın  yeni transkripsiyasını ver-

miş  və «Qatlar»dakı şeir bəndlərini yenidən tərcümə etmişdir. Müəl-

lif yazır: «Qatlar»ın bütün mövcud nəşrləri heç bir vəchlə nəinki 

adekvat deyil, heç mətnin orijinalının əlli faizini də  əks elətdirmir. 

Avestaşünaslıqda ən yaxşı tərcümə hesab  edilən  H.X. Bartolomeo-

nun  da təcüməsi  orijinala nə qədər yaxın olsa belə, adekvat qəbul 

olunmayıb. Buna səbəb isə, hər şeydən əvvəl,  «Avesta»nın, o cüm-

lədən deyilənə görə, nisbətən bizə az dəyişilərək  çatmış «Qatlar»ın 

ən ilkin variantının  hansı dildə yazılmasının   müəyyənləşdirilə bilmə-

məsi   olub.   Yaxud   da   onu   müəyyənləşdirmək   istəməyiblər…»  (2, 

122) 

 Odur ki müəllif yenə yazır: «Biz məsələni tamamilə başqa 



cür qoyduğumuzdan – yəni abidənin türk dillərinin  ən ulu babası 

olan   bir dildə, Azərbaycan türkcəsinin ən qədim variantında – 

prototürkcədə   qələmə   alındığını     irəli   sürdüyümüzdən   -     elə 

hesab   eləyirik   ki,   verdiyimiz   müasir   anlam   ideal   olmasa   da, 

mətnin orijinalına yaxındır. Hər şey tamam yeni və orijinaldır». 

140


Mətnlərin türkcə şərhi, «Avesta» aylarının adları və onların 

izahı üzərində xüsusi dayanılmışdır. 

«Qatlar»ın tərcümə və izahı, təbii ki, çox çətindir. Lakin 

müəllif   bu   böyük   çətinliyin   öhdəsindən   gələ   bilmiş,   mətnlərin 

ağlabatan   transkripsiya   və   tərcüməsini   vermişdir.   Tərcümə   və 

izah «Qatlar»ın dilinin türk dili başlanğıcına – prototürkcəyə aid 

olduğuna ciddi inam yaradır. Kitabın sonunda verilmiş lüğət  də 

bu inamı artırır. 

Biz   Tariel   Nüvədilinin   şumer   mətnlərini   tərcüməsindən 

danışarkən  söylədiyimiz  bir   fikri  burada   da   təkrar   edirik.  Belə 

mətnlərin   üzərində aparılan işə oxucunu tam inandırmaq üçün 

ilk növbədə öz əlifbası ilə mətnin orijinalını, sonra ən yaxşı, ən 

mükəmməl   transkripsiya   və   tərcüməsini   verib,   bundan   sonra 

yeni   transkripsiya   və   tərcüməni   ortaya   qoymaq   lazımdır.   Bu 

olardı   mükəmməl   nəşr   və   gələcəkdə   nisbətən   asan   şəkildə 

tədqiqat  davam etdirilə  bilərdi.  Lakin bunun  üçün  Şəfizadənin 

pulu çatmazdı. Bu cür hallarda dövlət vəsait ayırmalı və Şəfizadə 

kimi   nadir   mütəxəssisləri   kənar   işlərdən   təcrid   edib,   yüksək 

maaşla belə bir abidə üzərində işlətmək  lazım idi.

Bununla belə, 10-12 minillik dövrdə  zamanın sınaqlarından 

keçib gələn sözlər və şəkilçilər vardır ki, onlar oxucunu daha çox 

inandırır. Bu cəhəti nəzərə  alaraq,  Şəfizadənin  aşkara  çıxardığı 

türkcə   lüğətdən   bir   neçə   nümunə   qeyd   edirik:  

abar

  –   apar, 



avare 

– avara, aşağı, 



aeş 

– eşmək, 



azəm

 – özüm, 



ayana

 – o 


yana,  

ana

  – ana,  



ana

  – ora,  



apa

  – apar,  



açı

  – söz açmaq, 



aşaoxşayantao

 – aşa oxşayan, 



bavat 

– babat,   



baod

 – odlu, 



va/vayu

  – vıyıltı,  



qat

  – qat, səma qatları,  



ərəş  

– düz, hamar 

yer,   

iratu 

– qaçış (



irmək

 feli), 


isan –

 güc, əsas (



əsən

 sözü), 


yaente

  – yetən,   



yazamande

  – yaza bilmədim,   



yaiş

  - enən, 

yağış,  

yayao  

  yayıcı,  

yaoş  

– yaş,  


yasa  

– yazı, qanun, yasa, 



yasta 

– yastı, 



yat 

– yet, çat və s. 

Bu sözlərin müxtəlif mənaları vardır, biz müəllifin göstərdiyi 

müasir işlək mənalarını qeyd etdik. 

Şəkilçilərə, məsələn, müəllifin üzə çıxardığı hal şəkilçilərinə ba-

xaq. 


Adlıq hal: şəkilçisiz -  

Qat


Yiyəlik hal: -

m,-am,-im, -yam,-ım,-əm

 - 


Qatam, Qatım.

141


Yönlük hal:  

-a, -na, -vo,-avo

 - 


Qata, Qatao

.

Təsirlik hal: 



-i,-ı, -ayi

 -

Qatı, Qatayi



.

Yerlik hal:  



-ta,-da –

 

Qatda



Çıxışlıq hal: 

--tan, -dan

 – 


Qattan.

Təbii ki, hallar bir-birini əvəz etmişdir. Məsələn,  



man-i-

yaita 

sözü «mənə yetən» mənasındadır – təsirlik şəkilçisi yönlük 

hal   vəzifəsində;  

ma-ni-yəuş

  sözü   «bizim   qayğımız»   kimi   izah 

olunur. 

–-na –(-ni)

 şəkilçisi yiyəlik, yönlük və təsirlik halları ifadə 

edə bilmişdir (282) və s.

Şumerdə   də   əsasən   belədir   və   az-çox   savadı   olan   şəxs 

görər ki, bunlar müasir türk hal şəkilçilərinə müvafiqdir.

-an

  cəm şəkilçisi işlənmişdir:  



man-an

  –  


mənlər,

  yəni  


biz 

mənasında.

Hiss olunur ki, şəxs əvəzlikləri hələ ikili vəziyyətdədir, həm 

əvəzlik formasında, həm də şəkilçiləşmiş variantlardadır. Məsə-

lən,  

Aka-man

  sözü   «mənim   şərim»,  



Anqra-manyu

  sözü 


«mənim   vəhşi   ruhum»   kimi   izah   edilir   ki,   bu  sözlərdə  –

man 

şəkilçi-əvəzliyi aydın görünməkdədir.   



Atman

 – «mənim odum», 

«Adəm», «Enerji» mənalarında. 

Adatəmça

 – sözü müxtəlif mənalarda (adətimcə,  dediklərim 

qədər və  s.) işlənmişdir. Sözün kökü  

ada  

-   «demək» sözüdür 

(admaq-aymaq-ayıtmaq və s.). Şübhəsiz, bu söz  

d>y

  keçidi ilə 

«Dədə Qorqud»dakı 

aymaq 


(

Çoban aydır

 – Çoban deyir) sözüdür. 

Söz kökündən sonra gələn  



–t  

şəkilçisi həm cəmlik, həm nomi-

nativlik bildirir, feldən ad düzəldir. 

–əm

 şəxs şəkilçisi, 



-ça

 – «kimi, 

qədər»   mənasında   qoşmadır.   Beləliklə,   sözün   dəqiq   mənası 

«dediklərimcə»dir (dediklərim qədər). 

-

o  

şəkilçisi   sözlərin   sonunda   işlənərək   sözə   nominativlik 

verir: 

ayao 

– (


aya

 - yerimək  sözündən) gediş, hərəkət; 



aocao 

(

uca



  sözündən)   –   ucalıq;    

atrao

  (


at/od

  sözündən)   –   otaq; 



dutanho  

– tutan, xəbərçi;  



yayao –

  yayıcı, yaradıcı;  



hamo

  – 


hamı və s. Görünür, bu şəkilçi sonralar sıradan çıxmışdır.

Hiss olunur ki, ümumən hələ də öyrənilməli çox şey var. Mə-

sələn,  

astu  

sözü «sümük» deməkdir («S» səsi sözün ilkin kökü-

dür);   eyni   zamanda  

astim,   asiş

  sözləri   də   sümük   deməkdir. 

Halbuki bu sözlərdə bu gün də dilimizdə işlənən ad düzəldən 

–im, 

-iş

 sinonim şəkilçiləri vardır. Ya söz sonundakı 



–u

  şəkilçisi də ad 

142


düzəldir, ya da sözdə hərəkət mənası var.  

İş

  sözü ilə bağlı olan 



işanaim, işanaiti, işasa,  işentu,   iştim

  sözlərinin hamısı bir 

mənada izah olunur -  «can atmaq».

-van

 şəkilçisi: 



ah-van

 – ahunun yeri, odun, işığın yeri; 



–ən

  feli sifət şəkilçisi:  



bannayən

  – banlayan, banla əyan 

olan; 

Baqa  

  sözü sahib, cənab, ağa mənasında izah edilmişdir. 

Çünki 

allah


 sözünün fərqli daşıyıcısı var: 

baoq

 – bağ, boq; bunları 

biz «Dil tarixi»ndə geniş izah etmişik.  

Baod

  -   «verilən od» kimi 

izah edilir, əslində, allah odu, allahın verdiyi od deməkdir.

-ya

  şəkilçisi   də   sözlərin   sonunda   gələrək   nominativlik 

bildirir: «işçi» mənasında  

vastr

  sözündən:  



vastrya

  – əkinçilik, 

malqara; 

vauraya

 (vurmaq sözündən) –müdafiə, silah, vuran.

«Qatlar»ın dilində izah edilməsi çətin olan şəkilçilər vardır. 

Pairyaotja

  –   sözü   lüğətdə   «ətrafında,   dairəsində,   odun 

dairəsində, bayır odu» kimi izah edilmişdir.(2, 284) Biz burda bir 

neçə element görürük:   



pair

  – bayır,  



ot -

  od sözü, -



ja  

isə 


-ca 

şəkilçisidir;   aradakı  



–ya

  şəkilçisi,   ola   bilər   ki,   yönlük   halın 

şəkilçisidir. Onda sözü belə izah etmək olar: bayıra (səpələnən) 

od qədər. Ya da nominativlik əlamətidir.



Yazamaide 

– sözü «yaza bilmədim» kimi izah olunur. Bu, 

təxminən, 

yazamadım

 kimi başa düşülür. Burada həm ixtisar var, 

həm də inkarlıq bildirən  



–ma

  şəkilçisi. Ayrıca verilmiş  



ma

  sözü 


«yox», «etmə», «eləmə» mənalarında və cəm bildirən söz kimi 

izah edilmişdir. (2, 280) Bu sözün 



 formasının olması göstərir 

ki, söz artıq şəkilçiləşmişdir.

-ça

 (bəzən daha qədim forması 



–yaça

) şəkilçisi daha çox 

işlənir   və  

qədər,   kimi

  qoşmasının   mənasını   verir,   müasir 

dilimizdə –



ca,-cə

 qoşmasıdır: 



mənça

 – məncə, təfəkkürümcə,



-uk

 – tutuk – tutmaq, tutuq – isim düzəldən şəkilçi.

İndi   Şəfizadənin   tərcümə   etdiyi   bəndlərdən   birinə   diqqət 

yetirək:  

Mazdao saxare mairişta yazi  vavərəzoit pairiçizit.

Daevaişça maşyaişça vareşaite aipiçizit.

Hvu  viçiru Ahuro ata nə anhat yata hvu vasat.

143


Tərcüməsi:

Möhkəm Məzda, ətrafa yayılan hərəkətləri yazıb saxlayırıq.

Divlər qədər, insanlar qədər  inananlara istiqamət ver.

Bu   Ahura   odundan   nə   qatlara   yetdi,   nə   də   sürülərə.(2, 

138)

Sözləri söz sırasına əməl etməklə yerinə qoyaraq bir qədər 



fərqli   tərcümə   də   almaq   olar.    Mətndəki   sözlər   çoxmənalıdır. 

Müəllifin göstərdiyi mənalar da var. Biz verdiyimiz mənalar da var. 

Misralar üzrə sözlərə baxaq: 

1-ci misra:



Mazdao 

– Mazda


Saxare

 – sıx, möhkəm (söz kökü: sax –sıx)



Mairişta

 – (qeyd edirik) dilimizdə qalmayıb



Yazi 

– y>g keçidi ilə  - «gizli» sözü



Vavərəzoit

 -  «verdim» sözü və sözün sonunda 



oit

 – od 

deməkdir


Pairiçizit

  –   sözün   əvvəlində   «bayır»   sözü     çöl,   ətraf 

mənasında yaxşı qalıb. Misra:

Mazda-sıx   (möhkəm,   qüdrətli),     qeyd   edirik   gizli 

verilmiş odu bayıra (ətrafa). 

2-ci misra:



Daevaişça  

-   «daev» div deməkdir. Sözdəki  



–ça

  şəkilçisi 

bizim indi işlətdiyimiz  

–ca,-cə

  şəkilçisidir:  

dəvəcə böyümüşsən, 

köşəkcə ağlın yox.

  Bu şəkilçi-qoşma «Avesta» dilində alınma ola 

bilməzdi, çünki, əvvələn, qrammatik vasitə, qoşma çətin alınar, 

həm də çox işlənmişdir; digər tərəfdən, bizim dilimizdə də alınma 

deyil. Odur ki «Avesta» dilinin ilkin türk mənşəyi barədə çox söz 

deyir.

Maşyaişça

 – insanlar qədər 



(-ça

 yenə  həmin şəkilçidir). 



Maşya 

– şumer dilində də insan, adam deməkdir.



Vareşaite  

– inananlar; bu söz Hind-Avropa dillərindən rus 

dilindəki «vera» sözünün (inam, inanmaq) kökünü saxlamışdır. Bu 

hal göstərir ki, «Avesta»nın dili həqiqətən çox qədimdir, o qədər 

qədim ki, hələ ulu dilin sözləri bu və ya digər dərəcədə bütün pro-

144


todillərdə var və aradan çıxmayıb, dillər gələcək ailələr üzrə hələ 

ona «yad» olan ünsürlərdən tam «təmizlənməyib». 



Aipiçizit 

– istiqamət (vermək) – dilimizdə qalmayıb.

Misra:

Divlər   qədər,   insanlar   qədər     şadlıq   verən 

istiqamətə.

145


 3-cü misra:  

Hvu

 – «bu»  (h)vu=vu (bu);  



b>v

 keçidi ilə yanaşı, h səsi 

göstərir ki, söz nəfəsli tələffüz edilirmiş. 

Viçiru

  – seçilmiş; «viçiru Ahuro» - «seçilmiş, peyğəmbər 

Ahura» mənasındadır. Ön sıra samitlər bir-birini əvəz edə bildi-

yindən bu sözün  inkişafında  



v>s

  (


seçmək

 feli; birbaşa olmaya 

da bilər) keçidini düşünmək olar (12 min il!)

Ahuro

 – Ahura


Ata

 – odu


Nə 

– «nə» bağlayıcısı. Görünür, bu bağlayıcı ilkin mərhələ-

də təkrarsız işlənməklə  təkrarlıq   ifadə edə  bilmişdir.  

Na, nao 

sözləri də bu mənada izah edilmişdir.(2, 282)



Anhat  

–   ortalığa,   oralara;  



an

  sözü     şumerdə   və   bizim 

qədim ədəbiyyatda 3-cü şəxsin təkini bildirir – 

o

 sözünü; -



at

 isə 


cəm şəkilçisidir – bütün dünya dillərində işlənir, ulu dildən qal-

madır. Söz şəkilçisiz hal bildirir.



Yata 

– yetə, çata mənasındadır.



Hvu

 – bu 


Vasat 

– bu söz sürü, astana,  çəmənlik, otlaq mənalarındadır. 

Kökdə 

ast(ana)


 aydın hiss olunur. Misra:

Bu   seçilmiş    Ahura odu nə  ortalığa yetdi, bu (nə)  

astanaya.

Şeirin ümumi məzmunu belədir:

Qüdrətli Mazda, ətrafa verilən odun nə qədər olduğunu giz-

li qeyd edirik,

Divlərə qədər, insanlara qədər şadlıq verən istiqamətlərə 

(yayılır) (Yəni sənin odun bilirik şər qüavvələrə, xeyir qüvvələrə  

nə qədər xoşbəxtlik gətirir).

Amma peyğəmbər Ahuranın odu (azlıq eləyir), hələlik, nə 

ortaya (ortalığa, ocağa) çatır, nə astanaya.

Bəndin mənasını, təbii ki, başqa cür də yozmaq olar. Amma 

bizi dil maraqlandırır. Oxucu özü də görür ki, 10-12 min il ərzində 

dildə bu qədər uyğunluq qalıb. Bu, yaxşı mənada çox maraqlıdır və 

müəllifin dil barədə gəldiyi nəticələrin doğru olduğunu göstərir..

Biz   kitabı   diqqətlə   oxuduq,   lüğəti   bir   neçə   dəfə   gözdən 

keçirdik, əlifba cədvəllərinə baxdıq, müəllifin tərcümələri üzərində 

fikrə daldıq. Dil materialı bizi daha çox düşündürdü. Gördük ki, 

146


gözdən keçirdiyimiz bir bənddə hər bir element, demək olar ki, 

türkcədir. «Qatlar»ın lüğəvi və qrammatik xüsusiyyətləri göstərir ki, 

bu   əsər   bizim   təsəvvür   etdiyimizdən   qat-qat   uzaq   keçmişin 

yadigarıdır.    V.E.Lariçev   «Zamanın   təkəri»   əsərində   (Moskva, 

1986,s.34) yazır ki, «Avesta» və «Riqveda»nın tədqiqatçıları  belə 

bir   nəticəyə   gəlmişlər   ki,   «…bu   abidələrin   mətnlərində     əks 

olunmuş kosmoqonik və  kosmoloji sistemlər  haradasa 14-20 min 

il  bundan əvvəllərə aid olunmalıdır». (11, 34)

«Avesta»nın   dilində   türkizmlər   aparıcı   olsa   da,   burada 

gələcək   Hind-İran   və   ərəb   dillərinə   aid   xüsusiyyətlər   də 

qalmaqdadır. Məsələn, «dil» sözünə diqqət yetirək: 

Huizbiş

 – dil, 


hucistim

  –   yaxşı   danışmaq,    



çivişi  

–   danışmaq,  



advaişu

  – 


deməklə,   

adanaiş  

– demək, dediklərim,  



baxetraxya

  – ixtilat, 

danışmaq, nitq, 

huxta

 – yaxşı danışmaq,   



vaxyo

 – söz, danışıq, 



zafar

  – ağız, danışıq, dialekt, ləhcə,   



zəvim

  – qışqırıq, çağırış, 



zuta

  –   qışqırıq,   çağırış,   səs,    



yazamaite

  –   söz,   yazı   sözləri 

işlənmişdir. Bunlardan bir qismi ərəb dilində səlisləşmişdir (

baxet-

raxya

 – ixtilat, danışıq, nitq, 



huxta

 – yaxşı danışmaq), bir qismi 

türk   (

advaişu

  –   deməklə,    



adanaiş

  –   demək,   dediklərim, 



yazamaite

  – söz, yazı,  



çivişi –  

quş civiltisinə bənzər danışıq). 



Zəvim

  –   sözünü   də   indi   işlətdiyimiz   «zəvzək»   sözü   ilə   əlaqə-

ləndirmək olar. Qalanı müasir dillərdə müşahidə olunmur. Bunlar 

da   göstərir   ki,   hələ   müasir   dil   ailələrinin   başında   duran 

protodillərin yenidən formalaşmadığı, hələ tam müstəqil inkişaf 

yoluna düşmədiyi bir dövrdür. Əgər belədirsə, bəşəriyyətin özü 

üçün   «Avesta»nın   dilini   zərrəbin   altında   öyrənmək   maraqlı 

olmalıdır. Bunu bir həqiqi filoloq kimi çox güclü duyğuya malik 

olan   Şəfizadə   özü   də   duymuş   və   bizim   dediyimiz   nəticəyə 

gəlmişdir:   «Avesta»nı   nəzərə   aldıqda   «…fars   dili,   yevrey   dili, 

ləzgi, tat, saxur, erməni, udin, kürd, talış və s. onlarla dil və xalq 

adları  şərtidir. Çünki bu «xalqların» və dillərin bir az qədim tarixi za-

manlarda   izləri yox olub gedir.   Və bu adlanmalar hamısı   bir 

məcraya tökülür. Xüsusilə də qədim abidə və yazıların mətnlərində. 

«Avesta» da bu qəbildəndir. Onun mətnində bütün dillər  və xalqlar 

hamısı     yox   olub,   vahid   bir   dilə     və   xalqa   dönürlər.   Hətta 

dediklərimizə nisbətən qədim sayılan  fars, əhəməni, pəhləvi, dəri, 

ivrit,  yunan, şumer dilləri  və xalqları da  həqiqətən belədir!  Onda 

147


heç kəsin inciməyə haqqı yoxdur. Sanskritin, semitin və ümumiy-

yətlə,   hind-avropa   adlandırılan   silsilənin     də   bura   bağlandığını 

nəzərə alsaq, deməli,  biz hər hansı abidəni – burada «Avesta»nı – 

daha diqqətlə, dönə-dönə öyrənməliyik ki, bu ilk qaynaq vahid qay-

naq ki,  ondan sonralar dil adlandırdığımız  ləhcələr törəmişdir…» (2, 

311)


«Avesta»nın  tədqiqi Vətən tarixinin,  Vətənin mədəniyyət 

tarixinin tədqiqidir.  Həm də misilsiz bəşəri mövzudur. Ona görə 

də   dövlət qayğısı ilə əhatə olunmalıdır. Şəfizadənin əsəri tək-

milləşdirilərək   rus,   ingilis   dillərinə   çevrilib   yayılmalıdır.   Biz   bu 

yolla     Azərbaycanın   qədimliyini,   Azərbaycan   mədəniyyətinin 

bəşər   mədəniyyətinin  başında  durduğunu   dünyaya   sübut  edə 

bilərik.   Şəfizadə   bu   kitabla   hələ   ilkin   variantda   bir   neçə 

doktorluq   işinin   öhdəsindən   gəlmişdir.   «Avesta»nı   bir   də 

başqaları onun qədər çətin öyrənə bilər.

                                                                                     2

2.07.06

148


ƏDƏBİYYAT

1.Q. K a z ı m o v. Azərbaycan dilinin tarixi (ən qədim dövrlər-

dən XIII əsrə qədər). Bakı, «Təhsil», 2004.

2.  B  a   l  o  ğ   l  a   n    Ş  ə  f  i  z  a   d  ə.  «Zərdüşt,   Avesta, 

Azərbaycan…», Bakı,   1996; elmi redaktorları Kamal Talıbzadə və 

Yaşar Qarayev.  

3.   Buddizm   və   Mərkəzi   Asiya   xalqlarının   ənənəvi   inamları. 

Moskva, 1981.

4.A. O. M a ko v e l s k i. Avesta. Bakı, 1960.    

5. V o l t e r. Fəlsəfə əsərləri. Moskva, 1986.     

6. V. Y. P r o p p. Sehrli nağılların tarixi kökləri. Leninqrad, 

1986.     

7.Q.   K   a   z   ı   m   o   v.   Homerin   poemaları   və   «Kitabi-Dədə 

Qorqud». Bakı, «Təhsil», 2006.

8. N. S. S o ko l o v. Avesta dili. Moskva, 1961

9. R. F r a y. İranın irsi. Moskva, 1972.

10.Q. K a z ı m o v. Sənət düşüncələri. Azərbaycan Dövlət 

Kitab Palatası, Bakı, 1997.    

11. V. E. L a r i ç e v. Zamanın təkəri. Moskva, 1986.   

149


ŞUMER - TÜRK ƏLAQƏLƏRİNƏ DAİR

YENİ  ƏSƏR

Bu günlərdə (24 noyabr 2006) Cənubi Azərbaycan 

ziyalılarından   Rəhman     Purəkbər   Möhsüm   oğlu   Xeyavi 

Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun nəzdində olan  müdafiə 

şurasında   «Şumer   və   Ural-Altay   dillərinin   tarixi-tətbiqi 

Yüklə 3,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin