1 Azərbaycan xanlıqlarının yaranması. Şəki xanlığı

5) Azərbaycan mədəniyyəti XİX əsrin ikinci yarısında 
Şimali Azərbaycanın işğalından sonra Şimali və Cənubi Azərbaycanın mədəni 
inkişafında fərqlər nəzərə çarpmağa başladı. XIX əsrin ikinci yarısında Şimali 
Azərbaycanda mədəniyyətin xarakterik xüsusiyyətləri bunlar idi: 1) yeni tipli 
məktəblərin və mədəni-maarif müəssisələrinin, milli mətbuatın və milli teatrın 
yaranması; 2) qabaqcıl ziyalıların xalqın milli şüurunun oyanmasına ideya 
təsirinin güclənməsi. XIX əsrin ikinci yarısında Şimali Azərbaycanda: 1.Yüzlərcə 
milli məktəb və mədrəsələr fəaliyyət göstərirdi. 2. Bakı, Şamaxı, Şuşa, Nuxa və 
d. şəhərlərdə ədəbi dərnəklər, məclislər təşkil edilirdi. 3. Məktəblərlə yanaşı, 
ruhani məktəblərimədrəsələr də fəaliyyət göstərirdi. İbtidai və ali dərəcələrə 
bölünən mədrəsələrdə təhsil pulsuz idi.

---

6) Azərbaycanın neft sənayesi 1900-1903cü illər iqtisadi böhranı 
dövründə. İlk fəhlə tətilləri
1900-1903-cü illər dünya iqtisadi böhranı Rusiya iqtisadiyyatına təsirsiz 
ötüşmədi. Belə ki, Rusiya iqtisadiyyatına təsir edən səbəblərdən biri neft 
sənayesinin təkcə xarici kapital axını ilə deyil, həm də Avropa və Şərq 
bazarlarına neft ixracı ilə dünya iqtisadiyyatına sıx bağlı olması idi. 1901-ci ilin 
əvvəllərində neft və neft məhsullarına tələb azaldığına görə böhran neft 
sənayesinin bütün sahələrinə-neft çıxarılmasına, onun emalına, yeni quyuların 
qazılmasına, neftin və neft məhsullarının ixracına, kəşfiyyat işlərinin 
aparılmasına ağır zərbə endirdi. Böhran illərində xırda və orta müəssisələrin 
iflasa uğraması nəticəsində istehsalın təmərküzləşməsi xeyli güclənmişdi. 
7) 1905-1906 cı illərin erməni-müsəlman qırğınları 
Rus-yapon müharibəsində məğlub olmuş Rusiya imperiyasında xalq çıxışları və o 
cümlədən milli azadlıq hərəkatları baş verirdi.Bunların qarşısını almaq üçün Çar 
Rusiyası rus şovinizmi dirçəlişi və xalqları bir-birinə qırdırmaq siyasəti həyata 
keçirməyə başladı.Bu siyasəti birinci növbədə Qafqazda həyata keçirtmək labüd 
sayıldı.Belə bir vəziyyətdən ermənilər istifadə etməyə şərait tapdılar.Çar 
Rusiyası erməniləri gizli sürətdə silahlandırdı və "erməni-müsəlman davası"nı 
təşkil etdi.İlk toqquşma Bakı şəhərindən 
başlayaraq,Şuşa,Zəngəzur,İrəvan,Tiflis,Naxçıvan,Ordubad,Eçmiədzin,Cavanşir,Q
azax qəzalarına yayıldı.Hərtərəfli hazırlıq görüldükdən sonra ermənilər 1905-ci il 
fevralın ilk günlərindən Bakıda qırğın törətdilər,çox keçmədən İrəvanda 
iğtişaşlar kütləvi xarakter aldı.Kəndləri dağıdır,yandırır,günahsız insanları 
qılıncdan keçirirdilər. Ümumiyyətlə,1905-1906-cı illərdəki erməni-müsəlman 
davasında İrəvan və Yelizavetpol quberniyalarında 200-dən artıq kəndi 
ermənilər yerlə yeksan etmiş və əhalisini soyqırıma məruz qoymuşlar.