Xvi bob. O ilaning konstitutsiyaviy asoslari

6-§. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlarning 
ota-ona o ld id a g i majburiyati
Voyaga yetgan farzandlarning ota-ona oldida ko‘plab majburi- 
yatlari bo'lib, bu majburiyatlar ota-onaga g'amxo'rlik qilishni na­
zarda tutadi. Bu burch nafaqat Konstitutsiyaviy burch, u xalqimiz 
qon-qoniga singgan, axloqiy qoidalarga mos urf-odatimiz hamdir.
Azaldan ota-onaga g'amxo'rlik qilingan, ularni ranjitgan 
farzandlar qoralangan, qarg'ishga qolgan, ulardan hamma yuz 
o'girib, yakkalab qo'ygan. Ana shu axloqiy qoida Konstitutsiyada 
qoida sifatida m ustahkam langach, endi noqobil farzandlarni na­
faqat qoralash, qarg'ash, yakkalab qo'yish emas, qonun yo'li bilan 
jazolash imkoni tug'ildi.
K onstitutsiyaning 66-moddasida: “Voyaga yetgan, mehnatga 
layoqatli farzandlar o'z ota-onalari g'amxo'rlik qilishga majburdir- 
lar”, - degan qoida belgilandi.
Voyaga yetgan, m ehnatga layoqatli farzandlar o'z ota-onalariga 
ular birgalikda yashaydimi, alohida yashaydimi (qayerda yashashi- 
dan qat’i nazar) bundan q a t’i nazar, g'amxo'rlik qilishga majbur.
Farzandning ota-onaga g'amxo'rligi nimalardan iborat? Eng av- 
valo ota-onaning normal yashashi uchun to'liq imkoniyat yaratish. 
Bu turar-joy bilan, oziq-ovqat (yegulik), kiyim-bosh bilan ta’minlash. 
Ota-onalarning sog'lig'i haqida g'amxo'rlik qilish, ularni tibbiy xiz­
matga muhtojligida tibbiy xizmatdan foydalanishini ta ’minlash.
Iqtisodiy tomondan g'amxo'rlikning o'zigina ota-ona ehtiyojini 
qondirmaydi, unga qo'shimcha ravishda m a’naviy jihatdan ham 
ota-ona qo'llab-quvvatlanishi kerak.
Farzandlar ota-ona ehtiyojini ixtiyoriy ravishda qondirmasa, unda 
ularga majburlov choralari qo'llaniladi. Moddiy majburlov choralari bu 
farzandlardan ota-ona hisobiga majburiy to'lov (aliment) undirishdir.
M ehnatga layoqatli, iqtisodiy imkoniyatlari yetarli, turar-joy 
masalasida qiyinchiligi yo'q farzandlarning ota-onalarini qariyalar
249
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

uyiga joylashtirishi xalqimizda en g yomon uyat ish, oriyatsizlik 
deb, qoralanadi.
Afsuski, xalqimiz m a’naviyatiga xos bo'lm agan shunday holat- 
lar ahyon-ahyonda bizda ham uchrab turadi. S hu n ing uchun yosh- 
larga ta ’lim-tarbiya berishda, farzandlarning ota-ona oldidagi bur- 
chini faqat huquqiy jihatiga emas, uning m a’naviy va axloqiy jihatiga 
ham e’tibor berilib, xalqimizning uzoq yillar davomida to'plagan eng 
yaxshi hislatlariga tayanish zarur. Farzandlarning ota-ona oldida 
majburiyatining bajarmasliklariga faqat yuridik javobgarlik bilan 
ta’sir qilmay, bu inson xususiyatiga xos bo'lmagan holat, eng tuban 
insonlar shunday qilishi mumkinligini, ota-onasini xoru-zor qilgan 
insonlar ikki dunyoda ham yuzi qora bo'lishi va e n g muhimi hay- 
vondan farqi bo'lmasligi o'quvchilarga yetkazilishi kerak.
Oila munosabatlarining konstitutsiyaviy asosda hal qilinishi, 
Konstitutsiyada unga alohida bob ajratilishi, bizda oilaga bo'lgan 
jiddiy m unosabatning isbotidir. Oilani m u sta h k am lash bu jamiyatni 
mustahkam lash va rivojlantirish ekanligi davlatning oilaga bo'lgan 
munosabatini belgilovchi asosiy holatdir. Inson o'z salomatligini 
saqlashga harakat qilganidek, jamiyat ham oilani mustahkam- 
lashga harakat qiladi, chunki jamiyat sog'lig'i oila sog'lomligiga 
bog'liq. Oilalar sog'lom bo'lsa, jamiyat ham sog'lom bo'ladi.