G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

Who brought you this book?
Bu kitobni sizga kim olib keldi?
What did you see there?
U yerda siz nimani ko‘rdingiz?
How did he write the dictation?
U diktantni qanday yozdi?
When did he come?
U qachon keldi?
Where did you see him?
Uni qayerda ko‘rdingiz?
UMUMIY SO‘ROQ GAPLAR 
 (GENERAL QUESTIONS)
1. Umumiy so‘roq gaplar gapning boshida, eganing oldiga yordam chi fe’l 
yoki modal fe’lni qo‘yish bilan yasaladi. Agar darak gapda yor damchi fe’l 
bo‘lmasa (Simple Present yoki Simple Past zamonlarda), ega ning oldiga 
do (does) yoki did yordamchi fe’llari qo‘yiladi, asosiy fe’l esa egadan keyin 
qo‘yiladi:
yordamchi (modal) fe’l + ega + V?

---

285
Darak gaplar
Umumiy so‘roq gaplar
Ega 
Kesim 
To‘ld. va hol
Yordam-
chi fe’l
Ega 
Asosiy 
fe’l
To‘ld. va hol
He
is
reading
a letter.
Is
he
reading
a letter?
They
have
returned
from Lon-
don.
Have 
they
returned
from Lon-
don?
She 
can
trans late
the article.
Can 
she
trans late
the article?
You 
—
give
English les-
sons every 
day.
Do 
you
give
English les-
sons every 
day?
He 
—
lives
in Kokand.
Does 
he
live
in Ko kand?
She 
—
fi nished
her trans-
lation in the 
eve ning.
Did 
she
fi nish
her trans-
lation in the 
evening?
2. Kesim tarkibida ikki yoki undan ziyod yordamchi fe’l bo‘lsa, eganing 
oldiga faqat birinchi yordamchi fe’l o‘tkaziladi:
Darak gap
Umumiy so‘roq gap
He has been working since morning
Has he been working since mor ning?
The work will have been done by 5 
o’clock.
Will the work have been done by 
5 o’clock?
3. Simple Present yoki Simple Pastdagi to be va to have fe’llarining 
shakl lari eganing oldiga o‘zlari o‘tadi:
Darak gap
Umumiy so‘roq gap
He is in the offi ce.
Is he in the offi ce?
She has a good pen.
Has she a good pen?
4. to be fe’li bog‘lovchi fe’l bo‘lib kelganda uning shakli eganing oldiga 
qo‘yiladi, kesimning ot qismi esa bevosita egadan keyin keladi:
Darak gap
Umumiy so‘roq gap
He is a doctor.
Is he a doctor?
They were tired.
Were they tired?
UMUMIY SO‘ROQ GAPLARNING JAVOBLARI
1. Umumiy so‘roq gaplarga odatda qisqa javob beriladi. Odatda javob 
yes yoki no so‘zlaridan va yordamchi yoki modal fe’ldan iborat bo‘ ladi. 
Bo‘lishsiz javobda yordamchi yoki modal fe’ldan keyin not inkor yuklamasi 
qo‘yiladi:

---

286
Do you speak French?
Siz fransuzcha gapirasizmi?
Yes, I do.
Ha, gapiraman.
No, I don’t.
Yo‘q, gapirmayman.
Is he resting?
U dam olayaptimi?
Yes, he is.
Ha, dam olayapti.
No, he isn’t.
Yo‘q, dam olmayapti.
Has she returned from 
London?
U Londondan qaytib keldimi?
Yes, she has.
Ha, qaytib keldi.
No, she hasn’t.
Yo‘q, qaytib kelmadi.
Can you swim?
Suza olasizmi?
Yes, I can.
Ha, suza olaman.
No, I can’t.
Yo‘q suza olmayman.
2. Qisqa javoblarda yordamchi yoki modal fe’llardan oldin ravishlar 
qo‘yilishi mumkin:
Did you meet him while you 
were in London?
Siz Londonda bo‘lganingizda 
uni uchratdingizmi?
No, I never did.
Yo‘q, hech qachon uchratmadim.
Do you have dinner at home?
Siz uyda ovqatlanasizmi?
Yes, I always do.
Ha, har doim.
Will he come here tonight?
U bu yerga bu oqshom keladimi?
Yes, he probably will. 
Ha, ehtimol.
3. Ingliz tilida ba’zan faqat yes yoki nodan iborat javoblar ham 
ishlatiladi:
Can you swim?
Suza olasizmi?
Yes.
Ha.
No.
Yo‘q.
Has she returned from London?
U Londondan qaytib keldimi?
Yes.
Ha.
No.
Yo‘q.
4. Qisqa javoblardan tashqari umumiy so‘roq gaplarga to‘liq javob ham 
berilishi mumkin:
Did you like the fi lm?
Sizga fi lm yoqdimi?
Yes, I liked it.
Ha, menga yoqdi.
BO‘LISHSIZ UMUMIY SO‘ROQ GAPLAR
1. Umumiy so‘roq gaplarning bo‘lishsiz shakli egadan keyin asosiy 
fe’lning oldiga not inkor yuklamasini qo‘yish bilan yasaladi. Og‘zaki nutqda 
not yordamchi yoki modal fe’l bilan qo‘shilib ketadi. Umumiy so‘roq 
gaplarning bo‘lishsiz shakli ajablanishni bildiradi va nahotki so‘zini qo‘shib 
tarjima qilinadi:
Do you not know him?
Don’t you know him?
Nahotki, uni tanimasangiz?

---

287
Have you not seen him?
Haven’t you seen him?
Nahotki, uni ko‘rmadingiz?
Must you not go there tonight?
Mustn’t you go there tonight?
Nahotki, sizning u yerga borishingiz 
kerak bo‘lmasa?
2. Bo‘lishsiz umumiy so‘roq gaplarning javobi ham bo‘lishli umumiy 
so‘roq gaplarning javobiga o‘xshab yasaladi.
Didn’t you speak to him
yesterday?
Nahotki, kecha u bilan 
gap lashmagan bo‘lsangiz?