20
Xalifa-davlat boshlig’i. Ya’ni “o’rinbosar” deb atalgan avvaliga
saylangan keyinchalik sulolaviy boshqaruv bo’lgan.
Vazir ul vuzaro (ulug’ vazir)-xalifalikdagi siyosiy va ijtimoiy-
iqtisodiy masalalarni hal etishda rahbarlik qilgan.
Amir ul-umaro-xalifalikdagi barcha
harbiy ishlarni boshqarish
uni qo’lida bo’lgan.
Sohibi xaros-xalifaning buyruq va farmonlari bajaruvchilar unga
tobe hukmdorlar. Sohibi xaros degan nom bilan aytilgan.
Ministr-xalifa shaxsan tayinlagan “rais-ud-devon” devonlarni
boshqaruvchi shaxs.
Shayx ul-islom-eng yuqori pog’onada turuvchi huquqshunos
hisoblangan.
Muftiy-ayrim mamlakatlarda fatvo (dunyoviy hukmdorlarni
qarorlari va farmonlarini yozma ravishda tasdiqlash)
beruvchi, qaror
chiqaruvchi, sud ishlarini amalga oshirgan
oliy martabali shaxs
sanalgan.
Mujtahil-oliy darajaga erishgan ilm sohibi, ya’ni ijtihod (oliy
qonun ilmi) ni egallagan shaxs bo’lgan.
Qozi-murosli vaziyatlarni yechish uchun unga murojat qilingan.
Yoki sud ishlari boshqarar va tortishuvli
vaziyatlarni yechuvchi
amaldordir.
Said- payg’ambarimiz avlodlari hisoblanib shahar yoki qabilalar
ittifoqining rahbari bo’lgan.
Qirot-pul birligi. Keyinchalik xazina eshigi boshlig’i lavozimi
bo’lgan.
Sadr-vaqf mulklari boshqaruvi bilan shug’ullangan
diniy
lavozim.
Mahalliy boshqaruvdagi mansab va unvonlar.
Amir-viloyat dehqonlari yirik yer egalari xalifalik noibining
mahalliy aholi orasidan bo’lgan vakiliga bo’ysungan.
Ular amir
unvoniga ega hisoblanar edi.
Noib-zabt etilgan davlatlar hududi arab xalifaligi viloyatlariga
aylantirilib ularni noiblar boshqargan. Viloyat
noiblarini lavozimga
tayinlash yoki lavozimdan bo’shatish xalifa ixtiyorida bo’lgan.
Dostları ilə paylaş: 
