Paxta xom ashyosini tayyorlash, saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Paxtani sinflarga ajratib qabul qilishdagi ifloslik va namlik me’yorlari (%). 

S

an

oat navi

 

If

losl

igi

 bo’y

icha

  

hisob

 me’

yorining 

 

va

zniy ul

ushi

, %

 

Na

ml

ikni

ng his

obiy

         

       

 

va

zniy ni

sba

ti

,%

 

Paxtaning sinflari bo’yicha iflos aralashmalarning vazniy ulushi va 

namlikning vazniy nisbati me’yori, ko’pi bilan,% 

1-sinf 

2-sinf 

3-sinf 

Iflos aralash  

malarning 

vazniy ulushi 

Namlik 

ning 

vazniy 

ulushi 

Iflos aralash 

malarning 

vazniy ulushi 

Namlik 

ning 

vazniy 

ulushi 

Iflos aralash 

malarning 

vazniy ulushi 

Namlik 

ning 

vazniy 

ulushi 

I 

2 

9 

3 

9 

10 

12 

16 

14 

II 

2 

9 

5 

10 

10 

13 

16 

16 

III 

2 

9 

8 

11 

12 

15 

18 

18 

IV 

2 

9 

12 

13 

16 

17 

20 

20 

V 

2 

9 

- 

- 

- 

- 

22 

22 

---

20 

 

 

Paxta  to’dalar  bo’yicha  qabul  qilib  olinadi.  Sifat  ko’rsatkichi  bo’yicha  bitta 

hujjat bilan rasmiylashtirilgan, bir xil seleksion va sanoat naviga xos, tip va sinfdagi 

paxta  miqdori to’da deb  hisoblanadi.  Agar  bir  to’dada seleksion  va  sanoat navi, tipi 

har  xil  va  boshqa  sinf  paxtalari  aralashgan  bo’lsa,  bunday  paxta  shu  to’dadagi  eng 

past tip, nav yoki sinf bo’yicha qabul qilinadi. 

 

I, II, III, IV va V-navlar bo’yicha 3-sinf uchun belgilangan ifloslik yoki namlik 

me’yoridan oshgan hollarda paxta uni topshiruvchiga qaytariladi yoki past narx bilan 

paxta qabul qilinadi. 

 

a)  chigitli  paxtaning  iflosligini  hisobga  olgan  holda  hisoblanadigan  massasi  (M

r

) 

quyidagi formula orqali aniqlanadi: 

r

f

f

r

Z

Z

M

M









100

100

 

 

Bunda: M

f

 – chigitli paxtaning haqiqiy massasi, kg %; 

             Z

f

 – chigitli paxtaning haqiqiy iflosligi,%;  

             Z

r

 – chigitli paxtaning bazisli ifloslik me’yori, %; 

 

b) chigitli paxtaning iflosligini va namligini hisobga olingan kondision massasi (M

k

) 

quydagi formula bilan aniqlanadi: 

 

f

b

r

k

W

W

M

M









100

100

 

 

Bunda: M

r

 – chigitli paxtaning hisoblanadigan massasi, kg; 

             W

b

 – chigitli paxtaning, bazis namligi, %; 

             W

f

 – chigitli paxtaning haqiqiy namligi, %. 

 

---

21 

 

 

 

2-rasm. Paxta g’arami (to’dasi). 

 

TOPSHIRIQ: 

1-misol.  Qo’lda  terilgan  3000  kg  paxta  I-sanoat  navining  1-sinfiga  topshirildi. 

Laboratoriyada aniqlanganda haqiqiy iflosligi 10 %, namligi 12 % bo’ldi. Kondisiya 

og’irligini toping? 

2-misol.  Mashinada  terilgan  6000  kg  paxta  II-sanoat  navining  2  sinfiga  topshirildi. 

Laboratoriyada  iflosligi  8  %,  namligi  10  %  ekanligi  aniqlandi.  Bu  topshirilgan 

paxtaning kondisiya og’irligini toping? 

3-misol.  Mashinada  terilgan  10 000  kg  paxta  III-sanoat  navining  2-sinfiga 

topshirilgan. Iflosligi 13 %, namligi 16 % chiqqan. Kondisiya og’irligini toping? 

4-misol.  Mashinada  terilgan 1500  kg  paxta  IV-sanoat navining  2-sinfiga topshirildi. 

Laboratoriyada iflosligi 20 %, namligi 20 %. Kondisiya og’irligi qancha?