Pereira İddia Ediyor
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Document Outline
|
Lisboa’yı alırsanız öğrenebilirsiniz, her şeyi apaçık bir şekilde yazıyor
olacak, ama bana büyük bir iyilikte bulunmanız gerekiyor, makalemin sizin onayınızı aldığını iddia etmelisiniz, anladınız mı? Portekiz polisinin temiz bir polis olduğunu ve skandallardan yılmadığını söylemelisiniz. Anladım, dedi Doktor Cardoso, yarın öğlen telefonunuzu bekliyorum. Pereira eve döndü. Yatak odasına gidip havluyu Monteiro Rossi’nin yüzünden çekti. Ustüne bir çarşaf örttü. Sonra çalışma odasında yazı makinesinin başına geçti. Başlık attı: Bir Gazeteci Öldürüldü. Sonra satır başına geçip yazmaya başladı: ‘Adı Francesco Monteiro Rossi idi ve Italyan asıllıydı. Gazetemize makaleleri ve ölüm yazılarıyla katkıda bulunuyordu. Mayakovski, Marinetti, D’Annunzio, Garcia Lorca gibi çağımızın büyük yazarları hakkında metinler kaleme aldı. Makaleleri henüz yayınlanmadı, ama günün birinde yayınlanacakları muhakkak. Neşeli, yaşamı seven bir delikanlıydı, oysa ölüm üzerine yazması için işe alınmıştı, ama kendini bu görevde harap etmedi. Ve bu gece, ölüm onu almaya geldi. Dün akşam: Lisboa’nın kültür sayfası sorumlusu ve bu makalenin yazarı Doktor Pereira’nın evinde akşam yemeği yerken, silahlı üç adam daireye baskın yaptı. Kendilerini siyasi polis diye tanıttılar, ama sözlerini doğrulayan hiçbir belge göstermediler. Sivil giyimli oldukları için gerçek polis mensupları olmadığı düşüncesini benimsemekten yanayız, ayrıca ülkemiz polisinin böylesi yöntemlere başvurmadığını umuyoruz. Kimin desteğini aldıkları bilinmeyen yaygaracı üç kişiydiler, yetkililerin bu iğrenç olay üzerine soruşturma açmaları iyi olur. Başlarındaki kısa boylu, sıska bir adamdı, ince bıyıklı ve top sakallıydı, ötekiler ona komutanım diyorlardı. Komutan, birkaç kez diğerlerine adlarıyla seslendi. Verilen adlar sahte değilse diğer ikisinin adları ibnseca ve Lima’dır. Uzun boylu ve sağlam yapılı, esmer tenli ve pek zeki görünmeyen iki adam. Kısa boylu sıska olanı, bu makalenin yazarına tabancasını doğrultmuşken, Ebnseca ve Lima kendi açıklamalarına göre sorgulamak amacıyla Monteiro Rossi’yi yatak odasına sürüklediler. Bu satırların yazarının kulağına darbe ve boğuk çığlık sesleri geldi. Ardından iki adam işin tamamlandığını bildirdi. Uçü birden, bu makalenin yazarını olayı açığa vurması halinde ölümle tehdit ettikten sonra, aceleyle daireyi terketti. Bu satırların yazarı yatak odasına gitti ve tek yapabildiği genç Monteiro Rossi’nin ölümünü tespit etmek oldu. Kan gelinceye kadar dövülmüş, cop ve tabanca kabzası darbeleriyle kafatası parçalanmıştı. Cesedi halen bu makale yazarının dairesinde, Rua da Saudade, 22 numaranın ikinci katında bulunmaktadır. Monteiro Rossi öksüzdü, ayrıca akrabası da yoktu. Adını bilmediğimiz güzel ve tatlı bir kıza âşıktı. Bu genç kadın hakkında tek bildiğimiz, bakır renkte saçlara sahip olduğu ve kültürden hoşlandığıdır. Şu anda bizi okuyorsa, kendisine en içten başsağlığı dileklerimizi ve en derin sevgilerimizi sunuyoruz. Yetkilileri, onların adını kullanarak, belki de aralarından birkaçının suç ortaklığıyla, bugün Portekiz’de işlenen bu tür şiddet suçlarının üzerine dikkatle eğilmeye davet ediyoruz.’ Pereira satır başına geçti ve sağ köşeye adını koydu: Pereira Sadece Pereira diye imzaladı, uzun yıllar boyunca yerel haberlerle ilgili makalelerini hep bu adla imzaladığından herkes onu yalnızca soyadıyla tanırdı. Pereira, gözlerini pencereye çevirip karşıki kışlanın palmiyelerinin üzerinden tansökümünü izledi. Bir borazan sesi işitti. Koltuğa uzanıp uyudu sonra. Uyandığında gün ilerlemişti ve Pereira telaş içinde duvar saatine baktı. Acele etmesi gerektiğini düşündü, diye iddia ediyor Pereira. Tıraş oldu, soğuk suyla yüzünü yıkadı ve evden çıktı. Katedral’in önünde bulduğu bir taksiyle yazı işlerine gitti. Celeste kapıcı dairesindey-di ve onu saygılı bir biçimde selamladı. Bana bir şey yok mu, diye sordu Pereira. Yeni bir şey yok Doktor Pereira, diye yanıtladı Celeste, sadece bana bir hafta tatil verdiler. Takvimi göstererek lafını sürdürdü: Gelecek cumartesi döneceğim, bir hafta boyunca bensiz idare etmeniz gerekecek, bugün devlet en zayı ları, yani benim gibileri koruyor, birlik içinde olmamız boşuna değil. Yokluğunuzu fazla hissetmemeye çakşırız, diye mırıldanan Pereira merdivenleri tırmandı. Yazı işlerine girdi ve üzerinde ‘Ölüm Yazıları’ yazan dosyayı çıkardı, deriden bir çantanın içine koyup dışarı çıktı. Café Orquidéa’ya uğradı ve beş dakika oturup bir şey içebilecek zamanı olduğunu düşündü. Masaya yerleşirken Manuel, limonata mı Doktor Pereira, diye sordu. Hayır, diye yanıtladı Pereira, sek bir porto içeceğim, canım sek porto istedi. Yeni bu Doktor Pereira, dedi Manuel, hele bu saatte, neyse, sevindim buna, kendinizi daha iyi hissettiğinizi gösterir. Manuel ona bir kadeh getirdi, şişeyi de masada bıraktı. Bakın Doktor Pereira, dedi Manuel, şişeyi bırakıyorum, isterseniz bir kadeh daha doldurabilirsiniz, ayrıca bir puro da arzu ederseniz hemen getireyim. Bana ha if bir puro getir, dedi Pereira, sırası gelmişken, Manuel, Londra radyosunu alan dostundan bahsetmiştin, neymiş haberler? Cumhuriyetçiler yenilgiye uğruyorlarmış anlaşılan, dedi Manuel sesini alçaltarak, ama Doktor Pereira, Portekiz’den de söz ettiler. Oyle mi, dedi Pereira, bizim hakkımızda ne diyorlar? Başımızda bir diktatörlük olduğunu söylüyorlar, diye yanıtladı garson, polis de insanlara işkence ediyormuş. Ya sen ne diyorsun bu konuda Manuel, diye sordu Pereira. Manuel başını kaşıdı. Ya siz, siz ne diyorsunuz Doktor Pereira, diye karşılık verdi, gazeteci olan sizsiniz, bu konular hakkında sizin bilginiz var. Ben Ingilizlerin haklı olduklarını söylüyorum, dedi Pereira. Purosunu yakıp hesabı ödedi, sonra da çıkıp matbaaya gitmek üzere bir taksiye bindi. Vardığında, dizgiciyi harıl harıl çalışır buldu. Gazete bir saat içinde baskıya giriyor, dedi dizgici, Camilo Castelo Branco’nun öyküsünü koymakla iyi ettiniz, Doktor Pereira çok güzel bir öykü, çocukken okulda okumuştum, ama güzelliğinden hâlâ bir şey yitirmemiş. Bir sütunu kısaltmak gerekiyor, dedi Pereira, kültür sayfasının sonuna gelecek bir makalem var, bir ölüm yazısı. Pereira kâğıdı uzattı, dizgici okuyup başını kaşıdı. Doktor Pereira, dedi, hassas bir konu bu, son dakikada getiriyorsunuz ve sansür kurulunun vizesi yok, sözü edilenler son derece ciddi şeylere benziyor. Bakın Bay Pedro, dedi Pereira, otuz yıldır birbirimizi tanıyoruz, ta Lizbon’un en iyi gazetesinde yerel haberlerle uğraştığım dönemden beri hiç başınıza dert açtım mı? Asla dert açmadınız, diye yanıtladı dizgici, ama zaman değişti, artık işler eskisi gibi değil, şimdi bütün bu bürokrasi var, ben de uymak zorundayım Doktor Pereira. Bakın Bay Pedro, sansürden sözlü izin aldım, yarım saat önce yazı işlerinden telefon ettim. Binbaşı Lourenço ile konuştum, kendisi razı oldu. Müdüre telefon etmek yerinde olur, diye karşı çıktı dizgici. Pereira derin derin iç çekip peki, sorun yok, dedi, telefon edin Bay Pedro. Dizgici numarayı çevirirken Pereira, yüreği ağzında bekledi. Dizgicinin Bayan Filipa ile konuştuğunu anladı. Müdür yemeğe çıkmış, dedi Bay Pedro, sekreteriyle konuştum, saat üçten önce dönmeyecekmiş. Saat üçte gazete çıkmış olacak, dedi Pereira, saat üçe kadar bekleyemeyiz. Doğru, gerçekten bekleyemeyiz, dedi dizgici. Ne yapacağımı bilemiyorum Doktor Pereira. Bakın, dedi Pereira, yapılacak en iyi şey, doğrudan sansür kurulunu aramak, belki Binbaşı Lourenço ile görüşebiliriz. Binbaşı Lourenço mu, diye haykırdı dizgici bu isimden ürkmüş gibi, doğrudan onunla mı? Dostumdur, dedi Pereira sahte bir patavatsızlıkla, makalemi bu sabah okudum kendisine, kendisi onayını veriyor, her gün konuşuruz onunla Bay Pedro, işim gereği. Pereira telefon alıp Parede Deniz Tedavi Merkezinin numarasını çevirdi. Doktor Cardoso’nun sesi işitildi. Alo Binbaşı, dedi Pereira. Ben Lisboa’dan Doktor Pereira, bu sabah size okuduğum makalenin gazeteye yetişmesi için şu anda matbaadayım, sorumlu kişi kararsız, çünkü sizin damganız eksik, telefonu ona veriyorum, belki siz razı edersiniz. Telefonu dizgiciye uzatıp onun telefonda konuşmasını dinledi. Bay Pedro başını sallıyordu. Elbette, Binbaşı, dedi, olur Binbaşı anlaştık. Sonra telefonu kapatıp Pereira’ya baktı. Ee, diye sordu Pereira. Binbaşı Portekiz polisinin böyle skandallardan korkmadığını söylüyor, dedi dizgici, ortalıkta kol gezen bu adamların hemen yakalanmaları gerekiyormuş ve sizin yazınız bugün yayınlanmalıymış, Doktor Pereira. Binbaşı işte bunları söyledi. Ve ayrıca dedi ki: Doktor Pereira’ya söyleyin, ruh üzerine bir makale yazsın, çünkü buna hepimizin ihtiyacı var. Evet, işte Binbaşı böyle dedi Doktor Pereira. Herhalde şaka yapmıştır, dedi Doktor Pereira. Neyse, yarın nasıl olsa onunla görüşeceğim. Pereira makaleyi Pedro’ya bırakıp oradan çıktı. Bitkindi, ayrıca bağırsaklarında garip bir hareketlenme vardı. Köşedeki kahveye gidip bir sandviç yemeye karar verdiyse de yalnızca limonata içmekle yetindi. Sonra taksiye binip Katedral’e gitti. Evinden içeri dikkatle girdi, birileri onu bekliyor olabilirdi. Ama hayır, evde kimseler yoktu, garip bir sessizlik vardı, hepsi o kadar. Yatak odasına girip Monteiro Rossi’nin cansız bedenini örten çarşafa bir göz atı. Sonra küçük bavuluna bir-iki gerekli eşya, ayrıca dosyayı yerleştirdi. Sonra kütüphaneye gidip Monteiro Rossi’nin getirdiği pasaportları elden geçirdi. Sonunda kendisi için uygun düşen bir tane seçti. Güzel bir Fransız pasaportuydu, çok temizdi, resimde gözlerinin altı torbalanmış çok şişman bir adam vardı, yaş da tam Pereira’ya uygundu. Boudin’di adı, François Boudin. Pereira ismi beğendi. Pasaportu bavula koyup karısının portresini duvardan indirdi. Seni yanıma alacağım, dedi Pereira resme bakıp, benimle gelmen senin için daha iyi olur. Resmi yüzü öne gelecek şekilde bavula yerleştirdi, rahat nefes alabilsin diye. Sonra çevresine bir göz attı Pereira, sonra saatine baktı. Acele etse iyi olurdu, Lisboa neredeyse çıkmak üzereydi ve kaybedecek zamanı yoktu, diye iddia ediyor Pereira. NOT Doktor Pereira ilk kez 1992 Eylülü’nde bir akşam ziyaretime geldi. O dönemde adı Pereira değildi henüz, hatları daha kesinleşmemişti, belirsiz, oynak ve buğulu bir şeydi, ama bir kitabın başkahramanı olmayı arzu ettiği ortadaydı. Yalnızca bir yazarın arayışında olan bir kahramandı. Anlatılmak için beni neden gelip seçtiğini bilmiyorum. Olası varsayımlardan biri, önceki ay, Lizbon’da kavurucu bir ağustos günü, benim de bir ziyarette bulunmuş olmamdır. O günü çok açık bir şekilde anımsıyorum. Sabah, kentin günlük gazetelerinden birini almış ve yaşlı bir gazetecinin Lizbon’un Santa Maria Hastanesi’nde öldüğü ve naaşnın son bir saygı belirtisi olarak aynı hastanenin küçük bir kilisesinde görülebileceği haberini okumuştum. Nezaket gereği, bu kişinin adını açıklamak istemiyorum. Bu kişiyle altmışlı yılların sonunda, Portekizli bir sürgün olarak yaşadığı Paris’te, yerel bir gazetede yazdığı sırada kısa bir tanışıklığımız olduğunu belirtmekle yetineceğim. Kırklı ve ellili yıllarda, Salazar diktatörlüğü dönemi Portekiz’inde mesleğini icra etmiş bir adamdı. Ve bir Portekiz gazetesinde rejim karşıtı acımasız bir makale yayınlayarak Salazar yönetimine güzel bir oyun onamayı başarmıştı. Daha sonra, doğal olarak başı polisle ciddi derde girmiş, sürgün yolunu seçmek zorunda kalmıştı. Yetmişdört olaylarından sonra, Portekiz yeniden demokrasisine kavuşunca, ülkesine dönmüş olduğunu biliyordum, ama bir daha hiç karşılaşmamıştık. Yazmayı bırakmış, emekliye ayrılmıştı, nasıl yaşadığını bilmiyorum, ama ne yazık ki unutulmuştu. O dönemde Portekiz, elli yıllık bir diktatörlükten sonra, yeniden demokrasisine kavuşan bir ülkenin çırpıntılı ve kargaşalı yaşamını sürüyordu. Genç insanların yönettiği genç bir ülkeydi. Kırklı yılların sonunda, kararlılıkla Salazar diktatörlüğüne karşı çıkan yaşlı bir gazeteciyi kimse anımsamıyordu. Oğleden sonra ikide naaşı ziyaret edecektim. Hastanenin küçük kilisesinde kimsecikler yoktu. Tabutun kapağı açıktı. Bu bey Katolik’ti ve göğsüne tahtadan bir Isa heykelciği bırakılmıştı. Başucunda on dakika kadar kaldım. Sağlam yapılı, hatta şişman bir ihtiyardı. Paris’te tanıdığım zaman elli yaşlarında, zinde ve incecik bir adamdı. Yaşlılık, belki de çetin bir yaşam onu yağlı ve pörsük bir ihtiyara dönüştürmüştü. Tabutun ayakucunda, ufak bir düzlem üzerinde, ziyaretçilerin imza attıkları bir defter duruyordu. Birkaç isim yazılmıştı, ama aralarında benim tanıdığım kimse yoktu. Belki eski iş arkadaşları, onun yanında aynı mücadeleleri vermiş emekli gazetecilerdi. Dediğim gibi, eylülde, Pereira da beni ziyaret etti. O anda ne diyeceğimi bilemedim, buna karşın edebi bir kişi görünümü altında ortaya çıkan bu belli belirsiz hayaletin bir simge, bir eğretileme olduğunu bulanık bir şekilde kavradım. Bir anlamda, son bir saygı duruşunda bulunduğum yaşlı gazetecinin doğaüstü bir yansımasıydı. Biraz rahatsızlık duyduysam da yine de onu sevgiyle karşıladım. O eylül akşamı, yolculuk etmekte olan bir ruhun kendini anlatmak, bir seçimi, bir acıyı, bir yaşamı betimlemek için bana gereksinim duyduğunu anladım belli belirsiz. Uyku öncesinin bu ayrıcalıklı alanında ve de benim başkişilerimin ziyareti için en uygun zaman olduğuna inandığım alanda, yeniden uğramasını, bana içini dökmesini, öyküsünü anlatmasını söyledim kendisine. Yeniden geldi ve hemencecik adını buluverdim: Pereira. Portekizce’de, Pereira armut ağacı anlamına gelir ve bütün meyve ağaçları gibi Musevi kökenli bir isimdir. Italya’da Musevi kökenli isimlerin kent adları olması gibi. Bu yolla da Portekiz medeniyetinde önemli izler bırakmış ve tarihin büyük haksızlıklarına katlanmış bir ulusa saygılarımı sunmak istedim. Ama beni bu ada doğru iten, bu kez, edebi bir neden daha vardı: iki arkadaşın, diyalogları boyunca, hakkında asla bir şey öğrenemeyeceğimiz Pereira adındaki gizemli bir Portekizliyi çağrıştırdıkları, Eliot’un ‘What about Pereira?’ başlıklı küçük ara oyunu. Buna karşın, ben kendi Pereira’ın hakkında çok şey öğrenmeye başlamıştım. Gece ziyaretlerinde dul olduğunu, kalp hastalığını ve mutsuzluğunu anlatıyordu. Fransız edebiyatını, Mauriac ve Bernanos gibi iki savaş arası Katolik yazarları özellikle sevdiğini, ölüm konusunda saplantılı olduğunu, en yakın gizdeşinin Peder Antönio adında Fransisken mezhebinden bir rahip olduğunu, ona bedenin yeniden dirilişine inanmama sapkınlığını çekine çekine itiraf ettiğini öğrendim. Ardından, Pereira’nın itira ları, bu satırları yazanın imgelemiyle birleşerek gerisini getirdi. Pereira’nın yaşamına çok önemli bir ay buldum, kavurucu bir ay, Ağustos 1938. ikinci Dünya Savaşı’nın felaketi eşiğindeki Avrupa’yı, Ispanyol Iç Savaşı’nı, yakın geçmişimizin trajedilerini düşündüm. Ve doksanüç yazında, artık eski bir dost olan Pereira, bana yaşamını anlattıktan sonra yazmaya başlayabildim. Vecchiano’da, iki kavurucu ay boyunca, yoğun ve zorlu bir çalışmayla yazdım. Mutlu bir rastlantı sonucu, son sayfayı 25 Ağustos 1993 günü bitirdim. Ve bu tarihi sayfaya kaydetmek istedim, çünkü benim için önemli bir tarihti: kızımın yaş günü. Bu bana bir im, iyi bir belirti gibi göründü. Çocuklarımdan birinin doğumuyla aynı mutlu gün, yazının gücü sayesinde, bir adamın yaşamının öyküsü de doğuyordu. Tanrıların bize hazırladığı olayların akıl ermez örgüsünde, bütün bunların bir anlamı vardır belki. Antonio Tabuechi Document Outline
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|