Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Ambulator avtomatizm avtomatik harakatlar va tо‗liq amneziya bilan 
kechadigan ongning buzilishidir. Agarda bunday harakatlar asabiylashish bilan 
kechsa, ammo bir qancha sekundgina davom etsa (yugurib о‗tish, eshikni qattiq 
yopish), bunda gap fuga haqida, agarda uzoq vaqt davom etsa (bir necha kun), 
bunda trans haqida gap boradi. Ambulator avtomatizm strukturasiga somnabulizm 
(lunatizm) yoki uyquda yurish kiradi. Bunda bemorlar uyqu holatida etarli darajada 
og‗ir va maqsadli harakatlarni bajarishi mumkin. Epilepsiyada, organik ruhiy 
buzilishlarda uchraydi va talvasasiz paroksizmal buzilishlar strukturasiga kiradi. 
Ongning 
о„ziga 
xos 
holatlari 
derealizasiya, 
depersonalizasiya 
kо‗rinishidagi psixosensor buzilishlarni о‗z ichiga oladi, va bunga qabul qilishning 
buzilishini о‗zida mujassam etgan umumiy psixopatologiya bо‗linmasi ham kiradi. 
Ongning alohida holatlari patologik mastlikni, patologik affektni, 
patologik prosonik holat va ―qisqa tutashuv‖ reaksiyasini о‗z ichiga oladi. Mazkur 
holatlar odatda, organik tо‗liq bо‗lmagan asosga, ta‘sir etuvchi omillarning ichki 
va tashqi kuchlariga, masalan keksa yosh, shaxsiy xususiyatlar, haddan tashqari 
charchash, uyquga tо‗ymaslik, tо‗yib ovqat emaslik, somatik buzilishlar va 
boshqalarda yuzaga keladi. 
Patologik mastlik – ongning buzilgan holati bо‗lib, alkogolni minimal 
dozada qabul qilinganda qayd etiladi, va agressiya yoki keyinchalik amneziya bilan 
boshqa asoslanmagan harakatlar bilan kechadi. 

---

57 
Patologik affekt – qisqa muddatli psixotik holatni mujassam etadi, uning 
yuzaga kelishi psixotravmatik omillarga bog‗liq bо‗lib, 3 ta bosqichga ega: salbiy 
kechinmalar kumulyasiyasi, portlash bosqichi va ishdan chiqish. Ongning 
xiralashuvi asoslanmagan agressiya yoki autoagressiya, amneziya, ba‘zida keyingi 
uyqu bilan kechadi.