Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Patologik prosonik holat va “qisqa tutashuv” reaksiyasi unga farqi 
bо‗lmagan klinik analogik kо‗rinishida yuzaki о‗tadi. Patologik prosonik holat 
ongning xiralashuvi ―uyqu bilan mastlik‖ka о‗xshash ta‘sir ostida yuzaga keladi, 
bunda yarim uyg‗ongan inson qо‗rqinchli tushlar qoldig‗i ta‘sirida bо‗ladi. ―Qisqa 
tutashuv‖ reaksiyasida buning yuzaga kelishida bosh rolni nevrotik vaziyatning 
uzayishi, portlash bosqichi esa, patologik affektdan farqli ravishda, ―tо‗lgan 
kosadagi oxirgi tomchi‖ mexanizmi asosida juda tez yuzaga keladi. 
 

---

58 
II BO‟LIM. XUSUSIY PSIXIATRIYA 
I-BOB: Aqliy zaiflik. 
 Aqliy zaiflik - psixiatriyada eng dolzarb muammolarning biri bo‘lgan, 
etiologiya, patogenezi va klinik ko‘rinishi har xil bo‘lgan, umumiy belgisi - erta 
yoshda tug‘ma yoki orttirilgan umumiy ruhiy rivojlanmaslik, ko‘pincha aqliy 
qobiliyatning etishmovchiligi bo‘lgan progredientsiz patologik holatlardagi 
kasallikdir. 
Aqliy zaiflikning asosiy mezonlariga quyidagilar kiradi: 
1. Aqliy zaiflikning o‘zgacha psixopatologik strukturasi va abstrakt 
fikrlashning sustligi, intellekt va emotsional sferada qo‘pol o‘zgarishlar 
bo‘lmasligi. 
2. Intellektual 
yetishmovchilikning 
progredientsizligining 
sababi 
– 
ontogenetik rivojlanishining buzilishi. 
3. Individning sust ruhiy rivojlanishi. 
4. Qo‘shimcha mezonlari: bolalik davrida ijtimoiy sharoitga moslashishini 
buzilishi, ayniqsa maktabda o‘quv dasturini o‘zlashtira olmasligi. 
Epidemiologiyasi. Aqliy zaiflik dunyoda keng tarqalgan (1–3%). Keyingi 
yillarda aqliy zaiflikning sonining bir qancha o‘sganligi kuzatilmoqda. Buning 
sababi tibbiyot yutuqlari tufayli tug‘ma nuqsonlar va MNS nuqsonlari bilan 
tug‘ilgan bolalarning tirik qolishlari va umumiy yashash davomiyligining 
o‘sishidir. Bir qator mualliflarning tasdiqlashicha, aqliy zaiflik bilan ko‘pincha 
o‘g‘il bolalar aziyat chekadi.