Qafqaz Universiteti Materiallar


III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS



Yüklə 9,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə54/124
tarix31.01.2017
ölçüsü9,57 Mb.
#6979
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   124

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1086


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

NİDALARIN XÜSUSİYƏTLƏRİ VƏ DİLİN                                               

LÜĞƏT TƏRKİBİNDƏKİ ROLU 

 

( ingilis dili ilə müqayisədə ) 

 

GültəkinABDİYEVA 

 

Baki Slavyan Universiteti 



 mahmudova.gultakin@mail.ru 

AZƏRBAYCAN 

 

Nidalar ümumiyyətlə dilin lüğət tərkibində olduqca zəngin təbəqəni təşkil edir. Nidaların 



xüsusiyyəti və onların başqa nitq hissələrindən fərqli olması çoxlu mübahisələrə səbəb olmuşdur. 

Nida - "Interjection" termini ingilis dilində XIII-XIV əsrlərdə sözündən əmələ gəlmiş və 

mənası "İnter-arasında + jacere "atmaq" kimidir. 

Nidalar haqqında A. Şaxmatov, A. Vostokov, F. Buslayev, M. Lomonosovun və b. alim-

lərin maraqlı mülahizələri mövcuddur. Odur ki, onlar nidaları söz hesab edir və "onları birləş-

dirən kateqoriyanı nitq hissəsi adlandırırlar. Nidalar məna daşıyan nitq hissələrinə aid edilir və 

cümlədə müstəqil funksiya daşıyırlar.  

V. Vinoqradov qeyd etmişdir ki, nidalar insanların emosiyalarını ifadə etmək üçün işlə-

dilən ekspressiv qrammatik dil vasitələridir. 

Nidalar qrammatik göstəricilərə malik olmayan dəyişməz nitq hissəsidirlər. 

Bir çox müəlliflər  nidalarda nominativ funksiyasının yoxluğunu vurğulayırlar. Nidalar 

başqa sözlərdən fərqli olaraq heç bir məlumat ifadə etmir. Onlar emosiyalar, əhval-ruhiyyə ifadə 

edərək ad çəkmir, lakin nidalar təkcə duyğuları ifadə etmir, həmdə müəyyən mənaya malikdirlər. 

Nidalar şifahi nitqin xarakterik xüsusiyyətlərindən biridir və ona görə də onların mənası 

çox vaxt müəyyən informasiya ilə birlikdə anlaşıla bilər. Bəzən də nidalar jest və mimika ilə 

tamamlanır. 

Mənalarına görə nidalar emosional və əmr nidalarına bölünür. Emosional nidalar danı-

şanın duyğularını bildirir.Məs: alas, eh, bravo və s. 

Əmr nidaları danışanın dinləyiciyə olan tələbini və yaxud əmrini ifadə edir. 

Əmələgəlmə formalarına görə isə nidalar iki əsas qrupa bölünür: Sadə və düzəltmə nidalar 

1. Sadə nidalar bir sait səsdən və yaxud iki və daha artıq sait və samitlərdən ibarətdir. 

Məs: aha, hmm , eh və s. 

Sadə nidalar əmələ gəlmə yerinə görə başqa nitq hissələri ilə omonimlik təşkil edir.Məs: 

well, now, here, there , come why , dear me və s. 

Təəccüb bildirən nidalar:Goodness meGoodness gracious;  

Qəzəb, narazılıq bildirən nidalar: Damn it, Confound you, hang it 

Ruhlandırmaq məqsədi ilə işlənən nidalar: Hear, hear 

Sakitləşdirmək üçün işlənən nidalar: There , there 

İngilis dilində nidalan аşağıdakı qruplara ayırmaq olar:Müxtəlif emosiyalar ifadə edən 

qrup, emosional xarakteristika və dəyərləndirmə ifadə edən qrup, danışanın nitqinə emosional 

münasibət daşıyan nidalar qrupu. Semantik təsnifat ingilis nidalarını emosional və əmr nidala-

rına bölür. 

Emosional nidalar öz növbəsində danışanın ümumi emosional reaksiyasını ifadə edən 

(oh, ah) və emosional alqışlanmanı (bravo) bildirən nidalara bölünür. 

Situativ nidalar ümumiyyətlə duyğu bildirir, məna daşıyan nidalar müəyyən hiss, həyə-

can bildirir. 

A. Kostomarov özünün "İngilis dilində nidalar" məqaləsində yazır: "Nidaların çoxu çox 

mənalıdır və əks hislər ifadə edə bilər. Ancaq onların çoxu müəyyən əhval ruhiyyə , hiss və 

dəyərləndirmə ilə bağlıdır". 


III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1087


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Düzəltmə nidalar işimdən (hell,the devil), sifətdən (dear, qracious), feldən (come), əzəv-

likdən (why), zərfdən (here, there) əmələ gələnlərdir. 

A.Kunin "İngilis dilinin frazeologiyası" kitabında ingilis nida frazeoloji vahidlərini bir 

məna daşıyan sözlərdən ibarət vahidlərə bir neçə məna həmçinin bir neçə məna daşıyan söz-

lərdən ibarət vahidlərə bölünür. 

Müasir ingilis dilinin nidaları emosional leksiyasının tədqiq olunmasında böyük maraq 

doğurur. Onların çoxu lüğət tərkibinin qalan hissəsi ilə sözdüzəltmə əlaqəsində olur. Əgər ni-

dalara dilçilik mövqeyindən yanaşsaq görərik ki, bu əlaqələr aşağıdakı formada baş verir. 

1. Nidaların bəziləri məna daşıyan sözlərdən və söz birləşmələrindən əmələ gəlmişdir. 

Məsələn, All right! Blow it! Come! Dear! Devil! God! Lord! Pardon! Sorry! 

2. Bəzi məna daşıyan sözlər nidalardan əmələ gəlmişdir. Məsələn, "hush" nidası və bu 

nidadan əmələ gələn "hush" feli. 

Qeyd etməliyik ki, nidalar əsasən cümlənin başında durur, bu isə o deməkdir ki, nidalar 

qrammatik və funksional cəhətdən cümlənin başqa sözləri ilə bağlı olmur. Nidalara eyni za-

manda cümlənin sonunda da rast gəlmək mümkündür, bu zaman o, cümlənin qalan hissəsindən 

vergül vasitəsilə ayrılır.Məsələn, They have arrived too late, alas! 

Z. Yovanoviç ingilis dilindəki nidaları daşıdıqları mənalarına görə aşağıdakı qruplara bölür: 

Qəzəb bildirən: Damn! Rats! Hell!Məmnunluq bildirən: Ah! Joody! 

Nifrətbildirən: Bah! Rot!Qorxubildirən: oh, no! 

Səbirsizlikbildirən: Pooh!Chut! Pish! Sevincbildirən: Ole! Heyday! Hurrah! Ağrı: 

Woow!Ah!  

Rahatlıqbildirən: Wohoof!Wohew!  

Nidaların tədqiq olunmasında belə bir nəticəyə  gəlmək olar ki, əsasında emosiyaların 

ifadəsi olan leksika təbəqəsini fərqləndirmək üçün sözdüzəltmə əlaqələri bir meyar ola bilər. 

Emosiya ifadə edən sözü emosional leksikaya aid etmək üçün obyektiv linqvistik göstərici bu 

söz kökünün nida ilə əlaqəsidir. 

 

 



BRİTANİYA-AZƏRBAYCAN QARŞILIQLI ƏDƏBİ            

ƏLAQƏLƏRİNDƏ MÜHÜM VASİTƏLƏR 

 

İlahə QULİYEVA 

AMEA-nın Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu 

ilaha80@mail.ru 

AZƏRBAYCAN 

 

Britaniya – Azərbaycan əlaqələrinin öyrənilməsi arealında son onilliklər ərzində müəy-



yən elmi araşdırmalar aparılmış, monoqrafik nəşrlər hazırlanmışdır. Dünyanın ədəbi xəritəsin-

də öz imzasını tanıdan, təxminən üç minillik mədəniyyət (və ədəbiyyat) tarixinin sahibi olan 

Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpasından sonra onun Qərb, o cümlədən Britaniya arasında 

əlaqələri vüsət almış, bu əlaqələr ciddi və elmi şəkildə öyrənilməyə başlanılmışdır. Həm Bri-

taniya, həm də Azərbaycan mədəni və  ədəbi mühitində çoxsaylı  nəşrlər və araşdırmalar isə 

indi bu sahədə görülən işlərə elmi dəyərin verilməsinə geniş imkanlar açır. Elə hesab edirik 

ki, indi Britaniya – Azərbaycan qarşılıqlı ədəbi əlaqələrinin tədqiqatçıları qarşısında duran ən 

aktual və  əhəmiyyətli məsələlərdən biri Azərbaycan elmi-ədəbi prosesində qeyd etdiyimiz 

mövzuya düzgün elmi dəyərin verilməsidir. 

Ədəbi əlaqələrin müasir dövrdə ən vacib və əhəmiyyətli vasitələri isə aşağıdakı şəkildə 

qruplaşdırmaq olar: 

– bu və ya digər ədəbiyyatda ədəbi əlaqələrin öyrənildiyi xalqın dilində həmin məkanlar-

dan birinə həsr olunmuş əsərlər; 


III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1088


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

– iqtibaslar, yaxud seçilən mövzunun yeni şəkildə bədii ədəbiyyat nümunələrində işlənil-

məsi; 

– tərcümələr; 



– dərslik və dərs vəsaitləri, monoqrafik nəşrlər; 

– Britaniya – Azərbaycan yazıçı və şairlərinin yaradıcılığının tipoloji kontekstdə öyrə-

nilməsi və s. 

Britaniya – Azərbaycan qarşılıqlı ədəbi  əlaqələrinin tanınmış alim və mütəxəssislərin-

dən biri prof. Şahin Xəlillinin bu sahədə gördüyü işlər xüsusilə diqqəti cəlb edir. Onun hələ 

1985-ci ildə “Ceyms Oldricin yaradıcılığında Azərbaycan mövzusu” adlı namizədlik disserta-

siyası, 2004-cü ildə “Azərbaycan – ingilis ədəbi əlaqələri (Qədim və Orta əsrlər dövrü)” möv-

zusunda doktorluq dissertasiyası onun bu sahənin mütəxəssis alimi olduğunu söyləməyə əsas 

verir. 

Müəllifin son illərdə nəşr etdirdiyi “Shakespeare’s English Historic Plays” (“Şekspirin 



ingilis tarixi pyesləri”. Dərs vəsaiti Serap Magillə birlikdə yazılmışdır), “Shakespeare’s Sonnets” 

(“Şekspirin sonetləri”), “British Literature”. Medieval Ages” (“Orta əsrlər Britaniya ədəbiyya-

tı”.  Şərikli müəllif A.Tatlıdır) adlı  dərs vəsaitləri və  dərsliyi, eləcə  də çoxsaylı  məqalələri 

onun Britaniya – Azərbaycan ədəbi əlaqələri üzrə xeyli iş gördüyünün və gələcək tədqiqatlar 

üçün yeni iz açdığının  əyani materiallarıdır. Onun XIX əsr Britaniya yazıçısı Ceyms Mori-

yerin “İsfahanlı Hacıbabanın macəraları” romanının (Bakı: “Gənclik”, 1993), eləcə də 2005-ci 

ildə “Öndər” nəşriyyatında “Britaniya adalarının xalq nağılları” adlı klassik toplunun (Zakir 

Səfəroğlu ilə birlikdə) Azərbaycan dilinə  tərcüməsi  ədəbi tənqiddə yaxşı  tərcümə hadisəsi 

kimi dəyərləndirilmişdir. 

Şahin Xəlilli həm də incə ruhlu şeirləri ilə Britaniya – Azərbaycan ədəbi əlaqələrində 

özünəməxsus üslubu və sözü ilə diqqəti çəkir. Onun şeir yaradıcılığında Britaniya şeirləri də 

mühüm yer tutur. Ş.Xəlillinin “Ədəbi  əlaqələr işığında” adlı kitabında “Britaniyaya həsr 

edilmiş şeirlər” silsiləsinə rast gəlirik. Şeirlər poetik fikir yükü, orijinallığı ilə seçilir. Həmin 

şeirlər silsiləsindən “Səs” adlı  şeir xüsusilə diqqəti çəkir.  Şeir müəllifin XXV Britaniya se-

minarında görüşdüyü tanınmış  şair Saymon Armitaya həsr olunmuşdur.  Şeirin aşağıdakı 

misralarına diqqət yetirək: 

Biz deməyək – 

Şərq sənindi, 

Qərb mənim. 

Bir dünyanın  

Oğluyuq – 

Bu sevinc də, 

Bu dərd də 

Həm sənindi, 

Həm mənim... 

Beləliklə, şeirlə ölkələr və xalqlar arasında qurulan “ədəbiyyat körpüsü”nün heç şübhə-

siz ki, qarşılıqlı əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə xidmət etdiyini söyləmək olar. 

Tədqiqatçı alim Emiliya Əsgərova 2012-ci ildə  “İngilis  ədəbiyyatı Azərbaycan 

ədəbiyyatşünaslığında” adlı dissertasiyasında yazırdı: “... Şahin Xəlilli ötən əsrin 80-ci və 90-

cı illərində Ceyms Oldriclə məktub əlaqəsi saxlamışdır. Onun yazıçıya göndərdiyi məktublar, 

xüsusilə Azərbaycan mədəniyyətinə və ədəbiyyatına dair ingilis dilinə tərcümə edilmiş nəşrlər 

sonralar “Diplomat” dilogiyasının üçüncü kitabının yazılmasına səbəb olmuşdur”. 

Beləliklə, Britaniya – Azərbaycan qarşılıqlı ədəbi əlaqələrinin yaradılmasının və möh-

kəmləndirilməsinin ayrı-ayrı vasitələrinin tədqiqata cəlb edilməsi müasir ədəbiyyatşünaslıq 

elmində qeyd etdiyimiz əlaqələrin daha əhatəli  şəkildə araşdırılması yolunda mühüm və 

aktual məsələlərdən biri olduğunu xüsusilə qeyd etmək olar. 



III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1089


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

ENGLISH LITERATURE AND NOBEL PRIZES 

 

Ülkər ƏLİYEVA  

Qafqaz Universiteti 



Aliyevau@rambler.ru 

AZƏRBAYCAN 



 

The Nobel is a set of annual international awards bestowed in a number of categories by 

Swedish and Norwegian committees in recognition of academic, cultural and/or scientific 

advances. The will of the Swedish inventor Alfred Nobel established the prizes in 1895. The 

prizes in Physics, Chemistry, Physiology or Medicine, Literature, and Peace were first 

awarded in 1901. 

As of 2014, the Nobel Prize in Literature has been awarded to 111 individuals. When he 

received the award in 1958, Russian-born Boris Pasternak was forced to decline it under 

pressure from the government of the Soviet Union. In 1964, Jean-Paul Sartre refused to accept 

the Nobel Prize in Literature, as he had consistently refused all official honors in the past. 

Thirteen women have won the Nobel Prize in Literature, more than any other Nobel Prize 

with the exception of the Nobel Peace Prize. Among all the years the Nobel Prize in Literature 

has been awarded, there have been only four instances in which the award was given to two 

people (1904, 1917, 1966, and 1974). There have been seven years in which the Nobel Prize 

in Literature was not awarded (1914, 1918, and 1935, 1940–1943). The country with the most 

recipients of the Nobel Prize in Literature is France, with 15, followed by the United States 

and the United Kingdom, each with 10. 

For centuries, English literature has occupied a disproportionately large place on the 

global stage, with iconic figures such as William Shakespeare and Charles Dickens endowing 

the English literary tradition with a luster that it still retains. The British winners of the Nobel 

Prize for literature embody this, although they may offer surprises even for those well versed 

in the literary output of the United Kingdom. 



Rudyard Kipling (1864-1936) 

Kipling, who was awarded the Nobel Prize for Literature in 1907, was the first winner 

of the prize from the British Isles and was also the first English language writer to win.  

John Galsworthy (1897-1933) 

The next winner of the Nobel Prize for Literature from the United Kingdom was John 

Galsworthy, who won in 1932, a year before his death. In his time he was a highly successful 

novelist and playwright. 



T.S. Eliot (1888-1965) 

Eliot was awarded the prize in 1948, by which time he had become a leading figure in 

the United Kingdom’s literary establishment and an icon for successive generations of young 

poets.  


Bertrand Russell (1872-1970) 

Bertrand Russell was awarded the Nobel Prize for Literature in 1950 for his writings in 

philosophy, rather than fiction. He was one of most influential philosophers of the early 20th 

century and through his work he developed a new method of philosophical inquiry which he 

called ‘analytic philosophy’.  

Winston Churchill (1874-1965) 

A towering figure in British history, the former British Prime Minister Winston 

Churchill is world-renowned for his wartime leadership of the United Kingdom. Alongside 

his political career Churchill was an avid historian and a prolific writer. Despite his official 

responsibilities as Prime Minister, he published several highly acclaimed works during his 

lifetime. He was awarded the Nobel Prize in 1953 for, in the words of the Nobel Committee, 



III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1090


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

‘his mastery of historical and biographical description as well as for brilliant oratory in defending 

exalted human values’. 

William Golding (1911-1993) 

Golding was awarded the Nobel Prize for Literature in 1983, at which time he was 

considered one of the foremost English writers of the 20th century. 

Harold Pinter (1930-2008) 

A dramatist who would come to dominate the world of English theatre over the latter 

half of the 20th century, Pinter has been credited with reviving British drama. His works were 

hailed for their psychological insight and their unsettling qualities, and the Nobel Prize 

committee commented upon awarding him the prize for literature in 2005, 

Doris Lessing (1919-2013 

Lessing was awarded the Nobel Prize for Literature in 2007 and at 88 was the oldest 

person to ever receive the prize. 

 

 



SOCIALISSUES IN PINTER’S PLAYS 

 

Gülnar CƏFƏROVA 

Qafqaz University 



 gulka_c91@mail.ru  

AZERBAIJAN 

 

Harold Pinter was the author of some most-frequently performed plays. One of them is 



“The Homecoming”. Written in 1965, “The Homecoming” is considered his master work. It is 

a sudden surprise about corruption of family life in the western world. The starting point of 

“The Homecoming” is a real situation. Pinter can show his social view in this play 

clearly.After having lived in the United States for several years, Teddy brings his wife, Ruth, 

home for the first time to meet his working-class family in North London, where he grew up 

and which she finds more familiar than their arid academic life in America. After Teddy 

comes home and introduces his London family to his wife, Ruth, Max invites her to remain 

with them in London. After a few days Teddy leaves his wife as a prostitute with the family 

and goes back alone to America. The play ends in senselessness. The main hazard which 

occurs behind all communications and expressions is obscurity and unsafety of the human 

condition itself. The play discloses Teddy’s family that Ruth has been unhappy in her 

marriage to Teddy. Ruth as the wife of university professor, accepts to be a prostitute, but 

Pinter never says the reason and he leaves the judgment to the audience. “The Homecoming” 

attempts to explain the social position of men and women in the modern drama. In this regard, 

the present paper points shortly to the social condition of life in the nineteenth century and 

supposes its irrevocable traces on our time and then portrays the reflection of that condition 

on modern social drama. From the beginning of “The Homecoming”, Pinter conducts to 

affirm an atmosphere of ambiguity, uncertainty around his characters. 

Pinter's plays are famous for their use of beats, pauses and silences. Harold Pinter's style 

is difficult to pinpoint, and yet is unmistakable. His cleverly written, unwaveringly unsetting 

plays need time to settle in one's mind. In addition, to having a style that is difficult to 

describe, the plots also defy summary, twisting each summary into a simplistic sketch of the 

actual finished work. He takes themes from ordinary people life and welfare. But almost all of 

these works which begin without promising any surprise, finish with extra-ordinary, 

unexpected and endings whose explanation is impossible. Opening of hide sides of person’s 

psychology with ruthless severity is typical either for Pinter’s drama or his cinematic creativity. 



III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1091


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Besides, in Pinter’s social drama, women are given the central role and they have attracted 

main attention more than men. In compare with men in social welfare, they are more public-

spirited and more self-sacrificing than their partners of the opposite sex. Women stand closer 

to children and are commonly more ready to protect and provide them. Pinter is not against 

social progress but he is more skeptical about the modern human organization. He is dealing 

more with the fact and realities of the modern society than with appearances. He believes right 

prices define a healthy and strong society. The main motif of his social drama is the notion of 

people’s destiny and humanity in our time. Pinter causes man to realize his personality, his 

inner world and his problems, to understand other men and to overcome his limitation and 

weak points of his life in his plays.  

 

 



METONİMİYA, SİNEQDOXA VƏ BƏNZƏTMƏ                                       

(SIMILE) BƏDİİ İFADƏ VASİTƏSİ KİMİ 

 

Şəbnəm CAVADZADƏ  

Bakı Slavyan Universiteti 

semedzade77@mail.ru 

AZƏRBAYCAN 

 

Bildiyimiz kimi, bədii mətndə obraz yaratmaq üçün dil vahidlərindən istifadə edilir. Dil-



də obraz yaradan əsas dil vahidi sözdür. Söz dilin semantik yarusunun əsas vahidi, təfəkkür-

dəki anlayışların işarəsi, ifadəçisidir. 

Söz nominativ vahid olmasına baxmayaraq bir sıra  əlavə  mənalarda da işlənir. Bu da 

dildə  məcaz adlandırılır. Məcaz təfəkkürün  əsas vasitələrindən biridir. Sözün məcazlaşması 

mətn daxilində digər sözlərlə əlaqəli formada baş verir. Söz o zaman məcazlaşır ki, real anla-

yışları obrazlı şəkildə vermək imkanına malik olsun. 

Bədii ifadə vasitələrinin istifadəsi bədii əsərlərin daha emosianal, maraqlı olması üçün 

vacib olan ünsürlərdəndir. Metonimiya, sineqdoxa və bənzətmə bədii əsərlərdə geniş istifadə 

olunan obrazlı təsvir vasitələrindən sayılır. 

Metonimiya (metonymy) sözün lüğəvi mənasıyla kontekstual mənası arasında olan 

müxtəlif növ əlaqə əsasında yaranır.  

Bu  əlaqə eyniləşdirmə üzərində deyil, bu iki mənanin arasında yaranan bağlantı üzə-

rində qurulur. Məsələn:  

The White house will be announcing the decision today.(Ağ Ev bu gün qərarını  eıan 

edecək) – buradaThe White house – Amerika Birləşmiş Ştatları prezidenti vəorda isləyənlərin 

yerinə istifadə edilib.  

Metonimiyada sozün lüğəvi və kontekstual mənası arasındakı əlaqə aydın və nəzərəçar-

pacaq şəkildə olmalıdır. Yalnız bu halda biz obrazlı ifadə vasitəsinin istifadə edildiyini deyə 

bilərik. Bədiilik yaradarkən metonimiya adətən ümumiləşən konkret obyektlərə aid olur. 

We smiled at each-other, but We did not speak because there Were ears all around us. 

(Chase) 


Save your breath! I knoW exactly What you have beeb thinking. (bu nümunədə breath 

sozü nitq, sözlər mənasında istifadə edilmişdir) 

Obrazlı təsvir vasitələrinin digər yayılmış novlərindən biri də Sineqdoxadır

(

yun. fərzet-



mə, azın çox çoxun az mənada işlənməsi). Sineqdoxa (synecdoche) metonimiyanın  ən sadə 

növü hesab olunur və hissənin bütov kimi yaxud da əksinə göstərilməsidir. İngilis dilində “ear” 

(qulaq), “eye” (göz), “hand” (əl) sözləri sineqdoxa yaradır. Sineqdoxaya misal kimi ən sadə 

hands (əllər) sözünün workers (fəhlələr), yaxud sailors (dənizçilər), “head" (baş) sözünün cattle 

(mal-qara). əvəzinə işlədilməsini göstərə bilərik:  


III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1092


 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Hands wanted. All hands on deck! 

Sineqdoxanın digər növü olan bütövün hissə kimi göstərilməsinə misal aşağıdakını gös-

tərə bilərik: 



Stop torturing the poor animal! – burada the poor animal “the poor dog” əvəzinə işlə-

dilmişdir.  

Obrazlı təsvir vasitələrinin digər geniş yayılmış növlərindən biri də bənzətmədir (simile). 

Bənzətmədə adi müqayisədir, bu səbəbdən də onu səhv salmaq qeyri-mümkündur. Burada 

müqayisə ola müxtəlif obyektin oxşar və ya fərqli cəhətlərinin eyniliyini göstərmək məqsədilə 

istifadə olunur. Bənzətmənin istifadəsi bir obyektin tamamilə ayrı bir sinifə aid olan obyekt 

ilə əlaqələndirilməsi kimi xarakterizə olunur. Bənzətmənin quruluşunda özünün like, as,such 

as, as if, seem kimi formal elemetləri var. Yəni biz verilmiş ifadəyə baxarkən bu sözləri görən 

kimi bizə burada bənzətmənin olduğu aydın olur.  

It seemed to Kitty that they were all, the human race, like the drops of water in thet river 

and they flowed on, each so close to the other and yet so far apart, a nameless flood, to the 

sea. (S.Maugham “The painted veil”) 

Yuxarıda göstərdiyimiz nümunədə yazıçı insanları su damcılarına bənzədir və bu nümu-

nədə bənzətmənin göstəricisi like elementidir. 

Her thoughts floated upon the surface of her mind like little White clouds reflected on a 

still lake.(S.Maugham “The painted veil”) (bu nümunədə fikirlər ağ buludlara bənzədilir) 

Biz bənzətməyə demək olar ki bütün bədii əsərlərdə rast gələ bilərik. 

Gördüyümüz kimi, bədii təsvir vasitələri dildə obrazlılığa xidmət edib, bədii  əsərlərin 

daha rəngarəng, çalarlı olmasina xidmət edir. 

 

 


Yüklə 9,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   124




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin