Qarshi davlat universiteti qo’lyozma huquqida

B

3 

vitamin (pantotenat kislota) qariyb barcha hayvon va o‘simlik mahsulotlarida
uchraydi, shuning uchun ham unga bunday nom berilgan (yunoncha pantoten-hamma yerda 
mavjud demakdir). O‘z nomidan kelib chiqib, bu vitamin yetishmasa, tajriba o‘tkazilgan
hayvonlarda turli-tuman kasalliklar, jumladan organizmni o‘sishdan to‘xtashi, badandagi 
junlarning tushib ketishi, ichki sekretsiya bezlarida nekroz (qurib qolishi, ishdan chiqishi) va
qon quyulishi, nervlarning falajlanishi, ishtahaning yo‘qolishi va boshqalar kuzatiladi. 

---

14

Odamda pantotenat kislotasining taqchilligi oyoq barmoqlarning tez-tez uvishib qolishiga,
keyinchalik oyoq kafti va barmoqlarda kuchli kuyishgan og‘riq paydo bo‘lishiga olib keladi. 
Bunday o‘zgarishlar moddalar almashinuvi jarayonida karbonsuvlar va yog‘larning bir-biriga
aylanishi holatining buzilishidan kelib chiqadi. Chunki, vitamin B
3
bu holatni boshqarib 

boradigan fermentlar tarkibiga kiradi.

Bu vitaminni ba'zan umr uzaytiruvchi vitamin ham deyiladi, chunki u yetishmasa 

sochlar oqarib, terilar bujmayib odam qarigandek bo‘lib qoladi. Pantotenat kislota quyosh

nuriga ancha chidamli bo‘lsa-da, ishqorli va kislotali muhitda darhol parchalanib ketadi. 
Mol jigari, go‘shti, baliq, tuxum, xar xil donlar, dukkaklilar, rangli karam bu 

vitaminga ancha boy, u qisman yo‘g‘on ichak mikroflorasi tomonidan ham sintez qilinadi.

B

6

vitamin (piridoksin yoki adermin) hidsiz, nordon mazali, kristall modda. B guruhi
vitaminlarga kiruvchi piridoksin oziq ovqat mahsulotlarida ko‘p uchraydi, shuning uchun 
odamda bu vitamin taqchilligi kam uchraydi. U sholi kepagida, no‘xat va loviyada,
kartoshkada, karam, sabzi, har xil achitqilarda, hayvonlarning jigari, go‘shti va buyraklarida, 
tuxum sarig‘ida serob bo‘lib, bu mahsulotlardan tayyorlangan ovqatlar iste'mol qilish bilan
odamda unga bo‘lgan ehtiyoj (2,0-3,0 mg) to‘liq qonadi. Lekin, mehnat faoliyati og‘ir 
jismoniy ish bilan bog‘liq kishilarda, ruhiy, hissiy zo‘riqishlarda, kasalliklar tufayli ko‘plab
antibiotiklar qabul qilinganida piridoksinga bo‘lgan talab bir muncha oshadi. Vitamin B
6

aminokislotalar o‘zlashtirilishini ta'minlaydigan ferment tarkibiga kiradi, u yetishmasligidan 

tanada oqsillar hosil bo‘lishi pasayib ketadi. Piridoksin ishtirokida aminokislotalarning bir

turdan ikkinchisiga aylanishi organizm uchun juda muhim, chunki bu holat tanada tegishli 
oqsillar sintez bo‘lishi uchun aminokislotalar fondini yaratadi. Shuning uchun ham bu vitamin
yetishmaganida zarur oqsillar taqchilligi tufayli u yoki bu kasalliklar kelib chiqadi. B
6

vitaminning avitaminozi kalamushlarda teri kasalligi dermatitini chiqaradi. Bu kasallik tiamin 

va riboflavin qabul qilish bilan tuzalmaydi. Qachonki bunday bemor kalamushlar ovqatiga

jigar, achitqi, sholi kepagi qo‘shib berilganida ular yaxshi bo‘lishgan. Keyinchalik bu 
mahsulotlarda dermatitni davolaydigan modda ajratib olinib (1938 y) unga vitamin B
6
yoki 

piridoksin-adermin degan nom berilgan.

Piridoksin oshqozon-ichak tizimida sintezlanishi 
ham mumkin, degan fikr bor, chunki organizmdan ajralgan piridoksin parchalanishining
mahsulotlari, uning ovqat bilan qabul qilinganiga qaraganda biroz ko‘p bo‘lar ekan.