Qarshi innovatsion ta’lim universiteti

«Yolg‘on hislatlarni qayta tarbiyalash» asarida esa Ibn Sino yozadiki, kimki axloqsiz insonni qayta tarbiyalomoqchi bo‘lsa unda u uni har tomonlama o‘rganishi, insonning tabiati qoidalarini bilishi kerak. Natijada tarbiyaning tabiat bilan uyg‘un bo‘lishi prinsipi ko‘pgina buyuk pedagoglar tomonidan o‘z pedagogik va ijtimoiy pedagogik nazariyalari ko‘rish asosi sifatida olingan edi.
Masalan, fransuz falsafachisi Jan Jak Russo hisoblagan ediki, bola tarbiyasi tabiat bilan uyg‘un ravishda amalga oshirilishi kerak. U yozadiki, «bolalar katta bo‘lishidan ilgari bola bo‘lishi kerak».
Shved pedagogi Iagon Genrix Pestalotssi yetim va qarovsiz bolalar uchun muassasalar va bolalar o‘yini yaratgan, u hisobladiki, tabiat maqsadi inson tabiiy kuchlari va qobiliyatlarini rivojlantirishdir, bunda rivojlanish har tomonlama va uyg‘un bo‘lishi lozim.

Nemis olimi pedagogi Adolf Disterverg ham I. G. Pestalotssi ketidan bu prinsipni eng muhim tarbiya prinsipi deb hisoblagan. O‘z ishlarida yozgan ediki, ta’lim-tarbiya jarayonida bolalarning yosh va individual xususiyatlarini e’tiborga olishi lozim.

Tarbiya bilan uyg‘un bo‘lishi Rus klassik pedagoglari ishlarida ham o‘z aksini topgan. Ushinskiy o‘zining asosiy «Inson - tarbiya predmeti sifatida» degan psixologik-pedagogik asarida yozgan ediki, bola tarbiyasi va ta’limi uchun tarbiya prinsiplarini bilish, balki inson tabiati asosiy qonunlarini bilishi, ularni har bir bola uchun tadbiq qila olishi lozim. Ushinskiy fiziologiya, gigiyena va psixologiya (diqqat, xotira, tasavvur, iroda) asoslarini o‘rganish zaruriyatini asoslab berdi, uning asosi so‘zlash qobiliyatini axloqiy estetik va diniy hislari, didaktikani o‘rganishga o‘tish mumkin.
Sharq uyg‘onish davri mutafakkir ensiklopediyachisi Abu Nasr Farobiy (873-950). Pedagogikaning mustaqil fan sifatida ajralib chiqishiga qadar o‘z asarida ta’riflagan ediki, Inson tabiatning eng oliy mavjudoti, u atrof-muhitni har tomonlama idrok qilish mumkin.