Qlobal tüTÜn epidemiyasi barəDƏ Üst-nin MƏruzəSİ, 2008-ci IL. Mpower tədbirlər kompleksi yaĢayır və təsir edir
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
arqumentlər Tədqiqatlar aydın göstərir ki, passiv siqaretçəkmənin təhlükəsiz təsir səviyyəsi yoxdur. Çərçivə konvensiyası üzrə konfrans iştirakçıları 45 , Xərçəng xəstəliklərinin öyrənilməsi üzrə ÜST beynəlxalq agentliyi 46 , ABŞ-
ın baş cərrahı 47 və tütün və səhiyyə üzrə Britaniya elmi komitəsi
48 yekdil surətdə belə bir fikrə gəlirlər ki, passiv siqaretçəkmə bir sıra xəstəliklərin, o cümlədən ürək xəstəliklərinin və xərçəngin bir çox növlərinin inkişafına səbəb olur. Məsələn, passiv siqaretçəkmənin təsiri ürəyin işemiya xəstəliyi riskini 25-30%, siqaret çəkməyənlərdə ağ ciyərlərin xərçəngi riskini isə 20- 30% artırır 47 .
İrlandiya tütün tüstüsündən azad zonaların sağlamlığa göstərdiyi müsbət təsirin inandırıcı dəlillərini təqdim edir. 2004-cü ildə ölkədə ictimai yerlərdə siqaretçəkmənin qadağan edilməsi haqqında qanunvericilik qəbul edildikdən sonra ətrafdakı havada nikotinin konsentrasiyası 83%, bar işçilərinə passiv siqaretçəkməyin təsiri isə həftədə 30 saatdan sıfıradək azaldı 49 .
Siqaret çəkməkdən azad zonalar siqareti atmaq istəyən şəxslərə də yardım edir. İş yerlərində siqaretçəkmənin qadağan edilməsi haqqında qanunlar siqaretçəkməyin ümumi yayılmasını 4% azalda bilər 50 . Bir neçə inkişaf etmiş sənaye ölkəsində iş yerlərində siqaretçəkməni qadağan edən siyasət, işçilər arasında tütündən istifadəni orta hesabla 29% azaltdı
50 . İctimai yerlərdə siqaretçəkməni qadağan edən qanunvericilik, ailələri evdə də siqaret çəkilməsini qadağan etməyə həvəsləndirir 51 ki, bu da uşaqları və ailənin digər üzvlərini passiv siqaretçəkmənin təhlükələrindən qoruyur. A A n n c c a a q q b b ü ü t t ü ü n n q q a a p p a a l l ı ı i i ş ş y y e e r r l l ə ə r r i i n n d d ə ə , , o o c c ü ü m m l l ə ə d d ə ə n n i i c c t t i i m m a a i i i i a a ş ş ə ə v v ə ə i i ç ç k k i i m m ü ü ə ə s s s s i i s s ə ə l l ə ə r r i i n n d d ə ə , , h h ə ə m m ç ç i i n n i i n n b b ü ü t t ü ü n n i i c c t t i i m m a a i i b b i i n n a a l l a a r r d d a a v v ə ə n n ə ə q q l l i i y y y y a a t t d d a a s s i i q q a a r r e e t t ç ç ə ə k k m m ə ə y y i i t t a a m m q q a a d d a a ğ ğ a a n n e e t t m m ə ə k k l l ə ə i i ş ş ç ç i i l l ə ə r r i i n n v v ə ə s s i i q q a a r r e e t t ç ç ə ə k k m m ə ə y y ə ə n n ş ş ə ə x x s s l l ə ə r r i i n n s s a a ğ ğ l l a a m m l l ı ı ğ ğ ı ı n n ı ı q q o o r r u u m m a a q q m m ü ü m m k k ü ü n n d d ü ü r r . . A A v v r r o o p p a a
p p a a r r l l a a m m e e n n t t i i n n i i n n
6 6 6 6 0 0
ü ü z z v v ü ü n n d d ə ə n n
5 5 6 6 1 1 - - i i
t t ə ə r r ə ə f f i i n n d d ə ə n n
t t ə ə q q d d i i r r
o o l l u u n n m m u u ş ş
m m ə ə r r u u z z ə ə
( ( 2 2 0 0 0 0 7 7 - - c c i i
i i l l ) )
29 Siqaretçəkmənin qadağan edilməsi haqqında hərtərəfli qanunvericilik qəbul edildikdən sonra, hətta siqaret çəkənlər də könüllü olaraq öz evlərində bu qaydalara əməl edə bilərlər
52,53 . Siqaretçəkməyə xüsusi ayrılmış yerlərdə icazə verildikdə, siqaretçəkmənin qadağan edilməsi haqqında qanunların səmərəsi bir çox hallarda azalır və ya tamamilə itir. Hətta tütün sənayesi də, tütün tüstüsündən azad zonaların səmərəsini və istisnaların tətbiqi ilə bu zonaların əhəmiyyətinin itməsi faktını qəbul edir. “Filipp Morris” şirkətinin 1992-ci il üzrə daxili hesabatında deyilir: “İş yerində siqaretçəkmənin tam qadağan edilməsi istehsalın həcminə ciddi təsir göstərir... İş yerlərində bu qadağaya daha yumşaq yanaşma, məsələn ancaq xüsusi ayrılmış yerlərdə siqaret çəkməyə icazə vermək siqareti atan şəxslərin sayına lap az, siqaretin istifadəsinə isə çox zəif təsir göstərir” 54 .
zonalar populyarlıq qazanır Siqaretçəkməni qadağan edən qanunvericiliyin onları qəbul etmiş ölkələrdə şübhəsiz müvəffəqiyyəti və populyarlığı bu qanunların uğursuz və biznes üçün bahalı olmasını iddia edən tütün sənayesi nümayəndələrinin yanıldığını sübut edir. Amerikalıların demək olar ki, yarısı
55 və kanadalıların 90%-i ictimai yerlərdə və iş yerlərində siqaretçəkmənin qadağan edildiyi rayonlarda yaşayırlar. Bütün dünyada tütün təsirindən azad zonaların yaradılmasının iqtisadi nəticələrini təsvir edən ədəbiyyatın diqqətlə nəzərdən keçirilməsi belə bir nəticəyə gəlməyə imkan verir ki, elmi surətdə əsaslandırılmış faktlar təqdim olunan bu az sayda tədqiqatların heç birində 56 belə zonaların mənfi təsiri qeyd edilmir, əksinə onların biznes üçün neytral və ya əlverişli nəticələri göstərilir 57 . İrlandiyada siqaretçəkməni qadağan edən qanunvericiliyin qəbul olunması təklifi irəli sürüləndə tütün sənayesinin nümayəndələri siqaretçəkmənin pabların (barların) milli mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi olmasını sübut edir. Belə qadağanın əməli surətdə tətbiq ediləcəyinin mümkün olmayacağını və qanunun pab (bar) sahiblərinə ciddi maddi ziyan vuracağını 58
təsdiq edirdilər. Amma bu ölkə ictimaiyyətin fəal dəstəyi ilə iki ildən artıqdır ki, siqaretdən azaddır və biznesə heç bir mənfi təsir dəyməmişdir 58,59
. İctimai rəy sorğusu göstərir ki, siqaretçəkməni qadağan edən qanunvericilik tətbiq edildiyi bütün ölkələrdə həddindən artıq populyardır. 2006-cı ildə Uruqvay bütün ictimai yerlərdə, o cümlədən bar, restoran və kazinolarda siqaretçəkməyi qadağan etməklə Amerika qitəsində tamamilə siqaretdən azad ilk ölkə oldu. Qadağanı hər on uruqvaylıdan səkkizi, o cümlədən siqaret çəkənlərin demək olar ki, üçdə ikisi dəstəklədi 60 . 2004-cü ildə Yeni Zelandiyada siqaretçəkməni qadağan edən qanunlar qəbul edildikdən sonra ölkə əhalisinin 69%-i bildirdi ki, onlar insanların tütün tüstüsündən azad mühitdə işləmək hüququnu dəstəkləyirlər 61 . Kaliforniyada əhalinin 75%-i iş yerlərində, o cümlədən restoran və barlarda siqaretçəkməni qadağan edən ABŞ- ın bu ştatında 1998-ci ildə qüvvəyə minmiş qanunları alqışlayır 62 . Çində siqaretçəkməyin qadağan edildiyi yerlər az olsa da, böyük şəhərlərin həm siqaret çəkən, həm də siqaret çəkməyən sakinlərinin 90%-i ictimai nəqliyyatda, o cümlədən məktəb və xəstəxanalarda siqaretçəkmənin qadağan olunmasını dəstəkləyir. Onların 80%-dən çoxu iş yerlərində, yarısından çoxu isə restoran və barlarda siqaretçəkmənin qadağan olunmasını təqdir edir 63 .
mühafizənin səmərəli tədbirlərinin xüsusiyyətləri Bütün binalarda siqaret çəkilməsinin tam qadağan edilməsi insanları passiv siqaretçəkmənin zərərindən səmərəli şəkildə qoruyan yeganə müdaxilə üsuludur 46,64,65 . Siqaretçəkməyi qadağan edən qanunlara əməl olunmasına təminat onların səmərəsi üçün, xüsusilə bu qanunlar qüvvəyə mindikdən dərhal sonra tam mənada həlledici əhəmiyyət daşıyır 66 . Tütün tüstüsündən azad olmaq haqqında qanunvericiliyin qəbul edilməsinə birgə nail olu nur 30
TÜTÜN TÜSTÜSÜNDƏN AZAD ZONALAR POPULYARLIQ QAZANIR Qanun qəbul edildikdən sonra bar və restoranlarda siqaretçəkməyin tam qadağan edilməsinin dəstəklənməsi
Asthma and Respiratory Foundation of New Zealand.
a 12-month report. Wellington, Asthma and Respiratory Foundation of New Zealand, 2005 (http://www.no- smoke.org/pdf/NZ_twelveMonthReport.pdf - 5 dekabr 2007-ci il)
York Ģəhəri 1. Chang C et al. The New York City Smoke-Free Air Act: secondhand smoke as a worker health and safety issue.
American Journal of Industrial Medicine, 2004,
46(2):188-195. 2. Bassett M. Tobacco control; the New York City experience . New York City Department of Health and Mental Hygiene, 2007 (http://hopkins- famri.org/PPt/bassett.pdf, 8 noyabr 2007-ci il )
. Sacramento, Tobacco Control section, California Department of Health services, noyabr 2002-ci il.
Office of Tobacco Control. Smoke-free workplaces in Ireland: a one-year review. Dublin, Department of Health and Children, 2005 (http://www.otc.ie/uploads/1_year_Report_Fa.pdf, 5 noyabr 2007-ci il)
Organizacion Panamericana de la Salud (Pan- American Health Organization).
. October 2006 (http://www.presidencia. gub.uy/_web/noticias/2006/12/informeo_dec268_mori.p df 5 dekabr 2007-ci il) YaxĢıdır ki, ictimai səhiyyə üçün təhlükə yaradan bəzi təsirlərə nisbətən passiv siqaretçəkmənin təsirinin qarĢısını almaq asandır. Binaların siqaret tüstüsündən az ad edilməsi zərərin təsirini istisna edən sınaqdan keçmiĢ və sadə profilaktik üsuldur. ABġ Səhiyyə və Sosial xidmətlər nazirliyi (2006 - cı il) Yeni Zelandiya Nyu- York Ģəhəri Kaliforniya Ġrlandiya
100% 80% 60% 40% 20% 0% 31
Qadağan edilən yerlərdə siqaret çəkmək üçün dəqiq və vahid formalı sanksiyalar tətbiq edilməlidir. Qanuna əməl olunmasını təmin edəcək ən etibarlı üsul belə müəssisələrin sahiblərindən cərimə tutmaqdır. Lakin belə yerlərdə siqaret çəkən şəxslərə də müəyyən sanksiyalar tətbiq edilə bilər. Tütün tüstüsündən azad iş yerlərinin yaradılmasında əsas məqsəd işçilərin sağlamlığını qorumaqdır. Müəssisə rəhbərləri öz yerli işçilərini təhlükəsiz iş yerləri ilə təmin etməlidir. Buna görə də, onlar müəssisələrinin tütün tüstüsündən azad olması üçün ilk növbədə məsuliyyət daşımalıdır. Əməyin təhlükəsizliyinə dair sualların müzakirə edilməsi çərçivəsində tütün tüstüsündən azad iş yerləri ilə bağlı debatların aparılması bu qanunların istiqamətini dəqiq müəyyən edir və onları dəstəkləməyə yardım göstərir. ÜST siqaret çəkilməsi qadağan olunmuş zonaların yaradılmasında ən səmərəli üsul kimi tədricən aparılan prosesi tövsiyə edir 66 . Birinci növbədə hökumətlər ictimaiyyət və işgüzar dairələr üçün passiv siqaretçəkmənin təhlükələrinə dair maarifləndirmə kampaniyası keçirməlidir. Tütün tüstüsündən azad yerlərin yaradılması fikrinin geniş surətdə dəstəklənməsini təmin etdikdən sonra, müvafiq qanunvericilik hazırlayaraq ictimai müzakirəyə təqdim etmək lazımdır. Bu hazırlıq işlərinin sonunda hökumətlər tütün tüstüsündən azad yerlərin yaradılması fikrinə ictimai və siyasi dəstəyi qoruyub saxlamalı, sonra onun pozulması hallarında tətbiq olunan cəzaları, o cümlədən qanuna əməl olunmasını təmin edəcək effektli tədbirləri nəzərdə tutan hərtərəfli qanunvericilik qəbul edilməlidir. Bu qanunlar qüvvəyə mindikdən sonra hökumət onların yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsini təmin etmək üçün vahid formalı və qəti üsullardan istifadə etməlidir.
Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|