Qrup : 39. Kurs iŞİ Kafedra Müdiri

Yumşaq, bərk açılış süxurlarının, texnoloji tullantıların və ədəd daşların yüklənməsi və nəqli

Туллантыларын йцклянмяси. Мишар дашы карйерляриндя ачылыш сцхурларыны вя туллантылары эютцрцб йцклямяк цчцн механики белли екскаваторлардан вя биржюмчяли йцкляйижилярдян истифадя едилир. Карйерлярдя йцклямя ишляриндя истифадя олунан екскаваторларын чюмчясинин тутуму 0,4-1,25 м³ олур.

Сон заманлар карйерлярдя бир чюмчяли йцкляйижилярдян эениш истифадя едилир. Бир чюмчяли йукляжилярин техники характеристикасы жядвял 4.1-də верилиб.

Cədvəl 4.1

Бир чюмчяли йцкляйиcилярин техники характеристикасы

Эюстярижиляри	ТО-15 Д-737
Йцкэютцрмя габилиййяти, (тон)	0,8
Чюмчянин тутуму, (м^3)	0,4
Чюмчянин ени,(мм)	1800
Максимум бошалтма щцндцрлцйц,(мм)	2050
База машыны	Т-50АП трактору
Мцщяррикин эцжц, (ат г.)	50
Щярякят сцряти, (км/саат) (иряли-эери)	3,4-30; 6,27
Юлчцляри, (мм): Узунлуьу Ени Щцндцрлцйц	5540 2160 2410
Кцтляси,(тон)	4130
Техники мящсул­дарлыьы, (м^3/саат)	30

Шякил 4.1, Бирчюмчяли йцкляйиcи

Русийада, Америкада, Алманийада, Инэилтярядя, Франсада вя Канадада йцкляйижи-няглетдрижи машынлардан эениш истифадя едилир.

Американын «Жюй» фирмасынын истещсал етдийи йцкляйижи-няглетрижи машынын банынын тутуму 8,7 м³, узунлуьу 9,9 м, ени 3м, кцтляси 24,8 тондур.

Машынын сцряти 20 км/саат –а гядяр, мящсулдарлыьы ися 100 тон/саатдыр. Няглиййат мясафяси 500 м оланда саатлыг мящсулдарлыьы 100 тона чатыр. Mən TO-15 yükləyicisini seçirəm.

Yукляйижилярин нювбялик мящсулдарлыьы ашаьыдакы дцстурла тяйин едилир.

 =  = 221.0 m³/növbə

бурада Е = 0.4 - йцкляйижинин чюмчясинин тутуму, м³; Т_н= 8 - нювбянин даваметмя мцддяти; К_д =1.2 - чюмчянин долма ямсалыдыр (гум цчцн К_д= 0,9-1,2 ; чынгыл вя гырмадаш цчцн К_д = 1,0-1,2 ; бут дашы цчцн К_д= 0,7-1,0 ; ящянэдашы цчцн К_д= 1,1-1,2) ; К_х= 1,25 хырдаланма ямсалыдыр; К_в= 0,5-0,9 вахт ярзиндя йцкляйижидян истифадя ямсалыдыр: Т_д- дюврцн давам етмя мцддяти сыхылмыш щава тякярли вя тыртылы йцкляйижиляр цчцн уйьун олараг ашаьыдакы емпирик дцстурларла тяйин едилир:

Т_д = 34,4 + 0,56г = 34.4 +0.56 0.8 = 35 san;

bурада, г =0.8 - йцкляйижинин йцкгалдырма габлиййятидир, тон.

Birçömçəli yükləyicinin illik məhsuldarlığı:

Q_y.i. = Q_y.n. Jn = 221 277 1 = 61217 m³/il

Birçömçəli yükləyicinin tələb olunan sayı aşağıdakı düsturla təyin edilir:

Z_y = =  = 0.74 =1 ədəd

Туллантыларын нягли. Мишар дашы карйерляриндя йумушаг вя гайа ачылыш сцхурларыны вя технолоъи туллантылары нягл етдирмяк цчцн ясасян автомобил няглиййатындан истифадя едилир. Филиз карйер­ляриндя истифадя едилян автоюзцбошалданлара нисбятян бунларын йцк­­эютцрмя габилиййяти аз олур. Мишар дашы карйерляриндя истифадя едилян йцк автомобилляринин вя автоюзцбошалданларын техники характеристикасы жядвял 4.1 –də верилмишдир.

Жядвял 4.1

Автоюзцбошалданларын техники характеристикасы

Параметрляри	ЗИЛ-ММЗ-555
Йцкэютцрмя габилиййяти, (кг)	4500
Банын щяжми(м^3)	3
Йцклямя щцндцрлцйц (мм)	1900
Дюнмя радиусу, (м)	8,3
Мцщяррикин эцжц, (ат г.)	150
100 км-я йанажаг сярфи,(л)	26
Чарх дцстуру	6х4
Юлчцляри, (мм) Узунлуьу Ени Щцндцрлцйц	5475 2415 2510
Кцтляси, йцксцз, (тон)	4,575

Автомобил няглиййатынын башга няглиййат нювляри иля мцгайисядя карйерлярдя эениш тятбиг олунмасы онларын техноложи цстцнлцкляриндян иряли эялир. Беляки автомобил няглиййаты мобилдир, карйерин тикилмяси вя истисмары заманы сямярялидир.

Буна эюря дя эяляжякдя бцтцн карйерлярдя няглиййат мясафяси 1-1,5 км олан щалда автомобил няглиййаты тятбиг едилижякдир.

Автоюзцбошалданын типини сечяркян биринжи нювбядя сцхурларын физики-механики хассялярини вя йцкляйижи аваданлыьын типини нязяря алмаг лазымдыр. Йцкляйижи машынын чюмчясинин тутумунун автоюзцбошалданын банынын тутумуна олан нисбяти 1:3 вя 1:4 олмиалыдыр. Бу нисбят няглиййат мясафясиндяндян асыллыдыр, беляки няглиййат мясафяси артдыгжа бу нисбятдя артажагдыр.

Mən karyerdən açılış süxurlarını və texnoloji tullantıları nəql etdirmək üçün cədvəl 2.9 –dan ЗИЛ ММЗ – 555 seçirəm.

Avtoözüboşaldanın növbəlik məhsuldarlığını aşağıdakı düsturla təyin edirəm:

Q_a.n. =  =  =  =156.0 ton/növ

burada,

T_n = 8 saat- növbənin davametmə müddəti;

k_i = 0.69 – növbədən istifadə əmsalı;

q_n =Fk_y = 4.5 0.98 =4.40 ton – avtoözüboşaldanın banında yükün kütləsi;

k_y = 0.98 – yükgötürmədən istifadə əmsalıdır.

T_r = t₁ + t₂ + t₃ + t₄ = 5+1+2+4.2 = 12.2 dəq - avtomaşının reysinin davametmə müddətidir.

t₁=  =  =5 dəq

t₂ = 1 dəq – avtoözüboşaldanın yükünü boşaltma vaxtı;

t₃ = 2 dəq –manevr və ləngimələrə sərf olunana vaxt;

t₄ – avtomaşının hərəkətinə sərf olunan vaxtdır.

t₄ = 60 ( ) = 60 ( ) = 4.2 dəq

burada,

L_y = L_b = 0.8 km – avtomaşının yüklü və boş hərəkət yolunun uzunluğu;

V_y = 20 km /saat saat avtomaşının işçi hərəkət sürəti;

V_b = 30 km/saat – avtomaşının boş hərəkət sürətidir.

Texnoloji tullantıların nəql etdirilməsində avtomaşının illik məhsuldarlığı:

Q_a.i.= Q_a.n.G n = 156.0 277 1 = 43212 ton/il

Avtomaşınların tələb edilən sayı:

Z_a = =  1 avtomaşın + 1 ehtiyyat = 2 avtomaşın

Daşkəsən CM-89M maşını dənəbir daşları kəsib kütlədən ayırdıqca telfer kran daşları dəmir yolundan kənara raket şəklində yığır.

Bu daşların götürülüb yüklənməsi isə yükqaldırma qabiliyyəti 3 ton olan avtokranla icra edilir.

Avtokranın növbəlik məhsuldarlığının “Layihələndirmənin texnoloji normaları ” cədvəl 17 –dən qəbul edirəm.

Q_a.k.n.=110 m³/növ

Avtokranın illik məhsuldarlığı

Q_a.k.i. = Q_a.k.n. J_i n =110 x 277 x 1 = 30470 m³/il

Karyerdən dənəbir daşları yükləmək üçün avtokranların sayı

Z_a.k.=  = = 1.4 = 2 ədəd:

Karyerdə kəsilmiş dənəbir daşlar, tikinti şirkətlərinin öz avtomaşınları ilə daşındığı üçün onların tələb olunan sayı təyin edilmir.

2.