Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

QISA TARĠX 
GünәĢ  һәr  gün  gördüyümüz  bir  ulduzdur.  Onun 
(Ģәrqdәn qәrbә) gündәlik aldadıcı
6
 һәrәkәti һәr bir insanın 
diqqәtini  cәlb  edir.  Ġnsanlar  әsrlәr  boyu  GünәĢin  Yer 
                                                 
1
 Yasin, 37, 38. 
2
 Yasin, 40. 
3
 Әnbiya, 33. 
4
 Rә`d, 2; Fatir‖, 13; Zumәr, 5.  
5
 Ġbraһim, 33. 
6
  GünәĢin  Ģәrqdәn  qәrbә  gündәlik  һәrәkәti  aldadıcıdır.  Çünki  Yerin 
qәrbdәn  Ģәrqә  һәrәkәti  yerdәki  müĢaһidәçini  yanıldır  vә  o,  GünәĢin 
һәrәkәt etdiyini güman edir. 

---

70 
 
әtrafında  dövr  etdiyini  düĢünmüĢlәr.  Mürәkkәb  Ptolomey 
tәlimlәri  dә  bu  geosentrik  sistem  üzәrindә  qurulmuĢdu. 
Onun  tәlimlәrinә  görә  Yer  dünyanın  mәrkәzidir.  O, 
sabitdir  vә  bütün  planetlәrin  mәrkәzidir  (Bütün  göy 
cisimlәri onun әtrafında dövr edir). 
Ptolomey  tәlimlәri  on  yeddi  әsr  bәĢәrin  düĢüncәsini 
әsarәt  altına  aldı.  Ondan  sonra  Kopernik  (1544)  yeni 
astronomik  fikir  (һeliosentrik  sistem)  irәli  sürdü.  Onun 
yeni tәliminә görә Yer  GünәĢ әtrafında dövr edirdi. Lakin 
o,  Yerin  dairәvi  Ģәkildә  һәrәkәt  etdiyini  bildirirdi.  Onun 
fikirlәrini  davam  etdirәn  Kepler  (1650)  isә  Yerin  elliptik 
(ellipsĢәkilli)  һәrәkәtini  kәĢf  etdi.  Sonradan  bu  iki 
görkәmli  astronomun  fikirlәri  Qalileyin  müĢaһidәlәri  ilә 
tәsdiq  olundu  vә  GünәĢ  sisteminin  yeni  һeliosentrik 
mәnzәrәsi  әsaslandırıldı.  Bu  tәlimә  görә  bütün  planetlәr, 
istәr  daxili planetlәr  —  Merkuri,  Venera, Yer  vә Mars  — 
istәrsә dә xarici planetlәr — Yupiter, Saturn, Uran, Neptun 
vә Pluton — GünәĢ әtrafında dövr edir. Lakin bu һәlә son 
demәk deyildi. Çünki astronomlar (һәtta Kopernik, Kepler 
vә Qaliley dә) GünәĢin sabit olduğunu düĢünürdülәr. Belә 
ki,  mәһkәmәdә  Qalileyin  әleyһinә  oxunan  iddianamәdә 
onun  (Müqәddәs  kitaba  qarĢı  çıxaraq)  GünәĢin  sabit 
olduğuna inanmaqda ittiһam olunduğu bildirilirdi
1
. 
Zaman keçdikcә GünәĢin dә һәrәkәt etdiyi üzә çıxdı vә 
bәlli oldu ki, GünәĢ bir neçә Ģәkildә һәrәkәt edir. 
                                                 
1
  Arthur  Koestler,  ―Lunatiklәr‖  (sәһ.  590),  ―Quranın  һeyrәtlәndirici 
mәsәlәlәri‖  (sәһ.  24),  ―Tәkamülün  yolu‖,  (c.  5,  sәһ.  9),  Ġslam  vә 
astronomiya‖  (sәһ.  179)  kitablarında  Kopernikin  GünәĢin  dünyanın 
mәrkәzi  vә  sabit  olduğu  һaqqındakı  fikri  belә  izaһ  edilir  ki,  guya  o, 
GünәĢi  Yerә  nisbәtdә  (GünәĢ  sistemi  daxilindә)  һәrәkәtsiz  һesab 
edirdi. 

---

71 
 
Birinci:  GünәĢ  öz  ekvatorunda  tәqr.  2  km/san  sürәtlә 
fırlanır.  GünәĢin  ekvatorunda  fırlanma  müddәti  25  sutka, 
qütblәrin yaxınlığında 30 sutkadır. 
Ġkinci:  GünәĢ  GünәĢ  sistemi  ilә  birgә  göyün  Cәnub 
yarımkürәsindәn  Ģimal  yarımkürәsinә  doğru  19,  5  km/san 
sürәtlә һәrәkәt edir. 
Üçüncü:  GünәĢ  225  km/san  sürәtlә  qalaktika  mәrkәzi 
әtrafına dövr edir
1
. 
Әlbәttә,  ixtisas  üzrә  kitablarda  GünәĢin  digәr 
hәrәkәtlәrindәn dә (ekliptika üzrә görünәn illik hәrәkәti vә 
s.) söhbәt açılmıĢdır.