”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Bosim ostida quyish mashinasining ishlash sxemasi
a) massani eritish va plastifikatsiyalash; b) massani qolipga bosim
ostida kiritish; v) qolipni ajratib buyumni chiqarib olish. 1-porshen; 2massa 
saqlanadiga bunker; 3-silindr isitkichlari; 4-silindr; 5-ochiladigan qolip.
Qoliplash usulida
listli, plenkali, quvursimon zagotovkalardan (yarim 
tayyor mahsulotlardan) qayta ishlov berilib murakkab shakldagi buyumlar 
olinadi. Plastmassalarni qizdirib shakl berishning asosan uch uslubi keng 
qo‘llaniladi: shtamplash, pnevmoqoliplash va vakuumqoliplash (26.6-rasm).

---

26.6-rasm. Vakuumqoliplash sxemasi
a) negativ qolip; b)pozitov qolip; v) puanson bilan zagotovkani xomaki 
tortish; g)
pnevmativ usulda zagotovkani xomaki tortish; I-III qoliplash pozitsiyalari; 1-
zagotovka; 2-negativ qolip; 3-tayanch; 4-siquvchi rama; 5-puanson; 6-pozitiv 
qolip; 7-qoliplash kamerasi.
Shtamplash uslubida
listlardan zagotovka qirqib olinadi, qizdiriladi, 
press-qolipning matritsa va puanson orasiga qo‘yiladi va 1 MPa bosimda 
siqiladi.
Ushbu usulda viniplast, tekstolit, organiq shisha kabi listli materiallardan 
qurilish buyum va konstruksiyalari tayyorlanadi.
Pnevmoqoliplash usulida
list matritsa konturi bo‘yicha mahkamlanadi 
va yumshaguncha qizdiriladi. Keyin zagotovka 7-8 MPa bosimda siqilgan 
qizdirilgan havo bilan list matritsa yuzasiga siqiladi. Pnevmoqoliplash usulida 
termoplastlar asosida idishlar, kimyoviy apparatura qismlari, halqasimon 
elementlar olinadi.
Vakuum-qoliplash usulida
list ichi bo‘sh qolip konturi bo‘yicha 
mahkamlanadi va bo‘shliq ichidagi havo so‘rib olinadi. Bunda atmosfera 
bosimi ostida list qolip yuzasiga siqiladi va muayyan shaklga kiradi. Ushbu 
usulda polistirol, polimetilmetakrilatlar, vinilli polimerlar va boshqalar asosida 
sanitariya-texnika uskunalari qismlari quyiladi.