”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

6.3 Temirbeton konstruksiyalar uchun po‘lat armaturalar
Temirbeton konstruksiyalar tayyorlashda sterjenli, simli tekis va davriy 
ko‘ndalang kesimli, arqonsimon o‘ralgan armaturalar ishlatiladi .Armaturalar 

---

kam uglerodli va kam legirlangan po‘latlardan toblash usulida mustahkamligi 
oshirilgan, issiq yoki sovuq holda cho‘zilgan bo‘lishi mumkin. Temirbeton 
konstruksiyada A-IV-A-VI; At-IVC(K)-AtVIC(K) tipidagi sterjenli; V-II, Vr-
II tipidagi simli va K-7, K-9 tipidagi o‘rilgan armaturalar ishlatiladi. Odatda A-
I, A-II, A-III, Vr-I armaturalar
avvaldan taranglanmagan holda, o‘rilgan va Yuqori mustahkamlikdagi sterjenli 
armaturalar avvaldan taranglangan holda temirbeton konstruksiyalarda 
ishlatiladi. Avvaldan taranglanadigan armatura po‘lati tarkibi murakkab 
tarkibda 
legirlangan, 
termik 
yoki 
termomexanik 
qayta 
ishlangan, 
normallashgan va 600-650
0
S bo‘shatilgan bo‘lishi kerak.
Po‘lat tarkibiga legirlovchi qo‘shimchalar-xrom, marganets, kremniy, mis, 
fosfor, alyuminiy va boshqalar qo‘shilib, termik va termomexanik ishlov 
berilsa, mexanik xossalari va korroziya muhitiga chidamliligi ortadi. Armatura 
sifatida ishlatiladigan po‘latning cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi 
muhim ahamiyatga egadir, chunki ishchi armatura temirbeton 
konstruksiyasining cho‘ziluvchi qismiga qo‘yiladi. Po‘lat armatura 
xarakteristikalari 15.2-jadvalda berilgan.
Armatura turlari
a) silliq sterjenli; b) silliq simli; v) issiq holda cho‘zilgan davriy ko‘ndalang 
kesimli; g), d) simdan o‘ralgan o‘ramalar; e) sovuq holda shakl berilgan; j) 
payvandlangan to‘r.
35.2-jadval
Po‘lat armatkra xarakteristikalari
Po‘lat 
markasi
Diametr
, mm
Normativ ko‘rsatkichlar
Oqish
chegarasi,
MPa, kamida
Uzilishdagi 
vaqtinchali
k qarshilik, 
kamida
MPa
,
А
рмат
ур
а 
кл
асси

---

A-I
St3sp3
6-40
240
-
A-II
VSt5sp3 10-40
300
-
A-III
10GT
10-32
300
-
35GS
25G2S
6-40
6-40
400
400
-
-
A-IV
80S 
20XG2S
10-18
10-22
600
600
-
-
A-V
23X2G2
T
10-22
800
-
At-IV
-
10-25
600
-
At-V
-
10-25
800
-
At-VI
-
10-25
1000
-
B-I
-
3-5
-
550
Br-I
-
3-5
-
550-525
B-II
-
3-8
-
1900-1400
Br-II
-
3-8
-
1800-1300