Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari

ESM-5 shakl va ESM-6 shakldagi hujjatlar yirik va kichik qurilish mashina 
(uskuna)larning har kunlik ish faoliyatini hisobga olish va nazorat qilish uchun 
ishlatiladi. 
Bajarilgan ishlar (xizmatlar) to‘g‘risida ma’lumotnoma (ESM-7 shakl) 
maxsus qurilish mashinalari (uskunalari) tomonidan bajarilgan ishlarni 
tasdiqlovchi hujjat hisoblanadi. U pudratchi va buyurtmachilar (bosh pudratchi va 
subpudratchilar) o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun asos 
bo‘luvchi schyot-fakturalarga ilova qilinadi. 
Qurilish mashinalari tomonidan bajarilgan ishlar ushbu texnika yordamida 
xizmat ko‘rsatishga ixtisoslashgan tashkilotlar uchun daromad olishning asosiy 
manbai hisoblanadi. Bunday tashkilotlarda qurilish mashinalari tomonidan 
bajarilgan ishlar ularni tasdiqlovchi hujjatlar (ESM-7, schyot-faktura) asosida 
hisobda quyidagicha aks ettiriladi: 
Debet 4010 «Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 
Kredit 9030 «Bajarilgan i shva xizmatlardan olingan daromadlar»
Qurilish, qurilish montaj va boshqa ishlarni olib borayotgan pudratchi
tashkilotlarda qurilish mashinalari va mexanizmlari tomonidan bajarilgan ishlar 
qiymati umumpudrat ishining tarkibiy qismi hisoblanadi va uning tannarxiga 
kiritiladi. 
4. Qurilish mashinalari va uskunalarini ekspluatatsiya qilish harajatlarining 
hisobi
 
21-son BHMS «Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar moliyaviy-xo‘jalik faoliyati 
buxgalteriya hisobi schyotlar rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma»ga 
muvofiq pudratchi tashkilotlar qurilish mashinalari va uskunalarini ekspluatatsiya 
qilish harajatlari hisobini 2500 «Umumishlab chiqarish harajatlari» schyotida olib 
borishlari lozim. Qurilish tashkilotlari ushbu maqsadda o‘zlarining ishchi schyotlar 
rejasida maxsus schyotni, masalan, 2520 «Qurilish mashinalarini saqlash va 
ekspluatatsiya qilish harajatlari» schyotini ochishlari ham mumkin. Ushbu 
schyotga qurilish mashina va uskunalarining turlari yoki guruhlari bo‘yicha alohida 
analitik schyotlarni ochish maqsadga muvofiq. Bu schyotlarning debetida qurilish 
mashinalari va uskunalarini ekspluatatsiya qilishga doir barcha harajatlar guvohlik 
beruvchi hujjatlar asosida to‘planadi, kreditida esa sarflangan harajatlarni hisobdan 
chiqarilishi, ya’ni ularning tegishli ob’ekt tannarxiga kiritilishi aks ettiriladi.
Qurilish mashinalari va uskunalarini ekspluatatsiya qilish harajatlari o‘z 
ichiga quyidagi moddalarni oladi: qurilish mashinalarini boshqaruvchi xodimlar 
(mashinistlar, haydovchilar)ga hisoblangan ish haqi; ish haqiga nisbatan ijtimoiy 
sug‘urtaga ajratmalar; material harajatlari (yoqilg‘i, moylash materiallari, ehtiyot 
qismlar, xo‘jalik materiallari vash u kabilar); amortizatsiya harajatlari; joriy va 
kapital ta’mirlash; turli xizmatlar (elektr energiya, suv, gaz, isitish, bug‘, 
transportirovka, ijara va boshqa xizmat turlari). 
Qurilish mashinalari va uskunalarini ekspluatatsiyasiga doir ushbu turdagi 
harajatlar hisobda quyidagicha aks ettiriladi (2.4-jadval):