R safarova, M. G‘ulomov, M. Inoyatova savod o‘rgatish darslari 1-sinf o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma

bilan turna» ertaklaridan rasm-lavha va matnlar berilgan. Ushbu o‘rinda 
o‘qituvchi rasmlarning qaysi ertak asosida chizilganligi va uning mazmuni-
ni bolalarga hikoya qildirishi, eslatishi maqsadga muvofi qdir. Xususan, 
Alifbe davrining boshlang‘ich bosqichida o‘rganish uchun «Qaynar xum-
cha» ertagiga chizilgan rasm-lavha va matnni quyidagi tarkibda o‘rganish 
mumkin.
O‘qituvchi bu ertakka ishlangan bir necha rasmlarni o‘quvchilarga 
ko‘rsatadi. (rasmlar sinf xattaxtasiga ilib qo‘yiladi).
– Qani, bolalar, bu rasmlar sizga qaysi ertakni eslatyapti?
– «Qaynar xumcha» ertagini.
– Yaxshi. Kim «Qaynar xumcha» ertagini aytib beradi?
Albatta, o‘quvchilarning javobini to‘ldirgan holda, o‘qituvchi er-
takni qayta, obrazli va jonli ohangda aytib beradi, rasmlar asosida suh-
bat o‘tkazadi. Keyin darslikdagi rasm-lavha tasviri asosida berilgan matn 
o‘qitilib, gaplar tuzdiriladi.
– Ana oltin.
– Bobo oltinni ko‘rdi, kabi.
Kitobxon.Com

---

9
Shuningdek, har bir tovush-harf uchun tavsiya qilingan rasmlar osti-
da ularning so‘z andozasi berilgan bo‘lib, ular asosida so‘zlarni tovush – 
bo‘g‘in tahlilini muntazam o‘tkazib borish o‘quvchilarning yangi bilim-
larni mustahkam o‘zlashtirishlariga asos bo‘ladi.
Alifbe davri uchun har bir tovushga ilova sifatida so‘zlarning bo‘g‘inlab 
berilishidan maqsad, avvalo, kelajakda o‘quvchining orfografi k savodxon-
ligini ta’minlashga, to‘g‘ri o‘qish va yozish ko‘nikmalarini tarkib toptirish-
ga, qolaversa, uning lug‘at boyligini, so‘z zaxirasini oshirishga qaratilgan. 
Ushbu materiallar yangi bilim larni mustahkamlashga oid mashg‘ulotlarda 
o‘quvchilar bilimini tekshirib ko‘rishda asqotadi. O‘qituvchilar mazkur 
didaktik materiallarga ijodiy yondashgan holda o‘quvchilarning to‘g‘ri 
yoza olishi, so‘z boyligi, so‘zlarni bo‘g‘inlarga to‘g‘ri ajrata bilishga oid 
bilimlarini tekshirib boradilar. Masalan: B harf-tovushini o‘rganish uchun 
3 ta so‘z andozasi berilgan bo‘lib, ular bobo, beshik, baliq rasmlari bilan 
birgalikda taqdim etilgan.
Birinchi andozani o‘quvchilar mustaqil to‘ldira oladilar, chunki bobo 
so‘zidagi barcha harf-tovushlar o‘quvchilarga tanish, beshik va baliq 
so‘zlariga oid andozalarni to‘ldirish emas, balki mazkur so‘zlarni dars-
likdagi andozasiga asoslanib bo‘g‘inlarga ajratishni talab qilish maqsadga 
muvofi q bo‘ladi.
O‘qituvchi:
– Qani, «beshik» so‘zini bo‘g‘inlarga ajrataylik-chi.
O‘quvchilar:
– Be-shik. 
O‘qituvchi:
– «Beshik» so‘zida nechta bo‘g‘in bor ekan?
O‘quvchilar:
– Ikkita.
O‘qituvchi:
– Juda to‘g‘ri.
Yangi o‘rganilgan har bir harf-tovush uchun berilgan rasm asosidagi 
so‘zlarni shu xilda bo‘g‘inlarga bo‘lib talaffuz etish, barcha harf-tovush-
lari o‘rganilgan so‘zlar uchun berilgan andozalarni mustaqil to‘ldirish 
o‘quvchida orfografi k savodxonlikni o‘stirishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda izlanuvchan va tajribali o‘qituvchilar bilish faoliyatini 
jadallashtirishda ta’lim jarayonini didaktik o‘yinlar bilan uyg‘unlashtirib 
samarali natijalarga erishmoqdalar. 
Ma’lumki, o‘qituvchi didaktik o‘yin darslarni o‘tkazish uchun juda 
ko‘p adabiyotlar bilan tanishishi, o‘quvchilarning bilim darajasi, yoshi, 
psixologik xususiyatlari, iqtidorini hisobga olishi zarur.