tabiat odamlar tarixiga aralashadi, chunki ishlab chiqarish
jarayonida inson nafaqat uni, balki
o„zini ham o„zgartiradi. Pirovardda insonning mohiyatini tashkil etadigan ijtimoiy munosabatlar
majmui o„zgaradi. Bundan odamlar ayrim fazilatlarining shakllanishi ham,
jamiyatning
rivojlanishi ham avvalo geografik muhitga emas, balki moddiy ishlab chiqarishga bog„liq bo„ladi
va odamlar ishlab chiqarish faoliyatining tarixan o„zgaruvchi xususiyatini tahlil qilish
chog„idagina muayyan tabiiy sharoitlar u yoki bu ijtimoiy jarayonlarga qanday ta‟sir ko„rsatishi
haqida gapirish mumkin, degan xulosaga kelinadi. Ayni holda tabiat va jamiyatning o„zaro
aloqasida faol tomon sifatida doim inson amal qiladi. Tabiiy muhit
xususiyatini ijtimoiy muhit
xususiyati emas, balki aksincha, ijtimoiy muhit xususiyatini tabiiy muhit xususiyati belgilaydi.
Shu ma‟noda odamlar tabiat bilan o„z moddalar almashinuvini tartibga soladilar, uni o„z
umumiy nazorati ostiga oladilar va shu tariqa tabiatning ko„r-ko„rona kuchlari ularning ustidan
hukmronlik o„rnatishiga to„sqinlik qiladilar.
Geosiyosat. G.T.Bokl (geografik determinizmning atoqli namoyandasi 1821-1862)
«Angliya sivilizsiyasi tarixi» deb nomlangan asarida o„ziga xos iqlim va tabiatga ega bo„lgan
mustamlaka xalqlarining qoloqligini tushuntiradi va ijtimoiy tengsizlikning
tabiiyligi haqida
xulosa chiqaradi. Keyinchalik Boklning bu g„oyalari geografik maktabdagi yangi yo„nalish –
geosiyosatni yaratdi. Demak
geosiyosat ijtimoiy tengsizlikning tabiiyligi g„oyasidir. Mazkur
yo„nalishning asosiy g„oyalarini
Germaniyada F.Ratsel va K.Xausxofer,
Buyuk Britaniyada
G.Makkinder,
AQSHda A
.T.Mexen va N.Spikmen,
Shvetsiyada R.CHellen ilgari surdi.
Dostları ilə paylaş: