Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar

 

---

7-Tema:Lipidler 
 
 
Reje: 
1.
Lipidlerdin` ximiyalıq quramı, du`zilisi ha`m funktsiyası 
2.
Lipidlerdin` klassifikatsiyası. Triglitserinlerdin` du`zilisi 
3.. Maylardı xarakterlewshi sıpat ko`rsetkishleri. 
4.Quramalı lipidlerdin` elementar quramı. Fosfotidlerdin` du`zilisi ha`m 
qa`siyetleri, olardın` biologiyalıq a`hmiyeti. 
5.Glikolipidlerdin` du`zilisi ha`m wa`killeri
1.Lipidlerdin` ximiyalıq quramı, du`zilisi ha`m funktsiyası 
Lipidler – quramalı organik birikpeler bolıp, o`simlik ha`m haywanat 
a`leminde ken` tarqalg`an tiykarg`ı azıq zatlardan esaplanadı. Olar suwda 
erimeydi, biraq organik eritiwshilerde – efir, atseton, benzol, xloroform ha`m 
basqalarda jaqsı eriydi 
Lipidler tirishilik protsessinde ayrıqsha rol atqarıp, energiyag`a bay bolg`an 
azıq zatlar, kletka strukturasın payda qılıwda qatnasadı. 
2.Lipidlerdin` klassifikatsiyası. Triglitserinlerdin` du`zilisi 
Lipidler ximiyalıq quramı, du`zilisi ha`m organizmdegi funktsiyasına qarap, 
to`mendegi toparlarg`a bo`linedi: 
A.
A`piwayı lipidler: may kislotalarının` ha`r qıylı spirtler menen payda 
bolg`an quramalı efir. 
1. Glitseridler – u`sh atomlı spirt glitserin menen joqarı molekulyar may 
kislotalarının` quramalı efiri. 
2. Mumlar: joqarı molekulyar bir atomlı spirtler ha`m joqarı molekulyar may 
kislotalarının` efiri. 
B. Quramalı lipidler: may kislotalarının` spirtler menen payda bolg`an 
quramalı efiri bolıp, quramında qosımsha basqa toparlardı saqlaydı. 
1. Fosfolipidler: quramında may kislotaları ha`m spirtlerden tısqarı fosfat 
kislota qaldıg`ın, azot tiykarları ha`m basqa komponentlerin saqlaydı. 
2. Glikolipidler 
3. Steroidlar
4. Basqa quramalı lipidler: sul`folipidler, aminolipidler. 
V. Lipidlerdin` qa`siyetleri: may kislotaları, glitserol, steril ha`m basqa 
spirtler, may kislotalarının` al`degidleri, mayda eriwshi vitaminler ha`m 
gormonlar. 
Maylar joqarı molekulalı may kislotalarının` u`sh atomlı spirtler (glitserin) 
menen payda bolg`an quramalı efirler. Bunday du`zilgen maylar 
triglitsiridler 
dep 
ataladı. Ulıwma du`zilisi to`mendegishe. 

---

CN
2
- O - CO - R
1
| 
CN - O - CO - R
2
| 
CN
2
- O - CO - R
3
R
1
, R
2
, R
3
– may kislotalarının radikallari. 
Maylardın` fizik-ximiyalıq qa`siyetleri glitserin menen efir baylanısların 
payda etiwshi may kislotalarının` ta`biyatına baylanıslı. Maylar quramındag`ı may 
kislotaları ha`r qıylı boladı. olar quramındag`ı may kislotaları toyıng`an ha`m 
toyınbag`an boladı. To`mende en` a`hmiyetke iye bolg`an may kislotaların 
keltiremiz. 
Toyıng`an may kislotaları 

Atı

Formulası

Moy 
kislota 

SN
3
- (SN
2
)
2
- SOON 

Kapronat 

SN
3
- (SN
2
)
4
- SOON 

Pal`mitat 

SN
3
- (SN
2
)
14
– 
SOON 

Stearinat 

SN
3
- (SN
2
)
16
– 
SOON 

Araxinat 

SN
3
- (SN
2
)
18
– 
SOON 

Begenat 

SN
3
- (SN
2
)
20
– 
SOON 

Lignotserat 

SN
3
- (SN
2
)
22
– 
SOON 
Toyınbag`an may kislotaları 

Atı

Formulası

Pal`mitiloleinat 

SN
3
-(SN
2
)
5
-SN=SN-(SN
2
)
7
-SOON 

Oleinat 

SN
3
-(SN
2
)
8
-SN=SN-(SN
2
)
8
-SOON 

Linolenat 

SN
3
-SN
2
-SN=SN-SN
2
-SN=SN-SN
2
-
SN=SN-(SN
2
)
7
-SOON 

Araxidonat 

SN
3
-(SN
2
)
4
-SN=SN-SN
2
-SN=SN-SN
2
-
SN=SN-SN
2
-SN= 

=SN-(SN
2
)
3
-SOON 

---