Review article / derleme yazisi bağlanma ve Maternal Bağlanma Konusunda Bir Derleme

Maternal Bağlanma Süreci Üzerinde Etkili Olan 
Faktörler ve İlgili Araştırmalar 
Anne ve bebek arasında gelişen ve bebeğin gelecekteki 
bağlanma süreci üzerinde etkisi olan maternal 
bağlanmaya etki eden faktörler araştırmacılar tarafından 
ortaya konulmuştur. Bu faktörlerden bir tanesi teknoloji 
ve tanı gereçlerinin varlığıdır. Son otuz yılda gebeliğin 
erken döneminde, anne karnında yaşayan fetüsün 
görüntülenebilmesinin, maternal-fetal ilişkisinin çok 
erken bir dönemde kurulmasına katkı sağladığı ileri 
sürülmektedir (Stormer, 2003). Ultrason kullanılmasının 
ve bu süreçte gebelerin bilgilendirilmesinin maternal 
bağlanma üzerinde olumlu etkisi olduğu kanıtlanmıştır 
(Boukydis ve ark., 2006; Righetti ve ark., 2005; Pretorius 
ve ark., 2006). Bununla beraber gebelerin prenatal 
bağlanmalarını çalışma durumu, gebelik haftası ve gelir 
durumu olumlu yönde etkilerken, yaş, eğitim durumu, 
aile tipi, istemli gebelik, gebelik sayısı ve yaşayan çocuk 
sayısının anlamlı bir etkisi olmadığı saptanmıştır (Elkin, 
2015). 
Maternal bağlanma sürecinde gebelik yaşı önemli bir 
etken olarak kabul edilmektedir. Özellikle gebelik yaşının 
artması ile fetal hareketlerin hissedilmeye başlanması 
noktasında maternal bağlanmanın arttığı tespit edilmiştir 
(Bloom, 1998; Wailand ve Tate, 1993; Zachariah, 1994).
Maternal bağlanma, annenin, gebelik sürecinde algıladığı 
stres, psikolojik travmaları, depresyon durumu gibi 
faktörlerden de etkilenmektedir. Annenin anksiyete 
düzeyinin yüksek olması durumunda anne-bebek arasında 
kurulan maternal bağlanma düzeyinin düşük olduğu (Hart 
ve McMahon, 2006) ve annelerin depresyon düzeylerinin 
maternal bağlanma üzerinde direkt ve negatif bir etkisi 
olduğu ortaya konulmuştur (Lindgren, 2003). 
Maternal bağlanma kavramına yönelik olarak alan 
yazında yürütülen araştırmaların en temel argümanı anne 
ve bebek arasında kurulan bu eşsiz bağın, bireyin 
hayatındaki diğer dönemlerde etkisi olup olmadığı ve eş 
zamanlı olarak da bu bağ üzerinde hangi faktörlerin etkili 
olduğuna yöneliktir. Maternal bağlanma üzerinde etkisi 
olan faktörler üzerinde yapılan araştırmalar doğum 
öncesi, doğum anı ve doğum sonrası birçok faktör 
çerçevesinde değerlendirilmektedir. Örneğin, Çoban 
(2003) tarafından yürütülen araştırmada, maternal 
bağlanma üzerinde doğumun şekli ve annenin doğum 
sürecinde anestezi alıp almamasının etkili olduğu 
bulunmuştur. 
Maternal bağlanma ile ilgili diğer önemli bir etken ise, 
anne ve babanın bebeğin anne karnındaki hayatı boyunca 
kurdukları hayal ve bu hayalin doğumla gerçekleşenle 
olan uyumudur. Diğer bir ifade ile aile tarafından 

---

Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.1 Issue:1 
Nacar, E., Gökkaya,
 
F. (2019). 
 
54 
yaratılan bebek hayali ne kadar gerçekleşen durumla ile 
örtüşüyorsa anne – bebek arasındaki maternal bağlanma 
düzeyi o derece çok artmaktadır (Kavlak, 2004).
Maternal bağlanma üzerinde etki sahibi olan bir diğer 
faktör, bebeğin prematüre olarak doğması olarak 
değerlendirilmektedir. Anne-bebek maternal bağlanma 
düzeyinde prematürelik olumsuz etkilemektedir (Soysal 
ve ark., 2003). Çünkü bu bebekler hastanede daha uzun 
süre kuvözde kalmakta ve anneleri ile ilk temasları diğer 
bebeklerden görece daha sonra gerçekleşmektedir.
Maternal bağlanma ile ilgili olarak yürütülen araştırmalar 
çerçevesinde maternal bağlanma üzerinde annenin 
hamileliğinin planlı olması da (Çoban, 2003) önemli bir 
etken olarak değerlendirilmektedir. Hamileliği planlı olan 
annelerin anne-bebek bağlanma düzeylerinin diğer 
anneler ile kıyaslandığında görece daha yüksek olduğuna 
ilişkin araştırma sonuçları (Bahçecik ve Kavaklı, 1993) 
olduğu görülmektedir. Ayrıca 35 yaş ve üzerinde gebe 
kalan, öğrenim düzeyi düşük olan, çalışmayan, gebeliği 
planlı olmayan ve birden çok doğum yapmış gebelerin 
bağlanma düzeylerinin daha düşük seviyede olduğu 
saptanmıştır (Dereli Yılmaz ve Kızılkaya Beji, 2010). 
Maternal bağlanmanın gelişmesi noktasında; annenin 
bebeği ile yüz yüze iken, bebeğine bakması, annenin 
bebeğinin elbiselerini giydirmesi ve çıkartması, bebeğine 
dokunması, 
öpmesi, konuşması gibi davranışlar 
sergilemesinin, maternal bağlanmayı olumlu yönde 
etkilediği araştırmalar sonucunda ortaya konulmuştur 
(Kennel, 1997; Novak ve Brom, 1999; Wong, 2001). 
Anne ve bebek arasında kurulan bağın, bebeğin duygusal 
gelişimi ve sosyal anlamda uyumlu olması arasında 
anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (Korkmaz ve 
diğerleri, 2005; Montigny ve Lacharite, 2006).