Samarqand davlat tibbiyot universiteti buxoro davlat tibbiyot instituti

O`quv qo`llanma
162 Sahifa 
rivojlanganligini aniqlash zarur. Jinsiy funktsiyaning buzilish darajasi, 
davolashning nechog’lik naf berayotganligini albatta bilish kerak.
Bemorni ko’zdan kechirishda teri rangining o’zgarganligiga, oyoqlar, 
chanoq kamari va jinsiy organlarda atrofiya borligiga, trofik buzilishlarga 
ahamiyat berish zarur. Oyoqlar magistral arteriyalari, jinsiy olat orqa 
arteriyasining albatta paypaslashdan tashqari, paypaslash mumkin bo’lgan 
hamma arterial tomirlar paypaslab chiqiladi. Hamma arteriyalar 
auskultatsiya qilinishi lozim. Oyoqlarda va qo’llarda arterial bosimni 
o’lchash muxim ahamiyatga ega. Qorin aortasi okklyuzion zararlangan 
bemorlarning 85 foizida oyoqlar ishemiyasi uchun xos muskul atrofiyasi 
simptomi aniqlanadi. Ayni vaqtda mushak tonusi, mushak kuchi va ish 
kobiliyatining pasayishi qayd qilinadi. Birmuncha distal okklyuzion 
zararlanishlardan farqli ravishda bu simptom ko’pincha ikki tomonlama va 
boldir muskullari bilan birga son va chanoq kamari muskulllarini ham 
qamrab oladi. 
II. Terminal aorta va yonbosh arteriyalarning okklyuzion 
zararlanishlari bo’lgan bemorlarni tekshirishning dastlabki klinik bosqichi 
muayyan izchillikda o’tkazilishi va oyoqlar ishemiyasini hamda boshqa 
xayotiy muxim organlar (miokard, miya, vistseral organlar, buyraklar) 
funktsiyasini 
o’rganishga 
qaratilmog’i 
lozim. 
Shuning 
uchun 
tekshirishning bu bosqichi ikkita yo’nalishga bo’linadi. 
Birinchi yo’nalishning vazifasi – oyoqlar magistral va kollateral qon 
oqimi holatini, tomirlarning stenozlovchi zararlanishi qaerda joylashgani 
va holatini, oyoqlar regional gipoksiyasi darajasini, shuningdek qonning 
koagulyatsiya va reologik xossalarini aniqlashdan iborat. Bemorlarni 
tekshirishni bajarish uchun quyidagi diagnostik testlar: arterial 
osteografiya, teri termometriyasi, kapillyaroskopiya, hajmli sfigmografiya, 
reovazografiya, oyoqlar termografiyasi, ularni skanerlash, vena ichi 
radioizotop angiografiyasi, terida va mushaklarda qon oqimini o’rganish, 
polyariografiya o’tkaziladi. 
Ikkinchi yo’nalishning vazifasi – magistral qon oqimi holati va 
boshqa organlarning funktsional holatini aniqlash lozim, buning uchun 
bemorlarda umumiy klinik va qonni bioximiyaviy tekshirishlar, EKG, 
FKG, EEG, buyraklar va me’da-ichak yo’li organlarini tekshirish shart. 
Oyoqlarda to’qima (teri va muskul) qon oqimini mikdoriy aniqlash xozirgi 

---