Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

Gidning optimistligi(nekbinligi).
Insonning zaruriy fazilatlariga quyidagilarni 
kiritish mumkin: optimistlik, hayotdan zavqlanish, tetiklik, atrofdagi yaxshi va 
ijobiy narsalarni ko‘ra olish va sh.k. Gidning optimistligi uning mehmondo‘stligi, 
xushmuomilaligi, tabassumi, atrofdagi insonlarga e’tibori, guruhda yaxshi muhit 
yaratishi, kayfiyatini ko‘tara olishida namoyon bo‘ladi. 
Ekskursiya xizmatida hikoyaning ohangi, berilayotgan bilimlarning 
ishonarliligi, ekskursiyani yaxshi o‘tishiga ishonishi, o‘z o‘rnida hazillashishi, 
bularning barchasi gidning optimistligidan dalolat beradi. 
Gidning individualligi.
Har bir inson uni boshqalardan ajratib turuvchi o‘ziga 
xos xususiyatlarga ega (nutqi, ma’lumotni yetkazishi, imo-ishoralari va sh.k.). 
Marshrutda gidning hikoyasini eshitib, shuni anglash mumkinki, u ba’zi 
detallarni o‘zicha bayon qiladi, fikrlar qo‘shadi, imo-ishoralar, tabassumidan 
foydalanadi. Bir gid yozma manbalarga murojaat qilsa, boshqasi mavzuni 
boyituvchi she’rlar o‘qiydi, uchinchisi hujjat ma’lumotlaridan foydalansa, boshqasi 
tanaffusni to‘g‘ri belgilaydi. Ko‘p yillik ish tajribasiga ega gidlarda ekskursiyani 
olib borishning individual yondashuvi shakllangan bo‘ladi va yillar davomida 
qo‘llab kelayotgan usullarni o‘z o‘rnida boshqa usullar bilan uyg‘unlashtirib 
ishlatishadi. 
Gidning obro‘yi
(avtoriteti) bevosita shaxsiyat muammosiga tegishlidir. 
Gidning obro‘yi uning bilimi, malakasi, ko‘nikmasi, mafkurasi, tajribasiga 
asoslanadi. Bu obro‘y bir necha omillar majmuasi, yig‘indisidan kelib chiqadi:

---

49 
a) 
holat obro‘yi, 
bu gidning ekskursiya rahbari, ekskursantlarni boshqarishi 
faoliyatini nazorat qilishi bilan belgilanadi; 
b) 
bilimliligi obro‘yi, ekskursiya
mavzusini ekskursantlardan ko‘ra chuqurroq 
bilishi gid obro‘yini mustahkamlaydi;
d) 
malakaviylik obro‘yi, ekskursiyalarni
o‘tkazish tajribasining mavjudligi 
malakaviylik obro‘yini shakllantiradi (ekskursiyani o‘tkazishning uslubi va 
texnikasini qo‘llash ko‘nikmasi); 
e) gid obro‘yining muhim negizi bu- uning 
nutq madaniyati va noverbal 
vositalarni 
qo‘llay olishidir; 
g) 
ekskursantlar bilan o‘zaro munosabati
, guruhda zaruriy muhitni yaratish. 
Bunda uning o‘zini tutishi madaniyati va nutqi gid obro‘yining negizi hisoblanadi. 
Gid kasbiy mahoratining asosini uning malaka va ko‘nikmasi tashkil etadi.
Malaka
- bu insonning egallagan bilim va ko‘nikmalari yordamida ma’lum 
harakatlarni bajarishdir. Malaka – ongli, hatti-harakatning avtomatlashtirilgan 
tarkibiy qismi. Malaka – faoliyat jarayonida uning biror-bir elementini (ongning 
eng kam nazorati ostida) bajarish qobiliyatidir. Ko‘nikma, malakalar maqsadga 
yo‘naltirilgan faoliyat jarayonida shakllanadi. 
Kasbiy mahoratni shakllantirish uchun chuqur bilim va uslubiy vositalardan 
foydalanish malakasi zarurdir. Gid mahoratini egallashning quyidagi yo‘llari 
mavjud: boshqa gidlar tajribasini qo‘llash, o‘quv mashqlarini bajarish, 
ekskursiyalarga qatnashib ko‘rish va sh.k. Gidning muhim mahoratlaridan biri 
auditoriya uchun bilimlarni qulay moslashtirishdir.