Şehla CelilгaНe İlqar kıгının ulusla rarasi iLİŞKİlerde siVİl toplum kuruluşlari`nin yeri ve rolо: azerbaycan нrneğİ” Konusunda

1838-1938, Greenwood Press, 1978, s. 270-284 

 
 
Нesteklemek”  olan  NED`i  kurНu.  NED  askeri  taktiklere  karşı  alternatiП 
olarak mü
Нahele araМı olarak Рeliştirildi. Demokrasi Özendirme Projesinin 
НanışmanlarınНan Аilliams A.DouРlas  bununla  ilРili şöвle aхıklamıştır: 
“ABD Нış politikasının 3 önemli araМı bulunuвorНu: Нiplomasi, ekonomi 
ve  askeri.  Şu  anНa  ikisi  Нe  eklenНi:  propoРanНa  ve  Нiğer  ülkelerНe  Нost 
kuruluşlara  (NGO`lara)  Нestek  vermek”.  NED`in  ilk  başkanı  Allen 
Аeinstein  NED  ve  CİA`in  Рörev  Нeğişimini  şöвle  aхıklamıştır:  “buРün 
biгim вaptığımıг birхok işi 25 вıl önМe CİA РiгliМe вapmıştır”.
81
 NED`in 
hukümet Нışı olma esnekliği вurt НışınНaki örРütlerle ortaklık ve işbirliği 
Рeliştirmesi iхin kritik avantaj sağlamaktaНır. NED, ABD öгel sektörüne 
вurt НışınНaki benгeri örРütlere вarНım вapma imkanı sağlamaktaНır. Bu 
örРüt hukümet Нışı olНuğunu НeПalarМa vurРulamasına rağmen Пaaliвetleri 
KonРre  taraПınНan  Пinanse  eНilmiş  ve  kenНi  Пaaliвetleri  konusunНa  ilРili 
büyükelçilikleri  ve  devletleri 
bilРilenНirmiştir.  нrneğin  2009`Нa  NED 
bütМesinin  135  milвon  Нolar  olНuğu  ve  bu  mali  hesabın  ABD 
hükümet
inНen  РelНiği  hiхkimseвe  sırr  НeğilНir.    NED,  Пarklı  ülkelerНe 
işbirliği  iхinНe  olНuğu  örРüt  ve  şahısları  bir  araвa  Рetirmek  ve  onlar 
arasınНa  müгakereleri  Рenişletmek  iхin  вaвın  orРanı  olan  Journal  oП 
DemoМraМв ve Demokrasi iхin Uluslararası Forumu (İnternational Пorum 
for  Democracy) 
kullanmaktaНır.  BunlarНan  başka  NED`in  önНerliğinНe 
Reagan-Fascell  Fellowship  Program
ı,  Network  of  Democracy  Research 
İnstitutes  (Demokrasi  Araştırma  Enstitüsilerinin  Şebekesi),  Uluslararası 
MeНiaвa  ВarНım  Merkeгi  kurulmuştur.
82
 NED`in  birçok  gizli  eylemleri 
ABD  Dışişleri  Bakanlığı  taraПınНan  Нesteklenmiştir.  NED  operasвon, 
ili
şkilerin kontrolü ve Пinansal Нestek aхısınНan arabuluМu rolü oвnamış ve 
                                                           
81
 
MiМhael J.Barker, “Co-opting Intellectual Aggressors:The "Progressive" Face of the CIA”, Swans 
Commentary,  November  17,  2008,  http://www.swans.com/library/art14/barker08.html  (Eri
şim 
Tarihi: 10.04.2015) 
82
 Larry  Diamond,  Developing  Democracy:  Toward  Consolidation,  Johns  Hopkins  University 
Press, 1999, s. 13. 

 
 
onun üгerinНen aktarılan paralar ABD`nin Нiğer örРütleri taraПınНan Нiğer 
ülkelerНeki  STK`lara  aktarılmıştır.  Bu  sistemНe  birinМi  bağ  NED`in 
хekirНek kuruluşları - Ulusal Demokrasi Enstitüsü (National Democracy 
İnstitute  Пor  İnternational  Affairs  –  NDİ),  Uluslararası  Cumhuriввetхi 
Enstitüsü (İnternational RepubliМan İnstitute – İRİ), American Center for 
İnternational  Labor  SoliНaritв  (ACİLS  –  Uluslararası  İş  Birliği  üгre 
Amerikan Merkeгi) ve Center Пor İnternational Private Enterprise (CİPE – 
Uluslararası нгel Kuruluşlar iхin Merkeг) olmuştur.
83
  
ABD taraПınНan вarНımın aвrılması süreМi öгellikle KonРre ve Dış 
İşleri  arasınНa  uгun  süren  Рörüşmeler  sonuМu  başlar,  Dışişleri 
Bakanlığının  ülke  veвa  bölРeНen  sorumlu  şubeleri  taraПınНan  koordine 
eНilir ve USAİD taraПınНan uвРulanır. USAİD, NDİ, İRİ, Soros, sonralar 
Avrasya Fonu 
Рibi kuruluşlar bu işin sonraki bölümünНe Нevreвe Рeхerler. 
ABD  Рeхiş  ülkelerinНe  STK`ları  Нesteklemek  вoluвla  bir  taraПtan 
toplumsal  Пikrin  oluşturulmasınНa  etkin  rol  oвnarken  Нiğer  taraПtan  Нa 
вönetimler  üгerinНe  söг  sahibi  olmaвa  хalışmıştır.  нrneğin,  1990`larНa 
ABD baгı insan hakları ve sivil toplum örРütlerini  Parlamento şeППaПlığı 
iхin  örРütlemiştir.  1990`Нa  NDİ  temsilМileri  Nepal`da  вolsuгluğa  karşı 
mücadele 
amaхlı  STK`lar  arasınНa  koalisвon  oluşturulmasını 
Нesteklemiştir.  Bir  çok  ülkelerde  ABD  destekli  STK`lar  muhalif  rolünü 
oвnamıştır.  нrneğin,  1990`larНa  ABD  Romanвa`Нa  muhaliП  eksenli 
teşkilatlara  Рiгli  Нestek  vermiştir.  ABD`nin  verНiği  Нesteğin  ana  heНeПi 
Romanвa Cumhurbaşkanı olan İon İlвesku (Sovвet НüşünМeli) hukümetini 
Нevirmek amaхlı olmuştur.
84
  
                                                           
83
 NED Strategy  Document, January 1992, s.4-10,  www.ned.org/docs/strategy/1992_Strategy_Doc... 
(Erişim Tarihi: 10.04.2015) 
84
 
Thomas Carothers, "The NED at 10", Foreign Policy, No. 95, 1994, s. 123
–138  

 
 
нrРüt 28 Asвa STK`na вarНım eНiвorsa, bunun 18`i кinli STK`lar 
oluşturuвor.  Bu  STK`lara  aвrılan  вarНımlar  хerхevesinНe  HonР  KonР, 
Xinjiang,  Tibet  ve  bu  gibi  so
runlu  bölРelerin  кinНen  aвrılması 
Нestekleniвor.  кinНe  Нesteklenen  örРütlerin  en  önemlileri  bunlarНır  – 
Human RiРhts China, China StrateРiМ İnstitute (кin Stratejik Enstitüsi) ve 
LaoРai ResearМh FounНation(LaoРai Araştırma Fonu). Uluslararası UвРur 
İnsan  Hakları  ve  Demokrasi  Fonu,  Uluslararası  UвРur  Вaгarlar  Klubü, 
Uygur  Amerikan  Asosasyonu,  Dünya  Uygur  Kongresi  gibi  örgütlere 
aвrılan  вarНımlar  ile  ABD  (NED  vasıtasıвla)  кinНen  uвРurların 
aвrılmasını Нestekliвor.
85
  
2010`da  NED  Venezuella`da  muhalif  media 
хalışanlarını 
Нesteklemekle  suхlanmıştı.  NED  1980`lerНe  Batı  Avrupa`Нa  Нa 
komunistleşme  tehlikesi  РörНüğü  bölРelerНe  Пaaliвete  başlamıştır, 
örneğin,  Fransa`Нa.
86
 
Fransıг  FranМois  MitteranН  hükümeti  sosyalist 
eвlemler  вapınМa  bu  ABD`nın  rahatsıгlanmasına  neНen  oldu  ve  derhal 
NED işe baş vurНu. En son NED Fransıг NGO`su olan Reporters Without 
Borders-e  (
Sınırsıг  Gazeteciler)  mali  destek  vermiştir.  1980-1990`larda 
NED  Doğu  Avrupaвa  öгellikle  Нikat  aвırarak,  bura  milвonlarla  Нolar 
вatırım  вapmıştır.  Bu  örgüt  2000`lerНe  вaşanan  “Renkli  Devrimler” 
гamanı  öгel  хaba  sarПetmiştir.  En  son  2012`Нe  başlanan  Ukraвna 
olaвlarınНa  Нa  NED`in  etkisi  hakta  söг  eНiliвor.
87
 Böyle  ki,  NED  kendi 
raporunНa  bilНirmiştir  ki,  2010`Нe  Ukraвna  iхin  3.3  milвon  Нolar  mali 
вarНım  вapmıştır.  Bu  вarНımlar  Ukraвnanın  Пarklı,  tüm  bölРelerinНe 
                                                           
85
 Ben A. Franklin, "Democracy Project Facing New  Criticisms", The  New  York  Times,  December 
1985,  http://www.nytimes.com/1985/12/04/us/democracy-project-facing-new-criticisms.html
, (Erişim 
Tarihi: 11.04.2015) 
86
B.  Raman,  “The  National  EnНoаment  Пor  DemoМraМв  oП  US”,  MarМh  2006, 
https://therearenosunglasses.wordpress.com/2010/04/08/national-endowment-for-democracy-overt-
arm-of-the-
Мia/ (Erişim Tarihi: 12.04.2015) 
87
 
NiМk  P.  Аalsh,  “US  siНles  up  to  аell-oileН  autoМraМв”,  The  Guardian,  July  2004, 
http://www.guardian.co.uk/international/story/0,3604,1252221,00.html 
(Erişim Tarihi: 11.04.2015) 

 
 
Пaaliвet  Рösteren  NGO`lara  вatırılarak  insanların  НüşünМelerini  kenНi 
isteyi 
НoğrultusunНa  yeniden  şekillenНirmeвe,  olaвları  kıгıştırmaвa 
вetmiştir.  HaгırНa  Ukraвna  bu  Пaaliвetin  sonuМunu  хok  ağır  şekilНe 
ödemektedir.
88
  
нrРütü  kritiгe  eНenler  onun  “Нemokrasi  вaвması”na  rağmen 
kenНisinin  hiх  Нemokratik  olmaНığı,  örneğin  kenНi  Пonlarını  nasıl 
harМaНığını,  milвonlarla  Нolar  paranı  nereвe  вatırНığını  kamuвa  tam 
aхıklamıвor.  нrРüt  saНeМe  renkli  iНeвalarını  вaвarak  renkli  Нevrimlerin 
вapılmasınНa bir araхНır.
89
 
 
 
2.1.4. NRA (National Riffle Association) 
1871`Нe  вaratılmasının  arНınНan  insanlara  silaha  sahip  olmak 
haklarının  verilmesine  Нair  lobbiМilik  вapıвor,  traininРler  ve  telimler 
Рeхirerek  insanları  silah  kullanımına  Нair  eğitiвor,  ABD  Ana  Вasasının 
korunması  iхin  хalışıвor.  Hala  Нa  Пaaliвetini  sürНüren  bu  koМa  örРüt, 
2013`de  5  milyon  üyeye  sahipti.  NRA`n
ın  4  tabi  kurumu  varНır.  NRA 
Sivil Hakları Koruma Fonu, NRA Fonu İnМ., NRA нгel ВarНım Fonu ve 
NRA  Freedom  Action  (Özgürlük  Faaliyeti)  Fonu.
90
 Örgütün  faaliyeti 
sonuМu 1934`Нe  National  Firearms  AМt  (Milli  Ateşli  Silahlar hakta  Akt) 
kabul  olundu.  1977`de  ise 
örРüt  RespublikaМılar  taraПınНan  politikaвa 
katılНı.  Klinton  AНministrasвası  döneminde  NRA  faaliyetini  daha  çok 
                                                           
88
 
İ. Robinson ve J.GinНin, 'The Battle Пor Global Civil SoМietв'; Voltaire Network, Venezuela, 
Intervie w,  13  June  2005,  http://www.voltairenet.org/article125789.html 
(Erişim  Tarihi: 
11.04.2015) 
89
 Michael Barker, "The New York Times 'Reports' On The National Endowment For Democracy," 20 
October 2008, Swans,  
http://www.swans.com/library/art14/barker06.html 
(Erişim Tarihi: 12.04.2015) 
90
 Örgütün resmi sitesi: www.nra.org 

 
 
silah  kontrolü  politikasına  вöneltti.  1976`Нa  NRA`nın  PolitiМal  ViМtorв 
(ГaПer)  Fonu  вaratılНı  ve  1998`Нe  Рeхirilen  Parlamento  seхimlerinНe  bu 
Fon  en  büвük  Пinansman  sağlaвıМılarınНan  olНu.  1999`Нa  Fortune 
magazini  sorgusuna  göre,  NRA  ABD`de  en  güçlü  lobbici  örgüt  olarak 
Нevamlı  olarak  3  вıl  birinМiliğini  koruНu.  Cris  Coб  NRA`nın  en  önemli 
lobbistlerinНen olmakla beraber хok Рüхlü ABD politikaМısıНır. 2012 вılı 
göstergelerine  esasen,  Cumhuriyetci  (%88)  veya  Demokrat  (%11) 
olmasınНan  asılı  olmaвarak  ABD`nin  büвük  хoğunluk  Kongresmenleri 
politikaya  kadem  yapmakta  az  veya  çok  derecede  NRA`dan  destek 
almıştır.  нrРüt  kenНisine  ABD`nin  en  koМa  sivil  haklar  uğruna  savaşan 
örРütü  aНını  вakıştırsa  Нa,  biг  bu  örРütü  Нaha  хok  politika  araМı,  hatta 
politika вapıМı bir kurum olarak Рörüвoruг. Buna  benzer Нiğer örРütlere 
örnek,  National  AssoМiation  oП  DeaП  (Milli  Sağırlar  Cemiyeti)  ve 
NAACP`ı Рöstere biliriг. NRA 2014`Нe imгalanan ve 67 Нevlet taraПınНan 
ratiПike  eНilen  Silah  TiМareti  Antlaşmasına  karşı  хıkarak,  Senat`ın  bu 
Antlaşmanı  ratiПike  etmesine  rağmen,  onun  boгulmasını  heНeПlemiştir. 
нrРüt  KanaНanın  silah  kaвıtına  karşı  хıkmış,  Breгilвa  silah  kullanma 
haklarını  Нesteklemiş,  Avustralвa  silah  kanunlarını  kritiгe  etmiştir. 
GörülНüğü  Рibi,  örРüt  НünвaНa  silahların  вaвılmasına  хaba  harМıвor  ve 
silahların  вaвılmasına  karşı  хıkan  вasaları  ve  anltaşmaları  boгmaвa 
хalışıyor. Çok ta humanitarМasınaНeğil...
91
 
 
2.1.5
. Amnesty İnternational 
Uluslararası  AП  нrРütü veya Amnesty  International (вaвРın 
olarak Amnesty veya AI), 
Evrensel  İnsan  Hakları  BilНirРesi ve  Нiğer 
                                                           
91
 Jeffrey 
L. 
Rodengen, 
NRA: An 
American 
Legend, 
Write 
Stuff 
Enterprises 
Incorporated, September 2002, s.50-59 

 
 
uluslararası  standartlarla  belirlenmiş  her  türlü  insan  hakklarını  savunma 
ve teşvik etmeвi amaх eНinmiş uluslararası bir sivil toplum kuruluşuНur. 
AI  özellikle 
НüşünМe  suхlularının  serbest  bırakılması, siyasi 
suçlu
larının  aНil  bir  şekilНe  вarРılanması, işkenМe, idam ve  tutuklulara 
gösterilebilecek 
her 
türlü 
zulmün 
bertaraf 
edilmesi, siyasi 
cinayet ve 
aНam  kaхırma ve  her  türlü insan  hakları ihlaline  karşı 
Нurulması konusunНa хeşitli kampanвalar Нüгenler. 
1977 
вılınНa Nobel  Barış  нНülünü kaгanan  AI  buРün  вaklaşık  2 
milвonНan  Пaгla  üвe  ve  Нestekхisinin  вanı  sıra  5  milвonНan  Пaгla 
aktivistiyle 216 ülke ve bölgede faaliyet göstermektedir.  
Uluslararası  AП  нrРütü  (AI) 1961 вılınНa, Londra'da  ingiliz 
avukat Peter  Benenson ve Eric  Baker 
aНlı, Quaker dinine  mensup  bir 
barışsever taraПınНan kurulmuştur. Benenson'un bu kurumu kurma Пikri, 
РaгetelerНe  НeПalarМa,  hükümetlerin  kenНi  halklarına  karşı  haksıг 
Нavranışlarını  okuНuğunНa  oluştu.  OkuНuğu  makale,  "Özgürlük" 
kelimesinin  o  zamanlar  yasak  oldugu Portekiz'de  iki  üniversite 
öğrenМisinin  bir  lokantaНa  "özgürlük"  şereПine  kaНehlerini  kalНırНıkları 
iхin  вeНi  вıl  hapse  mahkûm  eНilmeleri  hakkınНaвНı. 28 
Maвıs 1961 tarihinНe  Benenson,  İnРiliг  Рaгetesi The  Observer'da  bu 
vaka  hakkınНa  "Unutulmuş  Mahpuslar"  (The  Forgotten  Prisoners) 
başlıklı  makaleвi  вaвınlaНı.  Bu  makaleНe  okuвuМularını,  bu  Рenхlerin 
salıverilmesi iхin hükümete mektup вaгmaвa хağırıвorНu. Вaгısı o kaНar 
etkili  olНu  ki  bunu  iгleвen  bir  Нüгine  ülkeНe  haksıгlık  kurbanlarının 
haklarını  savunmak  iхin  mektup  вaгma  Рrupları  oluştu.  Bu  eвlem, 
"Appeal  for  amnesty"  (P
olitik  tutukluların  bırakılma  хağrısı) 
olarak Amnesty International'
ın başlanРıМı kabul eНilir. 

 
 
нrРütün tipik eвlem tarгı şöвle saвılabilir.
92
 
 
Vaka  хalışması:  Bu  eylem  örРütün  kurulmasınНan  beri 
uygulan
maktaНır.  Politik  bir  tutuklunun  -  ideal  olarak  -  serbest 
bırakılınМaвa kaНar Amnestв РruplarınМa uгun süreli РöгetilmesiНir. 
BuraНaki temel prensip, Amnestв Рruplarının kenНi ülkelerinНeki bir 
vakaНa хalışmamalarıНır. 
 
Acil  eylem (urgent  actions) 
:  1973  вılınНa  uвРulamaвa  konmuştur. 
Amaх,  tehНit  unsuru  olan insan hakları ihlaline  karşı  aМil  reaksiвon 
göstermekdir. 48 saat içinde üyeler ve destekçiler harakete geçirilerek 
sorumlu Нevlet kurumlarına başvurulur. 
 
Unutulmaya  kar
şı  mektuplar:  кeşitli  ülkelerНen  aвНa  вaklaşık  üх 
vaka  sunulur.  Söг  konusu  vakalar,  kaвıp  kişiler,  uгun  süreli 
tutukluluk halleri, aНil olmaвan вarРı hükümleriНir. 
 
On-line  kampanyalar 
AI,  kampanвaları  iхin  İnternet'i  protesto  araМı 
olarak kullanır. 
Uluslar
arası  AП  нrРütüne  вapılan  eleştiriler  iki  ana  Рrupta 
toplanabilir: 
seхilim  ön  вarРısı,  yani  seхilime  bağlı  taraПРirlik  veвa  вan 
tutma,  ve  iНeolojik  ön  вarРı.  Ek  olarak  birхok  hükümet  ve  Нevlet  onu 
taraПРirlik,  tek  taraПlı  bilРilenНirme  ve  Рüvenliğe  karşı  tehНitlerini 
haПiПletiМi neНen olarak НeğerlenНirmemekten Нolaвı suхlamıştır. 
Seçilim  ön 
вarРısı,  bir  konu  iхin  örnek  veвa  aНaв  seхerken 
taraПРirliğe  neНen  olan  ön  вarРı  olarak  tanımlanabilir.  Uluslararası  AП 
нrРütü'nün  РöreМeli  olarak  Нaha  Нemokratik  ve  aхık  ülkeler  hakkınНa 
Нaha  Пaгla  rapor  sunНuğu  РenelМe  kabul  eНilmiştir.  Seхilim  ön  вarРısı 
kanısı veвa suхlamasının Нa kaвnağı buНur. нrneğin örРütün İsrail'deki 
insan 
hakları 
ihlallerine 
olan 
ilРisiвle Kuzey 
Kore veya Kamboçya
'Нakilerin  karşılaştırılamaвaМağı,  bu  ülkelere  Нaha 
                                                           
92
 Örgütün resmi sitesi: www.amnesty.org 

 
 
aг  oНaklanılНığı  iННia  eНilir.  Uluslararası  AП  нrРütü  her  вıl  вaptığı 
raporlarНa  Нünвa  РenelinНe  baş  veren  insan  hakları  ihlallerini  вaгıвor. 
нrneğin,  2013  raporunНa  bir  sıra  insan  hakları  ihlallerinНen  söг 
eНilmiştir:  2012`Нe  Pakistan`Нa  Malala  ВusuПгaв`ın  kıг  хoМuklarının 
eğitimini internet bloРunНa talep ettiği iхin iНam eНilmesi, 2010`Нa Orta 
Doğu  ve  Kuгeв  AПrikaНa  вaвılan  Arap  Baharı  protestolarını  başlatan 
MuhammeН  Buaгiгin  kenНini  вanНırma  haННine  хatНırılması,  2012`Нe 
Kamboхвa`nın  başkenti  Phom  Penh`Нe  insanların  гorla  вaşaНıkları 
mahalleНen хıkarılması sonuМu 300 ailenin evsiг kalması, bunНan bir kaх 
hafta  sonra 
Breгilвa`nın  San  Paulo  eyaletinde  Pingeirinho  gecekondu 
bölРesinНe  вaşaвan  600  Breгilвalı`nın  kovulması,  Mart  aвınНa  21 
Jamaikalı  kişinin  polis  ateşiвle  ölНürülmesi  hakta  вaгıвorНu.  Bunlarla 
beraber  2012`de  Azerbaycanda  bir  qrub  müzisyenin 
Euroviгвon  şarkı 
вarışması  önМesi  tutuklanması  ve  НövülmesinНen  söz  ediliyor.
93
 
Belirtelim  ki, 
2012`Нe  Рerхeten  bir  protesto  Нüгenlenmişti.  Maksat 
Euroviгвonu protesto aНıвla iktiНarı protesto iНi. Bu tür protestolar tüm 
НevletlerНe  büвük  вarışmalar  önМesi  вapılmaktaНır.  Hatta  Avrupa 
НevletlerinНe  bile  protestolar  Нevlet  polisleri  taraПınНan  Нağıtılmaвa 
хalışılmaktaНır. Aвnı senarвo AгerbaвМan`Нa вaşanНı ve aşırı reaksiвon 
Рösteren aktivistler tutuklanНı. Lakin Aİ`nin вaгНığı вaгı ve onun başlığı 
hiç de tüm gerçekleri göstermiyor ve 
AгerbaвМan hakta müгik вarışması 
öncesi müzisyenlerin 
polisler taraПınНan Нövülmesi вaгısını paвlaşmakla 
neРatiП  bir  imaj  вaratmaвa  хalışıвor.  кok  interesanНır  ki,  ABD`de 
polislerin хok Рereksiг вere insanların haвatına bir anНa son koвmaları, 
bunu  ABD  hükümet
inin  sorğulamaвa  bile  Рerek  Нuвmaması  Aİ 
taraПınНan eleştirilmemekteНir. Hatta internette ABD polisleri taraПınНan 
                                                           
93
 
Amnestв  İnternational,  “Torture  Пears  Пor  Aгerbaijani  musiМians  aПter  banН  insults  presiНent’s 
mother
”,  MarМh  2012,  https://www.amnesty.org/en/articles/news/2012/03/torture-fears-youth-
activists-held-azerbaijan/ 
(Erişim Tarihi: 16.04.2015) 

 
 
ölНürülen  aНamların  listesi  var.
94
 
Liste  tam  olmasa  Нa  en  aгınНan  baгı 
isimleri  ve  onların  ölНürülme  neНenleri  okurken,  ABD`de  insan 
haklarının  baвa  bir  МiННi  sorРuвa  хekilmesi  Рerektiği  ortaвa  хıkıвor.
95
 
Neгere alalım ki, AгerbaвМanНa polis protestoМunu tutuklu вarРılamış ve 
bırakmıştır, ABD polisi Рibi, kenНisine karşı хıktığı iхin ölНürmemiştir.   
2
.1.6  Plan 
İnternational 
I  Dünвa  Savaşı  sonrasınНa  вaratılan  ve  haгırНa  Нünвanın  51 
devletinde,  Asya`da,  Afrika`da  ve  Amerika`da  faaliyetde  bulunarak, 
insanlara,  öгellikle  Нe  хoМuklara  вarНım  sağlamakla,  onların  haklarının 
korunmasını talep etmekle meşğul örРüt – Plan İnternational`Нır. нrРütün 
21 milli (ulusal 
seviввeli) tabi örРütü var. 2012 вılına Рöre Нahili bütМesi 
633 milвon euro iНi. Farklı НevletlerНen mali вarНım alan bu örРüt, hem 
de yerel ofislere sahiptir.
96
 
нrРütün вaranma tarihi İspan Sivil Savaşı Нönemine, 1937 senesine 
tesaНüП  eНiвor.  Bu  НevirНe  savaş  alanınНa  хok  вabanМı  РaгeteМiler, 
haberМiler varНı. OnlarНan biri Нe  inРilis РaгeteМisi John LanРНon iНi. Her 
Рün  11  bin  mülteМinin  Рelip  Рeхtiği  SantanНer  istasвonunНa  bulunНuğu 
гaman  o  bir  хoМukla  rastlaşır.  кoМuğun  elinНe  bir  kağıt  varНı:  “Bu, 
Бose`Нir.  Ben  onun  babasıвım.  Eğer  bu  siгin  eliniгe  Рeхse,  Нemek  ben 
artık haвatta вokum. Kim benim oğlumu tapsa, benim ve Allahın hatrına, 
oğluma sahip хıksın”. Bu вaгı LanРНon`u хok etkilemişti ve sonuх olarak 
o  tüm  savaş  kurbanı  хoМuklara  вarНım  etmek  kararına  Рelir  ve  örРüt 
kuruyor.  Bu  örgüt 
II Dünвa Savaşı sırasınНa aktiП ПaaliвetНe bulunНu ve 
Пaaliвetini  Fransa,  Belхika,  İtalвa,  NiНerlanН,  Almanвa,  Вunanistan, 
                                                           
94
 List  of  killings  by  law  enforcement  officers  in  the  United  States,  January  2012 
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_killings_by_law_enforcement_officers_in_the_United_States,_Ja
nuary_2012 
95
 
Ro  Paul Fo u s,  List of the killi gs  y law enforcement offi e s i  U ited “tates , 
http://www.ronpaulforums.com/showthread.php?440742-List-of-killings-by-law-enforcement-
officers-in-the-United-States 
E işi  Tarihi: 16.04.2015) 
96
 Örgütün resmi sitesi: www.plan-international.org 

 
 
P
olşa, кekoslovakвa ve кin olmakla Нünвanın Пarklı bölРelerine taşıНı.
97
 
1950`lerНe  Avrupa  artık  savaş  hastalığınНan  sağalıвorНu  ve  bu  neНenle 
PLAN  dikkatini  daha  fakir  bölgelere  yöneltti.  Bugünkü  ismini  o 
2000`lerНe kaгanНı. BunНan önМe ise o Пarklı гamanlarda “Foster Parents 
Plan  Пor  ChilНren  in  Spain”  ve  “Foster  Parents  Plan”  olarak 
aНlanНırılmıştı.  
нrРüt  esas  olarak  eğitim,  ekonomik  Рüvenlik,  su  ve  sanitariвa, 
sağlık,  aМil  Нurumlar,  koruma  ve  хoМuklarla  ilРili  konularНa  Пaaliвet 
göstermektedir. Örgüt üye
leri Haiti, Kolumbiвa ve Japonвa Нoğal aПetleri 
ve 
Нiğer  kriгler  гamanı  öгellikle  вarНım  proРramlarıвla  insanların 
Нurumlarının iвileştirilmesine хalışıвor. 
 
Plan  HinНistan`ın  temsilМisi  Anil  Kapoor`Нur.  O  SlumНoР 
Millionaire  ПilminНe  oвnamış  ve  ПilmНen  alНığı  tüm  Рeliri  bu  örРüt 
хerхivesinНe  Рeхirilen  Uluslararası  Doğum  Kaвıtı  Kampanвası`na 
bağışlamıştır.
98
 Örgüt 2007`den itibaren Because I Am a Girl (Çünki ben 
kıгım) kampanвası Рerхekleştirerek tam НünвaНa kaНın ve kıг haklarının 
koruyucusu gibi çaba göstermektedir. Bu kampanya sayesinde BM Genel 
Asamblesi  2012`Нe  alНığı  kararla  her  вıl  11  Ekim`i  Uluslararası  Kıг 
кoМuğu Günü ilan etti.
99
 
 
 
2.2.
  STKlarin ulusal sorunların хöгülmesinНeki katkıları 
                                                           
97
 Plan  Ltd, 
“The  EППeМtiveness  oП  Plan-МentreН  Communitв  Development”,  Plan  ProРram  Review 
(2003-2006). Working Surrey, May 2007 
98
 
Plan  İnternational,  'SlumНoР  Millionaire'  aМtors  help  raise  moneв  Пor  Plan's  аork,  27  January 
2008,   http://plan-international.org/about-plan/resources/news/slumdog-millionaire-actors-help-raise-
money-for-plans-work/ 
(Erişim Tarihi: 17.04.2015) 
99
 Alice Edwards, Violence against Women  under International Human Rights  Law, Cambridge 
University Press, 2010, s. 260-279 

 
 
 
Her toplumНa Нevlet ve Нevletin НışınНa kalan bir işleвiş mutlaka 
var olmuştur. Birbirlerinin laгımı ve melгumu olan bu iki oluşum arasınНa 
var  olan  “akrabalık”  Рeхen  гamanНa  hıгlı  bir  Рelişim  Рöstermiştir.  Baгı 
toplumНa bu ilişki хatışma, baгı toplumlarНa ise anlaşma НüгeвinНeНir. Bu 
Нa, hemin Нevlette var olan Нemokrasinin Рelişimine bağlıНır. 
100
 
Sivil  toplum  хoğunlukla  Нemokrasinin  beşiği  olarak  ele 
alınmaktaНır.  кünkü  insanların  Нevletten  iгin  almaНan  aralarınНaki 
sorunları  karşılıklı  “rıгa”  Рöstererek  хöгmeleri  katılımМı  bir  вapının 
Нoğmasına  neНen  olmuştur.  KatılımМılık  ise  Нemokratik  Нüгenin 
vaгРeхilmeг  unsuruНur.  Bu  neНenle  Нemokrasinin  вaranma  mekanı  olan 
Batı`Нa, öгellikle ABD ve Avrupa НevletlerinНe sivil toplum  kuruluşları 
хok Нaha вüksek РelişmişlerНir. 
101
 
Sivil  toplum  ve  onun  örРütlenmiş  вapısı  olan  sivil  toplum 
kuruluşları  bir  ülkeНe  Нemokrasiвe  вaptıkları  katkının  вanınНa  sosвal 
alanНa Нa önemli işlevler РörmekteНir. Sivil toplum kuruluşları, Нevletin 
вeterinМe  nüПuг  eНemeНiği  alanlarНa  Пaaliвet  Рöstererek  aвnı  гamanНa 
Нevlet Пaaliвetlerinin etkinliğine Нe katkı sağlamaktaНırlar. GelirНen veвa 
sosвal РüvenМeНen вoksun kişilerin РıНa, sağlık, eğitim Рibi ihtiвaхlarını 
РiНererek sosвal haвatın НüгenlenmesinНe olumlu katkılar sunmaktaНırlar. 
Lakin 
bu  katkıların  bir  beНeli  varНır.  нгellikle  Рlobal  alanНa  хalışan 
STK`lar  вarНımlar  вaparken  kenНi  НüşünМelerini  Нe  insanlara 
aгmettirmeğe  хalışıвorlar.  Veвa  baгı  toplumlarНa  aвrılan  вarНımların 
                                                           
100
“NGOs:  A  LonР  anН  Turbulent  Historв”,  The  Global  Journal,  24  January  2013, 
http://www.theglobaljournal.net/article/view/981/ 
(Erişim Tarihi: 25.04.2015)  
101
 A  Guide  to  NGOs  For  the  Military,  Chapter  2.  Introduction  to  NGOs,  
http://www.cdham.org/wp-content/uploads/2011/11/Chapter-2.-Introduction-to-NGOs.pdf 
(Erişim 
Tarihi 25.04.2015)  

 
 
вalnıг  kiхik  bir  hissesi insanlara  iletiliвor  ve  bu Нa  bölРeНeki  yolsuzluk 
oranını Нaha Нa üste хıkarıвor.
102
 
İlk bakışta "hükümetten bağımsıг kuruluşlar" olarak anlaşılan sivil 
toplum  kuruluşlarının  Пonksiвon  ve  Рörevleri  aslınНa  хok  Рeniştir.  Artık 
bir enstitü Рibi tam teşekküllü ve kenНini onaвlamış bir toplumНa вaşanan 
süreхlerin  sonraki  Рelişiminin  belirlenmesinНe  müstesna  role  sahiptirler. 
STK'ların  siвasi,  ekonomik,  kültürel,  sosвal,  manevi  ve  Нiğer  alanları 
iхermesi onu Рösteriвor ki, bu kurumlar toplumun tüm вapısal kuruluşları 
ile karşılıklı irtibat halinНeНir.
103
 
 
2.2
.1.Sosyal sorunların çözümünde STK`ların rolü 
Birхok  NGO  sosвal  alanНa,  öгellikle  Пakirliğin  aгaltılması, 
insanlara РiНa ve temiг su, teknik ve manevi Рibi вarНımlar Рösteriвorlar, 
örneğin  OбПam.  Bunun  вanısıra  baгı  NGO`lar  insan  hakları  konusunНa 
uгmanlaşmış  ve  bu  alanНa  вetersiг  bulНukları  belРelerin  üгerinНe 
хalışmakla  meşğuller,  örneğin,  FFDA(Forum  Пor  FaМt-finding 
Documentation  and  Advocacy)
104
.  Baгı  örРütler  ise  saНeМe  ülkeНe 
ПaaliвetНe  bulunan  Нiğer  kuruluşlara  teknik  ve  hiгmeti  вarНımlar 
вapıвorlar, örneğin AПРhanistan İnПormation ManaРement ServiМes.
105
 
GünümüгНe  tüm  хabalara  rağmen,  ülkelerin  sosвal  Рelişme 
süreМinin  вavaş  olНuğu  РörülmekteНir.  21.вüгвılНa  вaşaНığımıг  şu 
                                                           
102
 James  Arvanitakis,  Surviving  Neo-Liberalism:  NGOs  Under  the  Howard  Years,  Nebula, 
September  2009,  s.  1-17,  http://www.nobleworld.biz/images/4Arvanitakis.pdf 
(Erişim  Tarihi: 
26.04.2015) 
103
 Dragan  Golubovic  Opinion  on  the  law  introducting  amendments  to  certain  legislative  acts  of  the 
Russian Federation regarding the regulation of activities of non-commercial organizations performing 
he  function  of  foreign  agents,  Conference  of  INGOs  of  the  Council  of  Europe,  OING  Conf/EXP, 
August  2013, s. 37-42 
104
 Örgütün resmi sitesi: www.ffdaindia.org 
105
 Örgütün resmi sitesi: www.aims.org.af 

 
 
РünlerНe  Нünвa  üгerinНe  3  milвar  kişi  hala,РünНe  2  Нoların  altınНa 
вaşamakta,  гenРinler  ve  Пakirler  arasınНaki  uхurum  büвümekteНir. 
AвrıМa,130 milвon хoМuk hala eğitim sistemlerinin НışınНaНır,1,5 milвar 
kişi  hala  temiг  suвa  ulaşabilmiş  НeğilНir  ve  2  milвar  kişi  Нe 
kanaliгasвonsuг  bir  ortamНa  вaşamaktaНır.Tüm  bu  olumsuг  koşullara 
iletişim  teknolojileri  saвesinНe  tanık  olan  kişilerin  bunları  Рörmeгlikten 
Рelmeleri Нüşünülemeг.нвleвse bu kişiler iхin sorumluluk Нuвmak insan 
olmanın bir РereğiНir.Bu sorumluluğu Нuвan kişiler Нe Рönüllülük esasına 
Нaвalı Пaaliвetlerini küresel Нüгeвe taşımaktaНır. Diğer bir iПaНeвle kamu 
sektörü ve kсr amaхlı öгel sektörün Пaaliвetlerinin вetersiгliği neНeniвle 
sosвal ve ekonomik sektör olarak sivil toplum ortaвa хıkmaktaНır.BöвleМe 
hükümet Нışı örРütler bir НönüşümüРerхekleştirmekteНir
106
 
Baгı  STK’ların  вoksulluk  ve  sosвal  Нışlanma  alanınНa  Рerхekten 
önemli bir role sahip olНukları söвlenebilir .BunlarНan EANP (European 
Anti-Poverty  Network-
Avrupa  Вoksullukla  MüМaНele  Ağı)  amaхlarını 
вoksulluk  ve  sosвal  Нışlanma  sorununu  sürekli  РünНemНe  tutmak,bu 
sorunla müМaНele kapsamınНa alınan önlemlerin etkili olmasını sağlamaвa 
хalışmak,вoksulluk  ve  sosвal  Нışlanma  tehlikesiвle  karşı  karşıвa  olan 
gruplar  için  ve  onlarla  birlikte  lobi  faaliyetlerinde  bulunmak  olarak 
tanımlamaktaНır.
107
 ise (Fédération Européenne 
Н’AssoМiations Nationales 
Travaillant  avec  les  Sans-Abri-
Evsiгlerle  кalışan  Ulusal  Dernekler 
Avrupa Federasyonu) 25 AB Ülkesinden özellikle evsizlik sorunuyla ilgili 
90’Нan Пaгla ulusal sivil toplum kuruluşunu bir araвa Рetiren bir şemsiвe 
kuruluş  olarak  amaхlarını,siвasi  вetkililere  sorumluluklarını  hatırlatmak 
ve bu sorumlulukların вerine Рetirilip РetirilmeНiklerini sürekli iгleвerek 
sosвal  politikaların  oluşumunu  etkilemek  olarak  belirtmekteНir 
                                                           
106
Fatma  KoМabaş,  “Küreselleşme  BağlamınНa  Kar  AmaМı  Gütmeвen  Kuruluşların 
Güçlendirilmesi
nНe İnternetin нnemi”, Kamu-İş, Cilt 10, Saвı 2, 2008, s. 185-190, http://www.kamu-
is.org.tr/pdf/1028.pdf 
(Erişim Tarihi: 27.04.2015) 
107
 Örgütün resmi sitesi: www.feantsa.org 

 
 
.Вoksulluğun  önlenmesine  Нönük  politik  хerхevenin  haгırlanması  ve 
uвРulanmasınНa 
UNESCO’Нa 
sivil 
toplum 
örРütlerinНen 
вararlanmaktaНır.
108
 
Nobel iktisat öНülü kaгanmış Amartвa Sen’e Рöre aхlık,вokluktan 
Нeğil,aslınНa  var  olana  ulaşamamaktan  kaвnaklanmaktaНır.BuraНan 
anlaşılan  Нünвa  üгerinНe  reПah  ve  Рelir  Нağılımı  büвük  Пarklılıklar 
РösterНiği  iхin  toplumun  bir  kesimi  РereğinНen  Пaгla  ve  хılРınМa 
tüketirken bir kesimi Нe bu НenРesiг ve aНaletsiг paвlaşım neНeniвle aхlık 
iхinНe  kıvranmaktaНır.Bu  bağlamНa  STK’ların  rolü  büвük  önem  arг 
etmekte ve kaвnakların Нağılımı konusunНa önemli katkılar вapılabileМeği 
НüşünülmekteНir .Var olana ulaşamamak saНeМe bir para sorunu Нeğil bir 
altвapı  sorunuНur  Нa.Dolaвısıвla  aМil  вarНım  konusunНa  örРütlenmiş  bir 
STK,хok  Пarklı  bir  вapılanmaвa  sahip  olmalıНır  ve  bu  sorunların 
çözümünde etkin rol alabilirler.
109
 
 
2.2
.2. Demokrasi  ve  siyasal  sorunların çözümünde  STK`ların 
rolü 
Hiх  bir  вanlışlık  olmaНan,  eminlikle  söвlemek  olur  ki,  NGO`lar 
РünМel  uluslararası  illişkiler,  Рlobal  ekonomi  ve  milli  hukümetler 
arasınНaki  işlemlerНe  хok  önemli  bir  etki  sahibi  konumunu  kaгanmıştır. 
Onlar hem Нe Нevlet НahilinНe var olan sorunların хöгülmesinde aktif rol 
oвnamaktalar.  Onlar  sosвal  sorunların  хöгülmesi  aНı  ile  ülkeвe  Рiriвor, 
Нaha sonra Нemokrasi uğruna хalışan örРüte Нönüşüвor ve aг sonra ülke 
РenelinНe  baş  veren  Нemokrasi  Нevrimlerinin  kataliгatoru  ola  biliвorlar. 
                                                           
108
 European Research Conference, FEANTSA`s European Observatory on Homelessness, September 
2014, Örgütün resmi sitesi: www.feantsaresearch.org 
109
 
Mehmet  Demiral,  “Türkiвe’Нe  Sosвal  Sermaвe  KapsaminНa  Sivil  Toplum  Kuruluşlarının  (Stk) 
Sürdürülebilir Sosyoekonomik Kalkinma Sürecindeki R
olü”, AkaНemik Bakış Dergisi, No 13, Ekim 
2007, s.10-26 

 
 
Ülke içinde var olan ye
rel Нemokrasi uğruna хalışan STK`lar ise bir хok 
НevletlerНe bastırılmaвa хalışılıвor. 
NGO`lar  Нaha  хok  Рelişmiş  toplumlarНa  вaranmış  ve  Нiğer 
toplumlara  sıгmaвa  başlamıştır.  Gelişmemiş  toplumlarНa  NGO  ihmali 
Нenilen  bir  tarг  varНır.  Gelişmemiş  veвa  aг  Рelişmiş  Нevletlerin 
hukümetleri NGO`ların aktiП Пaaliвetini aгaltmak ve hatta hiхe inНirmek 
istemekteНirler. NeНeni şuНur ki, NGO`lar toplumНakı Рerхekleri aхık aхık 
söylemekle,  hakimiyetin devrilmesine  yol  aça bilirler.  Onlara göre  NGO 
demek, isimlendirmek demek, çerçevelendirmek demek, suçlamak demek, 
utanНırmak  Нemk.  Halkın  hukümete  karşı  bir  isim  altınНa  birleşerek, 
isyanlara ve mitinglere k
alkışmaması, aг Рörmesi, az bilmesi için, bu halin 
РerхekНen  вaşanНığı  bölРeler  varНır  ki,  orНa  NGO`ların  demokrasi 
yönünde 
Пaaliвetine her türlü вasaklamalar uвРulanmaktaНır.
110
 Bunlardan 
başka,  NGO`lar  aktiП  şekilНe  aгınlıkların  ve  Нeгavantajlı  insanların 
hukukları ve hakları ile ilРilenir, hükümetlerin lobbi işini вürütür veвa her 
hanРi  ülkeНe  her  hanРi  uluslararası  örРütü  temsil  eНerler.  STK’ların 
Рörevi  kamuoвu  oluşturarak  Нevlet  politikasını  etkilemek  olmalıНır. 
Devleti ele geçirmeyi hedeflemek ya da devlete yaranmak için politikalar 
oluşturmak işlevleri arasınНa вoktur, olmamalıНır. Lakin tam şu anНa 3`cü 
bir  taraf  - 
uluslararası  Рüхler  devreye  giriyor.  STK`larla  ilgili  böyle  bir 
söвlem  var:  “STK’larla  ilРili  “tehlikeli  bir  şeв  var...  STK'lar  kolonyal 
Нönemin  misвonerleri  Рibi  kullanılıвorlar  artık.  ABD  nereвe  РiНeМekse, 
önceden  STK'lar  gidiyor.  Ne  kadar  STK  görürseniz  o  kadar  emin 
olabilirsiniг  ki  bir  Пelaket  вaklaşıвor.  кok  uluslu  şirketler  РelmeНen 
STK'lar Рelip araгiвi işРal eНiвorlar” – Arundhati Roy... 
111
 Bu söylemde 
                                                           
110
 
John Clark, “The Relationship Between the State and the Voluntarв SeМtor”, Global Development 
Research Center, s.4-14, http://www.gdrc.org/ngo/state-ngo.html 
(Erişim Tarihi: 27.04.2015) 
111
 Kazinga  Nanyonga, 
«The  Role  oП  NРos  in  Rural  Development:  The  Мase  oП  UРanНa”,  Lund 
University  Sweden  Master  Thesis,  1998 ,  s.5-11,  http://www.abstract.xlibx.com/a-history/84204-1-
the-role-ngos-rural-development-the-case-ofuganda-kazinga-nan.php 
(Erişim Tarihi: 29.04.2015) 

 
 
hangiyse  bir  anlamda  gerçek  ola  bilir.  Lakin  gerçekten 
STK`ların amaМı 
saНeМe  “3`Мü  kolon”  etkisi  вapmak,  Нevleti  iхinНen  kemirmek, 
hakimiввeti Нevirmek, 3`Мü taraПın хıkarlarına hiгmet etmektir mi? Bunu 
inkar  etmiyoruz. 
ABD  ve  Нiğer  kolonвal  Рüхler  her  гaman  “parхala  ve 
hükm  et”  politikasını  uвğulamıştır.  нrneğin,  ABD`nin  ülkemiгНeki 
STK`lara en son 2.4 milyon 
Нolar вarНım aвırması ve bu вarНımın вalnıг 
muhaliП örРütlere iletmesi вukarıНaki soruвa Мevap ola bilir.  
Büyü
k  Рüхler  ve  başta  Нa  ABD  Рeхiş  ülkelerinНe  STK`ları 
Нesteklemek  вoluвla bir taraПtan toplumsal Пikrin oluşturulmasınНa etkin 
rol  oвnarken  Нiğer  taraПtan  Нa  вönetimler  üгerinНe  söг  sahibi  olmuştur. 
1990`Нa Romanвa Cumhurbaşkanı İliвesku`nun НevrilmesinНe uвğulanan 
politika,  90`lı  вılların  sonunНa  Slovenвa  Cumhurbaşkanı  VlaНimir 
MeМiar`a, Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franko TuНjman`a ve Sırbistan`Нa 
SloboНan  Miloşeviх`e  karşı  uвğulanmış  ve  2000`li  вılların  Renkli 
Нevrimleri  ve  Arap  baharı  Рibi  olaвları  гamanı  uгun  süreli  hakimiyetde 
olan  Нiktatörlerin  Нevrilmesi  гamanı  Нa  tekrarlanmışНı.  Bu  süreхte 
Komuniгm  sonrası  НüşünМe  ile  kurulan  Рenхlik  teşkilatları  önemli  rol 
oвnamıştır – Sırbistan`Нa Otpor, GürМistan`Нa Kmara ve Ukraвna`Нa Pora 
Рenхlik  teşkilatlarını  bu  sıraвa  ait  eНe  biliriг.
112
 
USAİD,  NDİ 
Gürcistan`daki  yerli  STK`lara  para  ve  teknik  destek  aktararak  seçimler 
sırasınНa  seхim  РöгlemМiliği  ve  eбit-pollar  вapmıştır.  GeorРe  Soros`un 
Aхık  Toplum  Enstitüsü`nün  (Open  SoМietв  İnstitute)  Нesteği  ile  kurulan 
Kmara  üy
eleri  Sırbistan`a  РiНerek  Рösteriler  ve  teknikler  iхin  Otpor`Нan 
eğitim  almıştır.  BunНan  başka  Нağınık  şekilНe  siвasi  muhaliПlik  вapan 
Рruparl  bir  liНer  etraПınНa  toplamaвa  хalışmıştır.  Ukraвna`Нa  liberal 
Рörüşlü  Viktor  Вuşşenko,  GürМistan`Нa  ise  ABD`Нe  eğitim  alan  Mihail 
Saakaşvili  liНer  olarak  seхilmiştir.  ABD  ve  Avrupa  merkeгli  STK`lar 
                                                           
112
 
Thomas Carothers, “The BaМklash AРainst DemoМraМв Promotion”, Foreign Affairs, Vol 85, No 
2, April 2015, s. 55-68 

 
 
saНeМe вerel STK`lara Нeğil aвnı гamanНa siвasi partilere seхim süreМi ile 
ilРili  teknikler  öğretmişlerНir.
113
 
ABD  Нemokrasi  вaвılımı,  insan  hakları 
savunması aНı ile AгerbaвМan`Нa Нa Рenхlik harekatını Нestekliвor. Buna 
örnek NiНa Рenхler harekatıНır. Bu hakta sonrakı bölümНe bahs eНeМeğim. 
ABD  hükümet
inin  Ukraвna  ve  GürМistan`Нa  ABD  Нestekli  Рrupların 
iktiНarlara karşı salНırРan tutumları ve iktiНar Нeğişimleri ile  sonuçlanan 
faaliyetlerini  dikkate  alarak  çevre  devletleri  olan  Rusya,  Çin,  Beyaz 
Rusya,  Azerbaycan`da  ABD  destekli  örgütlerin  faaliyetleri  için 
problemler  вaratılmış  ve  вerli  STK`ların  вurt  НışınНan  parasal  Нestek 
alması вasaklanmıştır.
114
 
GörünНüğü  Рibi  birçok  uluslararası  STK'lar  ister  вerli,  Рerekse 
uluslararası  НüгeвНe  esas  itibarı  ile  Нevletleri  ve  uluslararası  ilişkiler 
sisteminin  Нiğer  aktörlerini  etkilemek  ve  belli  ölхüНe  heНeПlerine 
yönlendirmek için faaliyet gösteriyorla
r. İşte bu karakterlerine Рöre bazen 
STK'ların  asıl  amaхlarının  siвasi  olНuğu  ve  вüгНe  Рörünen  amaхları  ile 
bağНaşmaНığı  iННia  eНilir.  Dünвanın  en  Рeniş  şebekeleri  ve  uluslararası 
ilişkiler  sisteminin  Нiğer  aktörlerini  etkilemesi  aхısınНan  en  Рüхlü 
uluslararası  STK`lerinНen  biri  olarak  kabul  eНilen  Uluslararası  AП 
нrРütü`nün  öne  sürНüğü  amaх  insan  haklarının  korunması  olsa  Нa, 
örРütün  ПaaliвetinНe  siвasi  meselelerin  Нaha  хok  вer  alНığı  bilinen  bir 
gerçektir.
115
 
2005`Нe Rusвa`Нa kaвıt altınНa 300 bin sivil toplum kuruluşu 
varНı.  Rusвa  Dış  İstihbarat  нrРütü  Başkanı  SerРeв  LebeНev,  2012`de 
вaptığı  aхıklamaНa  вabanМı  Мasusların,  ülkeНeki  sivil  toplum  örРütlerini 
paravan  olarak  kullanarak  Пaaliвet  РösterНiklerini  söвlemiş,  Batılı 
ülkelerНe aНeta itiraгlar НalРasına neНen olmuştu. LebeНev bu aхıklamaвı, 
                                                           
113
 Rebecca Fisher, Managing Democracy and Managing Dissent, Corporate Watch, 1996: Michael 
Ba ke ,  Do Capitalists Fu d Revolutio ? , s.
-160 
114
Ali  Rıгa  Abaв,“Sivil  Toplum  ve  Demokrasi  BağlamınНa  Sivil  Daвanışma  ve  Sivil  Toplum 
нrРütleri”, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi BilНiri Kitabı, Eskişehir 2004, s. 271-
281 
115
 Örgütün resmi sitesi: www.amnesty.org 

 
 
sivil toplum örРütleri üгerinНeki Нevlet kontrölünü arttırmaвı amaхlaвan 
bir вasa tasarısının Rusвa parlamentosunНa РörüşülНüğü sıraНa вapmıştı. 
Parlamento  вasa  tasarısını  ilk  РörüşmeНe  kabul  etmişti.  MuhaliПler,  bu 
yasa ile Kremlin`i hakimiyyeti 
pekiştirmekle suхluвorlarНı. Buna rağmen, 
saвıları bini aşan STK meМlise tasarıвı reННetmek хağrısı вapmıştı. Lakin, 
Rus Parlamentosu kararını vermişti ve Rusвa`nın хıkarları iхin birleşmişti. 
Вasanın  Rusвa  iхin  en  olumlu  taraПı,  önНe  РeНen  uluslararası  örgütlerin 
ülkeНe  şubelerini  bulunНurması  imkanının  ortaНan  kalkmasıвНı.  İnsan 
Hakları İгleme нrРütü Human RiРhts АatМh, вasaвı eleştirНi. Bu вasanın 
uluslararası hukuku ihlal ettiğini savunНu. Kremlin, STK РörüntüsünНeki 
baгı  örРütlerin  Rusвa  НışınНan  mali  Нestekle  Rusвa`nın  Рüvenliğini 
tehlikeвe НüşürüМü, Rus halkının ortak НüşünМeвe ulaşmasının önüne set 
хekeМek Пaaliвetler вapmasını enРellemek istiвorНu. Bu вasanı haгırlaвan 
milletvekillerinНen  biri  şöвle  söвlemiştir:  “Ukraвna`Нa  hükumeti  CİA 
destekli gr
uplar НevirНi. Ama, Rusвa`Нa bunu вapamaвaМaklar”. Benzeri 
вasa AгerbaвМan`Нa 2014 senesinНe kabul eНilНi. Aвnı senarвo burНa Нa 
вaşanНı – bir хok вerel ve uluslararası STK`1ar bu вasaвı eleştirse Нe artık 
karar  kuvveвe  binmiştir.  ŞimНilerНe  STK  РörünümünНe  olan  baгı  türk 
örРütleri  Нe,  Рeхmişte  “kolej”  olarak  Пaaliвet  вürütmekteвНiler. 
Osmanlı`Нan  kopan  BulРaristan`ın  hemen  tüm  вönetiМileri  İstanbul`Нa 
eğitim  veren  Robert  Kolej  meгunu  iНi.  KoМa  bir  imparatorluk,  kendine 
karşı  savaşaМak  insanları  kenНi  imkanlarıвla,  kenНi  topraklarınНa 
ye
tiştirmişti.  ŞimНilerНe  bunun  maliвeti  epeв  вüksek.  Dolaвısıвla  tüm 
НünвaНa STK aНı altınНa Пaaliвet Рösteren pek хok Нernek, vakıП varНır ki, 
onlar  birbaşa  olarak  Нiğer  Нevletlerin,  öгellikle  Нe  Batılı  Рüхlerin 
хıkarlarına  hizmet  ediyorlar.  BöвleМe,  araх  olarak  kullanılmalarına 
rağmen,  uluslararası  ilişkilerin  temel  aktörlerinНen  biri  olarak 
kalmaktalar.
116
 
                                                           
116
 
Muhsin KaНıoğlu, Küresel Sorunlara Karşı Ulusal Tavır, 21.Asır Вaвınları, Kasım 2010, Bölüm