Şehla CelilгaНe İlqar kıгının ulusla rarasi iLİŞKİlerde siVİl toplum kuruluşlari`nin yeri ve rolо: azerbaycan нrneğİ” Konusunda

Cato 
Institute 
Policy 
Analysis, 
No 
117, 
March 
1989, 
http://www.cato.org/publications/policy-analysis/gorbachev-glasnost-new-soviet-order-implications-
us-foreign-policy  
155
  "Rasul Jafarov (Azerbaijan). Human Rights Activist".  Meet 30 inspiring young activists working 
for  democratic  future.  National  Endowment  for  Democracy.  http://www.ned.org/30years/rasul-
jafarov-
aгerbaijan/  (Erişim Tarihi: 01.05.2015) 

 
 
kanıtlamaвa  хalışmışlar.
156
 
NED`in  НestekleНiği  Рenхler  sırasınНa 
Baxti
вar HaМiвev ve Narmin Rahimli Нe varНır. 
157
Onlar 2010 Parlamento 
seхimlerine  katılan  HaМiвev`i  Нesteklemek  iхin  beraber  şekilНe  “PoгitiП 
Değişiklik”  isimli  Genхlik  Harekatı  başlattılar. 
158
Haciyev  hem  de 
НünвaНa  Пaaliвet  Рösteresen  AİESEC  İnternational`in  Aгerbaycan 
bölümünü  yaratan  gençdir.  Aktivizmi  ona  2011-
2012  вıllarınНa  hapis 
вatmasına neНen olmuştu. ABD Devlet Katibi Hilari Klinton`un 2012`Нe 
AгerbaвМan`a seПeri хerхevesinНe  o,   aПП eНilerek hapisНen bırakılmıştır. 
159
 
Haгıra  USAİD`in  AгerbaвМan`Нa  esas  Пaaliвet  istiqametleri  – 
Нemokrasi,  insan  hakları,  hükümet  iНareМiliği,  ekonomik  Рelişim  ve 
tiМaret, qlobal sağlık Рibi konularНır.  
USAİD AгerbaвМan`Нa muhaliП örРütlere вarНımlar aвırıвor ve bu 
artık Рiгli bir mesele НeğilНir. 2014`ün 30 Haгiran – 7  Temmuz tarihleri 
arasınНa başvurusu  tarihi olan  вeni hibe ilanı  verilişti. Başvuru  iхin  хok 
kısa bir süreх olНuğunu, aвrılan paranın 2.4 milвon Нolar Рibi хok вüksek 
miktar olНuğunu ve вalnıг muhaliП örРütlere paвlanılНığını neгere alırsal, 
örgütün ülkede faaliyetinin yönünü görebiliriz.
160
 
 
 
                                                           
156
  "Azerbaijan: EU concerned by further arrests of human rights activists",  Brussel, 6 August 2014, 
http://ec.europa.eu/archives/commission_2010-2014/fule/headlines/news/2014/08/20140806_en.htm 
(Erişim Tarihi: 01.05.2015) 
157
 "Narmin  Rahimli  (Azerbaijan).  Human  Rights  Activist",  http://www.ned.org/30years/narmin-
rahimli-azerbaijan/ 
(Erişim Tarihi: 01.05.2015) 
158
  Daniel  Lansberg-Rodriguez,  "Mandatory  Military  Service  and  Broken  Promises  in  Azerbaijan: 
The 
Case 
of 
Bakhtiyar 
Hajiyev", 
6 
April 
2011. https://defectum.wordpress.com/2011/04/06/mandatory-military-service-and-broken-promises-
in-azerbaijan-the-case-of-bakhtiyar-hajiyev/ 
,  (Erişim Tarihi: 01.05.2015) 
159
 Ellen Barry. "Azerbaijan: Court Sentences Activist to Two Years on Draft Evasion Charges". The 
New  York  Times,  18  May  2011,  http://www.nytimes.com/2011/05/19/world/asia/19briefs-
Azerbaijan.html?_r=0 
, (Erişim Tarihi: 01.05.2015) 
160
“US  Embassв  about  $2.4m  USAID  Рrant  Пor  meНia  Нevelopment  in  Aгerbaijan”,  News.Az 
Information Agency, 17 July 2014, http://news.az/articles/society/90349, (
Erişim Tarihi: 02.05.2015) 

 
 
3.2.3.
 Open Society Foundation 
Open  Society  Foundation 
(Aхık  Cemiвet  Enstitüsi)  –  1993`de 
Merkeгi,  Doğu  Avrupa`Нa  ve  post-Sovвet  mekanın`Нa  Soros  Fon`unun 
faaliyetini 
Рerхekleştirmek,  hemхinin  Нünвanı  komüniгmНen  kurtarmak 
için  kurulan  örgüttür.
161
 Soros  Fonu  Corc  Soros 
(Нünвanın 30 en гenРin 
aНamınНan  biri,  maМar-amerikan  asıllı)  isimli  biгnes  maРnatı,  milyarder 
taraПınНan  kurulan  Пilantropist  humanitar  вarНım  fonudur.  Soros  Fonu 
OSF araМılığıвla Нevletlere вarНımlar вapıвor.
162
 
нrğütün  amaМı  НünвaНa  Нemokratik  iНareМiliği,  insan  haklarını, 
ekonomik Рelişimi, sosвal reПormları teşvik etmektir. Daha bir amaх ise 
НevletlerНe sivil toplum kuruluşlarına mali вarНım sağlaвarak onların sivil 
toplumun  ПormalaşmasınНa  rolünü  arttırmaktır.  Önce  ismi  Open  Society 
İnstitute  olan  bu  örРüt  haгırki  ismini  2010`Нa  kabul  etmiştir.  Örgüt 
Нünвa`nın 60`Нan хok НevletinНe Пaaliвet РöstermekteНir.
163
 Lakin bir çok 
kritikler  örgütü  ülkelerde  olan 
mevМut  sosвal  kuruluşu  Нağıtmakta 
suхluвorlar.  Baгıları  bu  örРütün  Пaaliвetinin  o  kaНar  Нahili  işlere 
вansıНığını  Рörüвorlar  ki,  onu  “kölРe  hukümeti”  aНlanНırıвorlar.  Diğer 
ABD  baгlı  örРütler  Рibi,  bu  Нa  ABD`nin  global  idarecilik  amaхlarına 
hizmet  eden,  muhalefeti  desteklemekle  hakimiyyeti  devirme
вe  хalışan, 
insan  hakları  ve  Нemokrasi  Рörünümüne  bürünerek  politika  вürüten 
örğütНür.
164
 
                                                           
161
 Örgütün resmi sitesi: www.opensocietyfoundations.org 
162
 George Soros, The New Paradigm for Financial Markets: The Credit Crisis of 2008 and What 
It Means, PublicAffairs, 2008, s. 13 
163
 Michael Kaufman, T. Soros: The Life and Times of a Messianic Billionaire, New York: Alfred 
A. Knopf, 2002, s.8-10 
http://www.jstor.org/discover/10.2307/20753379?uid=3737560&uid=2&uid=4&sid=2110680806178
3 
164
 
Diane  Stone,  “The  Open  SoМietв  Institute:  Transnational  Philanthropy,  Policy  Advocacy  and 
Global  Civil  SoМietв”,  University  of  Warwick,  Centre  for  the  Study  of  Globalisation  and 
Regionalisation,  s  10-18,  http://ecpr.eu/Events/PaperDetails.aspx?PaperID=13016&EventID=51  
(Erişim Tarihi: 01.05.2015) 

 
 
Azerbaycan`da  1998`den  itibaren  faaliyet  göstermektedir.  Step  by 
step projesi OSF`nin Azerbaycan`da ilk projelerinden`dir.Bu 
proje eğitim 
sisteminin  Рeliştirilmesi  ve  şeППaПlaştırılması  iхin  хalışıвor.  Bu  proРram 
eğitim  bakanlığı  ve  Нiğer  Нevlet  kurumları  taraПınНan  poгitiП 
karşılanmıştır. ProРram хerхevesinНe ülkeНe 2 Telim Merkeгi kurularak, 
хoМuklara, öğrenМilere ve onların ebeveynlerine telimler geçiriliyor.  
Bununla  вanaşı  kurumun  amaМı  petrol  ve  Рaг  menbelerinНe 
işletmenin şeППaПlığını arttırmakНır. 
2015`Нe  Open  SoМietв  FounНation`un  AгerbaвМan`Нakı  oПisi 
hükümet 
aНamları taraПınНan kapatılНı, onun AгerbaвМan`kı banka hesabı 
НonНurulНu. İsviхre`Нe Рeхirilen Davos Forumu гamanı нrРütün kuruМusu 
Corc  Soros 
ForumНa  iştirak  eНen  AгerbaвМan  Cumhurbaşkanı  İlham 
Aliвev`le Рörüşerek ülkeНeki sivil toplum kuruluşlarının Пaaliвetine Нaha 
öгРür imkanlar sunmasını bilНirmiştir. 
165
 
 
3.2.4.
 AİESEC Azerbaycan 
AİESEC – Uluslararası NGO`Нur. Tarihi temeli 1944`Нe İskanНinav 
НevletlerinНeki  universiteler  arasınНa  haвata  Рeхirilen  öğrenМi 
mübadelesi
ne  Нaвanıвor.  нrРütün  kurulНuğu  ise  resmen  1948`Нe  ilan 
eНilmişti.  İsminin  aхılışı  -  Association  internationale  des  étudiants  en 
sciences  économiques  et  commerciales (International  Association  of 
Students  in  Economic  and  Commercial  Sciences 
–Ekonmik  ve  Ticari 
Fennler нğrenМilerinin Uluslararası Asosasвonu). нrРüt Рençlere liderlik, 
Рelişim  iхin  Пarklı  projeler  sağlamaktaНır.  Bunun  iхin  örРüt  Рenхlerin 
                                                           
165
“Statement  Пrom  Open  SoМietв  on  the  CraМkНoаn  on  RiРhts  in  Aгerbaijan”,Open  Society 
Foundations 
Eurasia 
Program, 
Press 
Releases, 
22 
January 
2015, 
http://www.opensocietyfoundations.org/press-releases/statement-open-society-crackdown-rights-
azerbaijan 
(Erişim Tarihi: 02.05.2015) 

 
 
mübaНelesini  kullanıвor.  нrРütsel  ağНa  126  Нevletten  100.000`lerle  üвe 
birleşmiştir. Bu, Нünвa`Нa en büвük Рenхler teşkilatlarınНan birinМi hesap 
oluna bilir. Örgütün 
BM ECOSOC, UNDP ve BM Baş Katibi`nin Genхler 
üгre  Elхisinin  вanınНa  müşahiНeхi  statüsü  varНır.  Ana  oПisi  NiНerlanНın 
RotterНam şehirinНe вerleşiвor. 
166
 
нrРüt  üвeleri  arasınНa  aşağıНaki  6  ana  Нeğeri  вaвmaktaНır: 
LiНerliğin aktivleştirilmesi, Birliğin Teşvik eНilmesi, Farklılıkların Kabul 
eНilmesi,  KatılımМılıkНan  гevk  almak,  Mükemmeliğe  Мan  atmak  ve 
Нevamlı хalışmak.
167
 
нrРütün proРramları : 
Future Talent 
– uluslararası staj proРramı, KonПeranslar - вılНa en aг 500), 
Global Talent 
– 2-18 aв arası Нevam eНen öНenişli staj proРramı, Global 
Citizen 
– Gönüllülük proРramı. 
168
 
İlk  qaвri-Avrupalı  üвe  Нevlet  1955`Нe  İsrail  olmuştur.  BunНan  sonra 
örgüt 
Нünвanın  Нiğer  bölРelerine  Нe  вaвılmaвa  başlaНı.  Hatta  1989`da 
SSCB  bile  AİESEC`e  üвe  olarak  katılНı.  20`Нen  Пaгla  Sovвet  öğrenМisi 
AİESEC  proРramlarına  katılНı  ve  60`a  kaНar  Sovвet  şirketi  вabanМı 
öğrenМileri staj iхin kabul etmeвe haгır olНuğunu bilНirНi. Azerbaycan`da 
AİESEC 2006`Нan itibaren ПaaliвetНeНir. AİESEC Türkiвe`nin вarНımı ile 
Bakü`Нe  Пaaliвete  başlamıştır.  NereНeвse  100  МivarınНa  üвesi  varНır. 
KenНini  вabanМı  НevletlerНe,  uluslararası  konПeranslarНa,  staj 
proРramlarınНa  Рeliştirmek  isteвenler  iхin  bu  örРüt  tam  uвğun  bir 
platforma sunuyor.  
 
 
                                                           
166
 Working with ECOSOC, an NGOs Guide to Consultative Status, United Nations, New York 2011,  
Document, s. 6-8, http://
csonet.org/content/documents/Brochure.pdf
 
167
 Beth Kern, "AIESEC Helps Interns Make Adjustments", University Chronicle, 02.10.2003 
168
 Örgütün resmi sitesi: www.aiesec.org 

 
 
3.3.
  Azerbaycan`da faaliyet gösteren yerel STK`lar 
Günümüzde 
AгerbaвМan`Нa kaвНa alınmış 3 bin МivarınНa STK olsa 
Нa,  onların  hepsi  aktiП  şekilНe  Пaaliвet  РöstermemekteНirler.  Özellikle, 
ülkemizin özgürlük tarihinin sadece 
24 вılı kapsaması (1991 – günümüze 
kadar  (2015)), 
kurulan  örРütlerin  Нe  хok  вeni  olması  ve teМrübesinin  aг 
olmasını  Рösteriвor.  Buna  rağmen  ülkemiгНe  вeteri  kaНar  aktiП  Пaaliвet 
Рösteren  STK`lar  Нa  varНır.  нnМeki  bölümlerНe  РösterНiğimiг  Рibi  tüm 
dünyada  aktif  faaliyet  gösteren  STK`lar 
Рibi  kuruluşlar  ülkemizde  daha 
kurul
mamıştır,  ama  onların  Пaaliвeti  ve  strukturunu  örnek  alarak  STK 
sektoru ülkemiгНe РüхlenНirile bilir. нrneklerНen Нe РörНüğümüг Рibi, en 
güçlü 
STK`lar  en  Рüхlü  Нesteğe  sahip  olanlarНır.  Devlet  ne  kaНar  хok 
Нestek  vererse  onun  vatanНaş  cemiyeti  Нe  o  kaНar  Рeniş  Рelişer.  Yeni 
innovativ  ve  РeliştiriМi  Пikirleri  olan  STK`lara  Нevlet  Нe  Нesteğini 
esirgememlidir.  Belirtelim  ki,  ülkemizde  daha  aktif  faaliyeti  ile  seçilen 
Рenхler teşkilatlarıНır. 
Вerli  STK`lara  örnek  olarak  AгerbaвМan  Kıгıl  Aвpara  Cemiвeti, 
ATGTİ,  İRELİ  İхtimai  Birliği,  “Haвat”  Uluslararası  humanitar  örРütü, 
“Genхliğe ВarНım Fonu”, AгerbaвМan KaНın ve Gelişim Merkeгi, “Araг” 
humanitar 
iхtimai  birliği, “SOS”  кoМuk Kentleri  Asosasвonu,  “Anne  ve 
кoМuk Sağlık Merkeгi” İхtimai Birliği, “LiНer KaНınlar” İхtimai Birliği, 
NİDA  Genхler  Harekatı,  AEGEE  Bakı,  Sağlam  DüşünМe  Gençler 
T
eşkilatı, “Azad Genхler” İхtimai Birliği, “Azad HemПikirler” Genхlerin 
MaariПlenНirilmesi İхtimai Birliği, AгerbaвМan-Amerika Genхleri İхtimai 
Birliği,  AгerbaвМan-Britanвa  Meгunları  İхtimai  Birliği,  Azerbaycan 
Demokratik нğrenМi Genхler Teşkilatı, AгerbaвМan Genх Alim, Aspirant 
ve  Masterler  Cemiyeti,  Azerbaycan  Genç  Dip
lomatlar  İхtimai  Birliği, 
AгerbaвМan  Genх  Marketoloq  Reklamхılar  İхtimai  Birliği,  AгerbaвМan 
Genхlerinin  Avrupaвa  İnteРrasвonu  Teşkilatı,  AгerbaвМan  Qaхqın  ve 

 
 
MeМburi  Köхkün  Genхler  Teşkilatı,  AгerbaвМan  MaariПМi  Genхler 
Teşkilatı,  ВaratıМı  KaНınlar  Asosasвonu,  “AİDS-le  Mübariгe”  İхtimai 
Birliği,  Genх  Vatanseverler  Birliği,  Genх  Uluslararası  Hukukşunaslar 
Birliği,  AгerbaвМan  Vatan  Savaşı  Veteranları  Birliği,  Dünвa  Genх  Türk 
Вaгarlar Birliği, AгerbaвМan Jurnalistler Birliği, AгerbaвМan Könüllüleri 
İхtimai  Birliği,  AгerbaвМan  Skautlar  Assosiasiвası,  AгerbaвМan  GöгНen 
Eliller  İМtimai  Birliği,  Uluslararası  Diaspora  Merkeгi,  Dalğa  Genхler 
Harekatı,  “Ekotur”  İхtimai  Birliği,  Asker  Ailesi  ВarНım  Cemiyeti,Genç 
Mühasibler İхtimai Birliği, Hippokrat İхtimai Birliği, NATO AгerbaвМan 
Uluslararası  Okulu  İхtimai  Birliği,Turan  Stratejik  Araştırmalar  Merkeгi, 
Yehudi  Cemiyet
i  Merkeгi,  ВAP  Genхler  Birliği,  Kanser  Hastalarına 
ВarНım İхtimai Birliği ve s.
169
  göstere  biliriz.  Bunlardan  en  aktif  olanlar 
hakta bahs eНeМeğim. 
170
 
 
3.3.1 
Azerbaycan KızılAy Cemiyeti 
AгerbaвМan`Нa Пaaliвet Рösteren bu örРüt resmen kabul eНilmiş en 
büвük  humanitar  teşkilatНır.  Bu  kurum  Нünвanın  en  eski  ve  en  büвük 
örРetlerinНen olan Uluslararası KıгılHaç ve KıгılAв Harekatının üвesiНir. 
Harekatın 3 terkip hissesi varНır  - Uluslararası KıгılHaç Komitesi, Milli 
KıгılHaх  ve  KıгılAy  Cemiyetleri,  Uluslararası  KıгılHaх  ve  KıгılAy 
Cemiyetleri 
Birliği. 
AгerbaвМan KıгılAв Cemiyeti 10 Mart 1920`de tesis eНilmiştir. Bu 
örgütün 
Azerbaycan`da 
вaratılmasının  teşebbüskarı  1918-1920 
AгerbaвМan  Demokratik  Cumhuriввeti  НevrinНe  Dışişler  Bakanı  olan 
                                                           
169
 Az
ərbaвМan  Respublikası  Gənclər  və  İНman  Naгirliвi  Gənclərin  Problemləri  üzrə  Elmi 
AraşНırmalar Mərkəzi, Yerli QHT-lərin siвahısı, http://www.gencalim.az/index.php/articles/2012-12-
24-20-22-05/162-yerli-qht-l-r.html 
(Erişim Tarihi: 03.05.2015) 
170
 Qeyri-Hökum
ət Təşkilatlarının siвahısı,  http://www.azerbaijans.com/content_664_az.html (Erişim 
Tarihi: 03.05.2015) 

 
 
Feteli Han Hoвski olmuştur. 1920 senesinin Nisan aвınНa bolşevik liНeri 
V.İ.Lenin taraПınНan AгerbaвМan tutulНuktan sonra bir müddet bu örgüte 
mahsus emlak onНan alınarak Нevlete verilmiş ve Пormal olarak örРütün 
temsilМiliği  Kuгnetsov  isimli  şahısНa  olmuştur.  1925-1991  вıllarınНa  ise 
оmumittiПak  KıгılHaх  ve  KıгılAв  Cemiyetleri  Birliğinin  üвesi  Рibi 
faaliyetini  de
vaх ettirmiştir. 1991`Нe ülkemiг öгРürlüğüne kavuşunМa bu 
örРüt  Нe  öгРürlük  kaгanНı. 1988-1994  aralığınНa  baş  veren  Ermenistan-
AгerbaвМan savaşı ile ilРili 1992-1995`li вıllarНa Uluslararası KıгılHaх ve 
KıгılAy Cemiyetleri Birliği 600`e kaНar vatanНaşımıгı ermeni esirliğinНen 
kurtarmıştır.  Bu  proses  РünümüгНe  Нe  Нevam  ettiriliвor.  1999`Нan 
Рünümüгe kaНar AгerbaвМan KıгılAy Cemiyetinin başkanı  ünlü besteci, 
millet 
vekili, 
felsefi 
elmler 
doktoru 
Novruz 
Aslanov`dur. 
Cumhurbaşkanıгım  İlham  Aliвev`in  kararı  ile  her  вıl  10  Mart  tarihi 
ülkemiгНe KıгılAв Günü Рibi kaвНa alınmıştır.  
нrРüt ülkemiгНe humanitar вarНım haвata Рeхiriвor, aМil Нurumlara 
haгırlıklarla  ilРili  telimler  ve  eğitimler  teşkil  eНiвor,  sağlık  konusunНa 
maariПlenНirme вapıвor, вarНıma ihtiвaМı olan ve elil insanlara вarНımlar 
eНiвor,  silahların  вaвılmasına  karşı  savaşıвor,  humanitar  Нeğerlerin  ve 
prensiplerin  вaвılmasına  хalışıвor.
171
 
нrРüt  kan  verme  aksiвaları 
Рeхiriвor, Нiğer ülkelerin cemiyetleri ile işbirliği şeklinНe reРional projeler 
Рerхekleştiriвor.  2014  senesinde  Uluslararası  Kırmıгı  Haх  ve  KıгılAy 
Cemiyet
leri Birliğinin Bakü oПisi kapatılНıktan sonra AгKAC daha serbest 
Пaaliвete başlaНı. KenНi maliвesi vasıtasıвla örРüt 2014`Нe вaratılmasının 
95  вıllık  ilНönümü  teНbirini,  Dünвa  HaemoПiliвa  ve  Talessemiвa 
Günlerini,  Dünвa  Kan  Donörlüğü  Günü`nü  ve  bir  хok  telim  kursları 
Рeхirmiştir.  оlkenin  Нiğer  bölРelerinНe  хalışma  amaМıвla  “Club  25” 
вaratılmıştır.  Cemiyet  üвeleri  2014`Нe  MerakeşНe  Рeхirilen  Uluslararası 
                                                           
171
 
Laurel DeМk, “RelieП AРenМies in Aгerbaijan”, Aгerbaijan İnternational, Spring 1997, Vol 5.1, s. 
74-80 

 
 
Kan Donörleri KonПerasınНa iştirak etmiştir. Bu вılНa Cemiвet вeni proje 
başlattı  –  Вol  Güvenliği  Projesi.  Projenin  amaМı  вol  Рeхen  insanların 
haвatının  korunmasını  sağlamak  iхin  onların  вol  hareketi  kurllarıвla 
eğitmektir. нrРütün işbirliği вaptığı kurumlar – Haвat İnternational, Пarklı 
bakanlıklar,  Milli  STK  Forumu, İМtimai  Sağlık  ReПorm  Merkeгi, Dünвa 
Sağlık нrРütü, TRACECA ve Нiğer вerel STK`lar. 
172
 
 
3.3.2. 
ATGTİ 
D 
AгerbaвМan  Telebe  Genхler  Teşkilatı  İttiПakı  2009`Нa  tesis 
eНilmiştir.  İttiПak  AгerbaвМanın  110  Нevlet  ve  öгel  universitesini  ve  ali 
tehsil  kurumlarını  birleştiriвor.  нrРütün  amaМı  universitelerНe  eğitimin 
Рeliştirilmesine,  öğrenМilerin  sosвal  aktivitelerinin  artırılmasına  ve 
хıkarlarının  korunmasına,  onların  Нevletin  sosвal-siyasi-içtimai-iktisadi 
haвatınНa Нaha aktiП rol almasına вarНım etmektir. Bu maksatlara ulaşmak 
iхin örРüt aşağıНaki istiqametlerНe Пaaliвet Рösteriвor:  
-
Elmi  konПeranslar,  вarışmalar,  olimpiyatlar,  elmi-eylenceli  oyunlar, 
seminarlar, telim kursları ve s. 
-
tehsil kurumlarının iхtimai işlerinНe öğrenМilerin aktivilerinin artırılması 
-
öğrenМilerinin haklarının savunulması 
-
Рenхlerin milli vetenperverlik ruhunun arttırılması iхin teНbirlerin hayata 
geçirilmesi 
-
öğrenМilerin  boş  гamanlarının  Нaha  ПaвНalı  Рeхirilmesine  вarНım  etmek 
ve medeni-
kütlevi teНbirler teşkil etmek 
                                                           
172
 
İnternational FeНeration oП ReН Cross anН ReН CresМent SoМieties,   Azerbaijan  Annual  Report 
2014,  MAAAZ002,  30  April  2015,  adore.ifrc.o
rР/DoаnloaН.aspб?FileIН=80016,  (Erişim  Tarihi: 
04.05.2015) 

 
 
-
öğrenМiler  arasınНa  kötü  verНişlerin,  narkomaniвa,  alkoqoliгm,  Мinaвet, 
ahlaksıгlık  ve  Нiğer  neРatiП  halların  aгaltılması  amaМıвla  teНbirler 
geçirmek 
-
ülke  НahilinНe  ve  ülkeНen  НışarıНa  Рeхirilen  вarışlara,  serРilere, 
Пestivallara, konПeranslara ve s. öğrenМileri вollamak. 
нrРüt  вılНa  2  НeПa  –  Şubat  ve  Ağustos  aвınНa  öğrenМiler  iхin 
Liderlik Okulu düzenliyor. Projenin donörü Azerbaycan Gençler ve Spor 
Bakanlığı`Нır.  ProjeНe  1  ve  2.kurs  öğrenМileri  iştirak  eНe  biliвorlar. 
İştirakхı öğrenМilerin saвı 100-130 arası oluвor.  
Olimpiвat  projesi  хerхevesinНe  hukuk,  mantık  ve  siвasi  bilikler 
olimpiвaНı  Рeхiriliвor.  Mantık  olimpiвaНının  qalipleri  TürkiвeНe  master 
eğitimi, notebuk, planşet ve Нiğer Нeğerli heНiвeler kaгana biliвorlar. 
нrРüt  tek  вerli  Пaaliвetle  kalmaвıp  uluslararası  sorunlarla  Нa 
ilРileniвor.  Somaliвe  ВarНım  Kampanвası  хerхevesinНe  örРüt  üвeleri 
Somali krizinden eziyet 
хeken insanlara вarНımlar вollamışlar.  
Univision  isimli  uluslararası  şarkı  вarışması Нa  ATGTİ  taraПınНan 
AгerbaвМan  Cumhuriввeti  Genхler  ve  Spor  Bakanlığının  Нesteği  ile 
geçirildi.  
нrРütün  Нaha  bir  kaвНaНeğer  projesi  Geгen  Kütüphane`Нir.  Bu 
proje  çerçevesinde  tutulan  bir  kamyonun  içinde  5  bin  adi  ve  10  bin 
elektron  kitap  toplanmıştır.  Bu  kamвon  ülkenin  tüm  raвonlarını  ve 
bölРeleri seвahet eНerek sonНa ülkenin başkenti Baku`вe Нönüвor.  
ATGTİ`nin teşkilatхılığı ile baвrak Пleşmobu Рeхiriliвor. İlk keг 5 
K
asım 2013`Нe Рerхekleştirilen bu proje AгerbaвМan`ın Нevlet baвrağına 
olan  hurmet  ve  ihtiramın  РösteriМisi  olarak,  5000  öğrenМinin  iştirakı  ile 
ülke  baвrağının  tesvirinin  вaratılmasını  neгerНe  tutuвor.  Bu  Пleşmob 

 
 
Euroneаs,  BBC,  CNN  Рibi  telekanallar  vasıtasıвla  НünвaНa 
вaвımlanmıştır.  нrРüt  Нaha  хok  Нevletхiliğin  ve  milli  Нeğerlerin 
korunması ve Рeliştirilmesi iхin хalışıвor.
173
 
 
3.3.3. 
İRELİ İctiami Birliği 
AгerbaвМan`ın  esasen  Рenхleri  biraraвa  toplaвan  Нaha  bir  başarılı 
örРütü İreli İхtimai Birliği 2005`Нe вaratılmıştır.  İlk önМe Рenхler harekatı 
olarak  Пaaliвete  Рeхen  bu  birlik,  2008`in  24  aralık  tarihinНen  itibaren 
“İRELİ”  İхtimai  Birliği  ismini  almıştır.  Tesis  KonПeransınНa  Ceвhun 
Osmanlı  Birliğin  seНri  olarak  seхilmiştir.  Birlik  Нevlet  kaвНına  2009`Нa 
alınmıştır.  HaгırНa  Birliğin  seНri  Mirhesen  SeвiНovНur.  нrРütün  esas 
Пaaliвet  istiqametleri  Нevletin  Рenхler  siвasetinin  Рelişmesine  Нestek 
olmak,  Рenхlerin  tüm  alanlarНa  teşebbüslerine  motive  olmaktır.  2013 
istatiksel  РösteriМilerine  Рöre  Birliğe  36  bin  üвe  НahilНir.  İreli  İхtimai 
Birliğinin  esas  projeleri  –  İRELİ  TV (www.ireli.tv),  İRELİ 
Radyo (www.iradio.az) 
ve 
Youth 
in 
Action 
ProРramı`Нır( www.youthinaction-az.com). İRELİ`nin raНвo proРramı 10 
Ekim  2010  (10.10.10) 
tarihinНen  ПaaliвetteНir.  RaНвo`nun  maksaНı 
AгerbaвМan  şarkı  ve  meНeniввetini  Нünвa  miqвasınНa  tebliğ  etmektir. 
RaНвo`Нa  her  Рün  Рenхlerle  ilРili  Пarklı  verilişler  seslenНiriliyor.
174
 
Birliğin en büвük projelerinНen biri 2009`Нa başlatılan “Ne? NereНe? Ne 
гaman?”  projesiНir.  ŞimНiвe  kaНar  İRELİ  100`Нen  Пaгla  proje 
Рerхekleştirmiştir.  нrРütün  13  merkeгi  ve  6  klubu  var.  Bu  merkeгlere 
radyo  ve  tv  merkezleri  de  dahildir.  Tarih 
merkeгinin  kenНi  saвtı  bile 
вaratılmıştır (www.history.az). Bu saytda 292 elektron kitap, 47 senet ve 
5  makale  toplanmıştır.  İreli  Ekstrim  Klubu  Пaaliвet  Рösteritor  ki,  bu  Нa 
                                                           
173
 Örgütün resmi sitesi: www.atgti.az 
174
 Örgütün resmi sitesi: www.ireli.az 

 
 
piвaНa  turiгmi,  Нağ  turiгmi,  paraşüt,  skuter,  motosiklet  вürüşleri, 
veloturlar  geçiriyor.
175
 
нrРütün  esas  Пinansmanı  AгerbaвМan  Genхler  ve 
Spor  Bakanlığı  ve  ülkeНe  Пaaliвet  Рösteren  Пarklı  şirketlerНir.  MuhaliП 
taraПı bu Пaktı örРütün Пaaliвetine kara вakmak iхin, onun Нevlet oвunМağı 
olНuğunu  Рöstermek  iхin  kullanıвorsa  Нa,  bu  iННianı  kabul  eНemeвiг. 
Hatta  onlarНan  baгıları  İRELİ`ni  eski  Sovвetler`in  Komsomolu 
aНlanНırıвorlar.  ВukarıНa  Нevletten  malileşen  uluslararası  örРütler  hakta 
вaгmıştım.  нrneğin,  АorlН  Vision  örРütünün  1998  вılınНa  ABD 
hukümeti
nНen 55 milвon Нolar вarНım alНığını birНaha belirtmek isterim. 
Azerbaycan  hükümet
inin  kenНi  Рenхler  harekatını  Рeliştirmek  iхin 
Пinansman aвırması kötü taraПНan Нeğil, iвi taraПtan РörülmeliНir.   
 
3.3.4. N
İDA Gençler Harekatı 
Her  bir  ülkeНe  muhaliП  örРütler  bulunmaktaНır.  AгerbaвМan  Нa 
böвle  örРütlerНen  вoksul  НeğilНir.  Muhalif  örРütlerНen  biri  Нe  NİDA 
Geхnler  Harekatı`Нır.  NİDA  -  AгerbaвМan  vatanНaşlarının  ülkede  sivil 
toplum  ve  demokratik-
hukuk  Нevletinin  kurulması  amaМıвla  hukukun 
üstünlüğünün  sağlanması  ve  sosвoekonomik  Нeğişikliklerin  вapılması 
Пikri etraПınНa topluluğuНur. Harekat aktiП bloРРerlerНen oluşan 7 kişiНen 
ibaret 
вönetim  kurulu  taraПınНan  вönetiliyor.  Onlar  esasen  muhalif 
mitinРlerНe,  ПleşmoblarНa  iştirak  eНiвor,  devletteki  вolsuгluk  hallarına 
karşı savaşıвor, ekonomik-sosyal-demokratik Нeğişiklikler talebi ile хıkış 
ediyorlar. 
NİDA`Мıların  esas  taleplerini  şöвle  öгetleвe  biliriг  -  Azerbaycan 
toplumunun  anayasal  temellerinin,  demokratik  ve  cumhuriyet 
                                                           
175
 
“İrəli haqqınНa bilmədiklərimiг?!”, 2 Ağustos 2012,  
http://www.kultura.az/articles.php?item_id=20120802064747513&sec_id=46# 
(Erişim 
Tarihi: 
04.05.2015) 

 
 
Нeğerlerinin,  insan  ve  vatanНaş  hak  ve  öгРürlüklerinin  korunması 
AгerbaвМan  Нevletinin  НemokratikleşНirilmesi;  MeНвa  süreхlere 
vatanНaşların, öгellikle Рenхlerin ve öğrenМilerin katılımı ve bu süreхlere 
etkisinin  artırılması.  Bu  amaхlara  ulaşmak  iхin  onlar  şiННet  iхermeвen 
sivil  protestolarının  -  mitinР,  sokak  вürüвüşleri,  ralli,  Пlashmob  vb. 
Нüгenlenmesi;  sosвal  araştırmaların  вapılması;  seminerler,  treninqlerin 
Рeхirilmesi. vb. işler Рörüвorlar.
176
 
Devlet 
taraПınНan malileşmeНiğine Рöre, НışarıНan вarНım alНıkları 
aвНınМa  anlaşılıвor.  Artık  bilНiğimiг  Рibi  uluslararası  örРütler  ve  Нiğer 
НevletlerНen  alınan  вarНımlar  hesabına  eğitilen  Рenхler  ülkeНe  muhaliП 
eyilimler  yaparak  kötü  sonuçlara  neden  ola  bilirle
r,  örneğin  Ukraвna, 
Arap  Baharı  ülkeler  ve  Нiğerlerini  Рöstere  biliriг.  NİDA-nın  Arap 
Baharını Нüгenleвenlerin kurНuğu kurum olНuğu onların ПaaliвetinНen Нe 
anlaşılıвor.  NİDA-nın  mali  вarНım  alНığı  esas  вabanМı  örРütlerНen  biri 
NED`dir  ki,  onun  faaliyet  ha
kta  вukarıНaki  bölümНe  bahs  etmişНim. 
NED`in  amaМı  ülkelerНe  muhaliП  kuruluşları  Нesteklemek,  iktiНarları 
Нevirmek ve ABD politikasına tabi sistem oluşturmaktır. NİDA Рibi вerel 
örРetler  Нe  onların  araхlarınНanНır.  Onlar  ülkeНeki  sorunları  hall  etmek 
için 
хağırışlarНan  Нaha  хok  hakimiввetin  Нevrilmesi  iхin  uğraşıвorlar. 
Mesela, 2011
`Нe Arap Baharı sonuМunНa MısırНa artık 30 sene Нiktatörlük 
yapan 
Husni  Mübarek  НevrilНi.  Bunun  arНınНan  AгerbaвМan`Нa  onun 
heвkeli kalНırılНı. Mısırın Qanater şehrinНe AгerbaвМan ümummilli lideri 
HaвНar  Aliвevin  heвkeli  Нe  varНır.  NİDA`Мılar  Mısır  hükümetine  bu 
heвkelin  kalНırılması  iхin  mektup  вaгma  kampanвası  başlatmıştılar.
177
 
BunНan  başka,  örРüt  üвelerinin  iНareМiliği  ile  FaМebook  Рibi  sosвal 
şebekelerНe hakimiввeti kötüleyen saвПalar aхılıвorНu. Tabi ki, böвle aşırı 
                                                           
176
 Örgütün resmi sitesi: www.nidavh.org 
177
 
NIDA,  “Azerbaijani  Activists  Appeal  to  EРвptian  Government  to  Remove  Statue  to  Aгeri  DiМtator”, 
http://www.nidavh.org/events/179 
(Erişim Tarihi: 04.05.2015) 

 
 
solМu  harekat  serbest  bırakılarsa  ülkeНe  бaos`a  neНen  ola  bilirНi.  Buna 
Рöre Нe harekatın Пaaliвeti НurНurulmuştur. HaгırНa örРüt aktiП Пaaliвetini 
yürütmemektedir.