Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

miqdor va sanoq
tushunchalari bilan bolalar turli 
hayotiy vaziyatlarda duch keladilar. Ular nechta?, qancha?, 
nechanchi? kabi savollarga javob topadilar. Bu ishlar oilada, tevarak – 
atrofda, ochiq havodagi oʻyin faoliyati davomida amalga oshiriladi. 
Maktabgacha taʻlim tayyorlov guruhi bolalari egallashlari kerak 
boʻlgan malakalar quyida oʻz aksini topadi: 

---

144 
Narsalarni 10 tagacha sanay olish 
- bu malakalar bolalarda 
asosan, oʻyinlar davomida shakllanadi. Ular 
10 ichida
necha?, 
nechta?, qancha?, nechanchi? kabi savollarga javob berish orqali 
narsalarni 10 tagacha sanay olish malakalarini oʻzlashtiradilar. Chunki 
4-5 yoshga kelib bolalar sonning miqdoriy tarkibini biladi, matematik 
tushunchalardan foydalanadi (koʻp, kam, jami, shuncha), «koʻproq», 
«kamroq», «teng». Ular ketma-ketlikda sanaydi, koʻpliklarni 
taqqoslay oladi. Masalan, tayyorlov guruhidagi mashgʻulotlarning 
birinchi qismida 5 sonining oʻzidan kichik ikki sondan iborat tarkibi
bilan tanishtirish, ikkinchi qismida doira va oval chiza olish 
malakasi qaraladi, 3 va 4 sonlarining ikkita kichik sondan iborat 
tarkibi oʻrganilishi, bilimlar mustahkamlanishi mumkin. Uchinchi 
qismda «Nima oʻzgardi?» oʻyinida buyumlar toʻplamini sanash 
(masalan, samolyotlar zvenolari nechtaligini, har qaysi zvenoda
nechtadan samolyot borligini, hamma samolyotlar nechtaligini
aniqlash)ga doir mashqlar bajarilishi mumkin. Mashgʻulotning 
tuzilishi dastur boʻlimlarining hajmi, mazmuni, koʻrgazmaliligi,
tegishli bilim va koʻnikmalarniig oʻzlashtirilish saviyasi va boshqa 
omillarga bogʻliq.
 
Sanoq va tartib sonlardan toʻgʻri foydalanish
ham shu 
savollarga toʻgʻri javoblar topish, didaktik va qurish – yasash oʻyinlari 
davomida sanoq va tartib sonlarni qoʻllash orqali rivojlantiriladi. 
Bolalar (oʻrta, katta va maktabga tayyorlash guruhlarida), buyumlarni 
va geometrik figuralarni har xil alomatlari boʻyicha guruhlarga 
ajratishni, oʻyinchoqlar, figuralar, jadvallar toʻplamiga tayyorlov
guruhlarida «qancha» soʻzi bilan savollar oʻylab topishni mashq 
qiladilar. Shuningdek, «Qoʻshnilaringni top», «Men qaysi sonni
oʻtkazib yubordim?», «Kim koʻp bilsa, u uzoq sanaydi» kabi
oʻyinlar oʻtkaziladi. Yangi materialni tushuntirishda tarbiyachining 
yoki doskaga chiqarilgan bolaning harakatlari hamma bolalarga 
koʻrinib turishi muhim.