Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

4.9.4-rasm. 
“Ziyrak boʻling” didaktik oʻyin-mashqi
Oʻrganishni oʻtilganlarni takrorlashdan boshlash kerak. Har
qaysi yangi bilim oldin oʻzlashtirilgan bilimlar tizimiga kiritilishi 
zarur. Mashqlar miqdori yetarli boʻlgandagina bolalarda puxta malaka 
va koʻnikmalar shakllanishi mumkin. Bolalarni buyumlar, 
oʻyinchoqlar, geometrik figuralar, kartochkalar va rasmlardagi
tasvirlarni sanash (qayta sanash, qoʻshib sanash, teskari sanash, 
ajratib sanash)ga, obyektlar miqdorlarini sezish bilan aniqlashga 
mashq qildirish kerak. Maktabga tayyorlov guruhida bola 7 yoshga 
qadar son, buyumlarning shakli va kattaligi haqida nisbatan koʻproq 
bilimlarni oʻzlashtirgan boʻlishi, fazoda va vaqt boʻyicha moʻljal ola 
bilishi kerak. Tarbiyachi bolalarda matematik bilimlarga turgʻun 
qiziqish, ulardan foydalanish malakasi va ularni mustaqil egallashga
intilishni tarbiyalashga harakat qilishi kerak. Shu yoshda bolalarda
mustaqil fikrlash va fazoviy tasavvurni rivojlantirish, ayniqsa, muhim. 
Bu vazifalar barcha mashgʻulotlarda amalga oshiriladi.

---

160 
Illyustrasiya 
vositalariga 
axborot 
kommunikatsiya 
texnologiyalari, koʻrgazma plakatlar, guruhlarda tashkil etilgan turli 
faoliyat markazlari kiradi. Maktabgacha taʻlim muassasalarida 
multimedia texnologiyasidan foydalanishning keng imkoniyatlari 
mavjud. Jumladan, tarbiyalanuvchilariga raqam va harflarni 
oʻrgatishda, elementar matematik tushunchalar bilan tanishtirishda, 
ijobiy va salbiy ekologik taʻsirlarni bayon qilishda, taʻlimiy va
rivojlantiruvchi 
kompyuterli 
oʻyinlarni 
amalga 
oshirishda 
foydalaniladi. Bu vositalardan foydalanishda bolalar eʻtibori namoyish 
etilayotgan mavzuga qaratiladi.
Axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan kompyuterlar, 
prezentatsiya-slaydlar, 
televizor, 
elektron 
doskalar 
yordamida 
namoyish etiladigan materiallar asosida bolalarga matematik bilimlar 
berishda asosiy mavzu sifatida geometrik shakllar, sanoq, vaqt va 
fazoviy tushunchalar, moʻljal olish, miqdor va matematik munosabat, 
oʻlcham kabi mavzular tanlanadi. Mashgʻulotlarni muvaffaqiyatli
oʻtkazishda koʻrsatma-qoʻllanmalarni toʻgʻri tanlashning ahamiyati 
katta. Matematik tasavvurlarni shakllantirishda ham, bolalarni 
dastlabki umumlashtirishlarga keltirish (qoʻshni sonlar orasidagi 
bogʻlanishlar va munosabatlar, «teng», «ortiq», «kam», «butun», 
«qism») borasida ham koʻrsatmalilik asos boʻlib xizmat qiladi. 
Hamma mashgʻulotlarda kundalik turmushda ishlatiladigan 
buyumlar, oʻyinchoqlar, tabiiy materiallardan keng foydalaniladi.
Hamma bolalar oʻyinchoqlar bilan oʻynashlari uchun oʻyinchoqlar 
koʻp miqdorda tanlanadi. Matematik bilimlar abstraksiyalash yoʻli 
bilan oʻzlashtirilishi sababli turli-tuman buyumlardan foydalaniladi.
Oʻrgatishning maʻlum bosqichida jadvallar, sxemalar (olmani ikkita 
va toʻrtta teng qismga boʻlish sxemasi) koʻrsatmali material boʻlishi 
kerak. Koʻrsatmalilikning xarakteri yoshdan yoshga oʻtish bilangina 
emas, balki joyga hamda bilimlarni oʻzlashtirishning har xil 
bosqichlarida konkret bilan abstrakt orasidagn munosabatlarga 
bogʻliq holda ham oʻzgarib turadi. Chunonchi oʻrgatishning maʻlum 
bosqichida buyumlar toʻplamini sanash