Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

Berilganlar segmentiga
foydalanuvchi berilganlarni kiritishi mumkin va bu 
segment boshqa foydalanuvchilardan himoyalangan. Foydalanuvchi bu oraliqni 
dasturiy usul bilan kengaytirishi yoki qisqartirishi mumkin. Berilganlar segmenti 
hajmi OS da qabul qilingan oraliq bilan aniqlanadi yoki real foydalanuvchi 
ehtiyojiga qarab tashkil qilinadi. Xotira chegaralanganligi sababli OS dan 
foydalanuvchi ehtiyojini to‘liq qondira olmasligi ham mumkin.
Bo‘linmas stek segmenti
xotiraning bosh chegarasidan boshlanib pastga
qarab o‘sadi. Bu oraliq avtomatik tarzda zarurat tug‘ilsa o‘sishi mumkin. Real 
tizimda stek segmentini boshqa qurilmalarda (masalan virtual tashqi xotira) ham 
tashkil qilish mumkin. OS shunday tashkil qilinishi kerakki, bo‘linmas stek 
segmenti xajmi yetarli bo‘lmasa OS o‘z o‘rnini, tizimni ishonchlilik darajasini 
kamaytirmagan holda, bo‘linmas stek segmentiga bo‘shatib berish imkoniyatiga 
ega bo‘lishi kerak. Sistemadagi har bir jarayonning adres muhiti boshqa
jarayonlarning adres muhitidan farqli. Jarayonlar bilan aloqa maxsus dasturlar 
yordamida amalga oshiriladi.
Jarayonni boshqarish
(o‘zgaruvchi, ishga tayyor, ishlovchi va blokirovka 
qilingan xolat). Jarayon turli holatda bo‘lishi mumkin. Holatni aniqlash OS 
dasturlari yoki foydalanuvchi tomonidan (ayrim hollarda) boshqarilishi ko‘zda 
tutilgan.
O‘zgaruvchi holat.
Biron-bir ish bajarilishi natijasiga ko‘ra hosil
bo‘ladigan holat. Holatni turlicha bo‘lishi muhitga va real ishlovchi dasturga 

---

bog‘liq bo‘ladi. Masalan, malumotlarning turli holatda turlicha taqsimoti 
bevosita jarayonni boshqarishga o‘z ta’sirini o‘tkazadi.
Ishga tayyor holat.
Bu holda qaralayotgan dastur uchun kerak bo‘lgan 
fizik hamda dasturiy resurslar ishga tayyor holda turadi va qaralayotgan dastur 
faqat buyruqni kutadi.
Ishlovchi.
Jarayonni boshqarish dasturi ishlovchi dastur uchun kerakli
resurslarni ishga tayyor holatga keltiradi va aktiv holatdagi dastur yuqori imtiyozli 
hisoblanadi. Ishlovchi dastur uchun kerakli bo‘lgan resurs unig uchun har doim 
ishga tayyor holatida buladi. Agarda ishlayotgan dastur uchun kerak bo‘lgan resurs 
ishlayetgan dasturga nisbatan yuqoriroq prioritetli dastur bilan band bo‘lsa 
ishlovchi dastur kutish holatiga o‘tkaziladi. OS ning ayrim buyruqlari 
foydalanuvchi dasturiga nisbatan prioriteti yuqori hisoblanadi. Albatta ixtiyoriy OS 
ga foydalanuvchi dasturi ishini to‘xtatish imkoniyatini beradigan buyruq kiritilishi 
zarur.