Sotsiologiyasi

Hayvonot olami.
Bu kategoriyaga hayvonot olamiga mc.nsub 
jonzotlar kiradi. Ya’ni bu kategoriyada faqatgina xo‘jalikda (ot, 
mol, asalari va hokazo) foyda keltiradiganlargina emas, balki 
san’at darajasida go‘zal deb hisoblangan zot (kaptar, to‘ti, zotdor 
mushukchalar va hokazo) ham kiradi. Yowoyi hayvonlaming 
uy hayvoni bilan chatishtirilgani (gibrit) ham moddiy madani­
yatning hayvonlar zoti kategoriyasiga kiradi. Bu jarayondan 
o ‘tmagan yow oyi hayvonlar moddiy madaniyat kategoriyasiga 
kirmaydi.
O 'sim lik navi.
Bu jarayon seleksiya va o ‘simlikni par- 
varishlash orqali amalga oshadi. Berilgan e ’tibor natijasida 
o ‘simlikning har bir turida navlar soni tinimsiz ravishda oshib 
boradi. Shuningdek, ularning foydali tomonlari ham m a’lum bir 
sharoitga, iqlimga moslashadi, yashab keta olish xususiyatlari 
o ‘sadi. Shuni aytib o ‘tish kerakki, o‘simlikni urug‘lar orqali 
ham saqlash mumkin. Ularni saqlay olish imkoniyatlarining 
mavjudligi esa madaniy mehnatga tegishli bo‘lgan urug‘lar 
kolleksiyasini, ularni sistemalashtirishni beradi. Bular bilan 
maxsus tashkilotlar shug‘ullanadi, ya’ni urug^chilik xo‘jaligi va 
hokazo.
Bino va qurilmalar.
Bu majmualar moddiy madaniyatning 
eng ko‘rgazmali elementi hisoblanadi. Bino - insonlar mavjud 
bo‘ladigan, ular yig‘iladigan joy.
Transport vositalari.
Moddiy madaniyatning bu kategoriyasi 
ko‘chmas va ko‘chuvchi yoki harakatlanuvchi umumiy mulk 
majmuasini bildiradi. Ko‘chmas mulk quyidagilarda ko‘rinadi:
- transport yo‘llarini belgilash;
- umuman, yo‘Uar qurilishi (beton, yer osti yo‘li, ko‘prik, 
rels, shpala va hokazo);
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

-
transport vositalari uchun kerakli bino va qurilishlar (poch- 
ta bekatlari, temir yo‘l bekatlari, benzin quyish shoxobchalari, 
depo va hokazo).
Aloqa va aloqa vositalari.
Moddiy madaniyatning bu so- 
hasi pochta, telegraf, radio, televezion tarmoq, telefonli va 
radiotelefonli tizimni o ‘z ichiga oladi1.
Jahon xalqlari madaniyatining ko‘pgina elementlari bir- 
biri bilan umumiylik xususiyatiga ega. Ushbu masala bilan 
shug‘ullangan D. Merdok 70 ga yaqin shunday elementlami 
ajratib ko‘rsatib o‘tgan. Umumiylikka ega bo‘lgan bu elementlar 
sotsiologiyada