Sport va harakatli

69 
6.2-rasm 
To`p uzatish texnikasi 
Bu texnik usul orqali hujumni tashkil qilish va amalga oshirish 
uchun qulay sharoit yuzaga keltiriladi. To`pni: tayanch holatdan ikki 
qo`llab, sakrab ikki qo`llab, sakrab bir qo`llab, orqaga yiqilib turib ikki 
qo`llab uzatish mumkin. Oxirgi usuldan voleybolda kamdan-kam, 
keskin holat yuzaga kelganda foydalaniladi.
Yo`nalishi bo`yicha to`p uzatishlar (to`p uzatuvchiga nisbatan) 
quyidagicha bo`ladi: oldinga, o`z ustiga, orqaga.
Uzunligi bo`yicha: uzun – zonalar osha; qisqa – zonadan zonaga; 
qisqartirilgan – zona doirasida.
Balandligi bo`yicha: baland – 2 m dan yuqori, o`rtacha – 2 m gacha, 
past – 1 m gacha.
Yuqoridagi ko`rsatkichlarga bog`liq holda to`pga sekin, tez va katta 
tezlanish beriladi. To`pni to`rga yaqin – 0,5 m gacha va uzoq – 0,5 m 
dan ortiq masofada berish mumkin. To`pni uzatish texnikasi dastlabki 
holat, qo`lning to`pga qarama-qarshi harakati, amortizatsiya va to`pni 
yo`naltirishdan iborat bo`ladi. Dastlabki holatdan to`p tomon 
harakatlangandan so`ng voleybolchi vertikal holatda, oyoqlarining 
bukilish darajasi to`p yo`nalishining balandligiga va uchish tezligiga 
bog`liq holda, oyoq kaftlari parallel yoki bir oyoq (asosiy qo`lga 
nisbatan qarama-qarshi) bir oz oldinda bo`ladi. Qo`llar oldinga 
chiqariladi, barmoqlar oval shaklini hosil qilgan bo`ladi (6,3-rasm). 

---

70 
6.3-rasm 
Qo`llar to`p bilan yuz tepasida to`qnashadi. Bunda bosh barmoq 
asosiy og`irlikni qabul qiladi, ko`rsatkich barmoqlar esa zarba berishda 
asosiy bo`ladi. O`rta barmoq kamroq ravishda, nomsiz va jimjiloq 
asosan to`pni yon tomondan ushlab turishga xizmat qiladi.
To`pga yo`nalish berishda qo`l, oyoq va gavda mushaklarini 
kuchlanishi o`zaro birgalikdagi yaxlitlik bilan izohlanadi. Bunda 
gavdaning UOM birmuncha yuqoriga-oldinga ko`chadi va gavdaning 
og`irligi ikki oyoqning uchiga tushadi. Qo`llar to`pni uzatish oxirida 
to`liq to`g`rilangan holatda bo`ladi.
Murakkab hujum kombinatsiyalarini tashkil qilishda, to`p baland 
berilganda yoki to`pning uchish vaqtini kamaytirish maqsadida sakrab 
to`p uzatish usulidan foydalaniladi.
Bu holatda qo`llar bosh ustidan birmuncha baland ko`tariladi va 
qo`llarning faol ishlashi hisobiga sakrashning yuqori nuqtasidan to`p 
uzatiladi. Huddi shu holatda qisqa to`p uzatishda asosiy harakat qo`l 
barmoqlarining faol ishlashi hisobiga amalga oshiriladi (6-rasm).