Sua Astronomiya elmi və onun inkisaf mərhələləri

5. Coğrafi koordinat sistemi
İndiyə qədər astronomik müşahidələrin böyük əksəriyyəti Yerdən aparılır. Ona görə də alınan nəticələr müşahidəçinin Yer səthindəki vəziyyətindən asılıdır. Yer səthi sfera şəklində olduğundan bu səthdəki hər bir nöqtənin vəziyyəti iki koordinatla təyin olunur: çoğrafi enlik  və çoğrafi uzunluq .

Yerin çoğrafi qütblərindən və Yer səthindəki O nöqtəsindən keçən böyük P_NOO'P_S yarımdairə O nöqtəsinin çoğrafi meridianı adlanır (şəkil 5). İngiltərədəki Qrinviç rəsədxanasından keçən P_N GG' P_S meridianına sıfırıncı və yaxud başlanğıc meridian deyilir.

Yerin verilmiş O nöqtəsində ağırlıq qüvvəsinin yönəldiyi TO düz xəttinə şaquli xətt və yaxud vertikal xətt deyilir.

Bu koordinat sistemində əsas müstəvi Yerin ekvator müstəvisi, əsas ox Yerin fırlanma oxu P_NP_S, əsas nöqtə isə Yerin şimal qütbü P_N-dir. O nöqtəsinin şaquli xətti OT ilə ekvator müstəvisi arasında qalan O'TO bucağına həmin nöqtənin çoğrafi enliyi  deyilir: O'TO=. Coğrafi enlik ekvatordan (qq') şimala (şimal enliyi) 0º ilə 90º, arasında cənuba (cənub enliyi) 0⁰ ilə -90⁰ arasında qiymətlər alır. Başlanğıc meridianla (P_N GG' P_S) O nöqtəsinin yerləşdiyi meridian (P_N OO' P_S) arasında qalan G'TO' bucağına O nöqtəsinin coğrafi uzunluğu  deyilir. Coğrafi uzunluq 0º ilə 360º arasında və yaxud 0^h` ilə 24^h arasında qiymətlər alır və başlanğıc meridiandan şərqə tərəf (Yerin fırlanma istiqamətində) hesablanır.

Bakının çoğrafi koordinatları =40º21', =50º =3^h 19^m24^S., İstanbulunki =41º01', =28^º58^º, Təbrizinki =38º07,=46º20' –dir.