Sumqayit döVLƏt universiteti faküLTƏ

Şəkil 8.1. Çoxyüklü ionların ad­sorbsiya təbəqəsinin pazla­yı­cı təzyiqinin təsir sxemi
Mayelər də bərkliyi azaldan mad­də­lər kimi təsir göstərir. Yaş xırdalama, qu­ru xırdalamadan effektlidir.

Dispersləşmə metodları kobud və mik­rodispers sistemlərin alınmasında ge­niş istifadə olunur.

Dispersləşmə metodları mexaniki, fi­zi­ki və fiziki-kimyəvi metodlara bölünür. İri bərk cisimlərin mexaniki dis­pers­ləş­di­ril­məsi onların mexaniki xassələrindən ası­lı olaraq doğrama, zərbə, sürtünmə, par­çalanma və s. yollarla aparılır. Mate­ri­al­ların parçalanması iki növ mexanizmlər (qur­ğular) iştirakında aparılır. Əvvəlcə ma­teriallar xüsusi maşınların köməyilə ko­bud xırdlanır, sonra isə ikiknci növ maşınların köməyilə incə üyüdülür. İl­kin xırdalanmada istifadə olunan maşınlar kəsici, biçici və ya dağıdıcı tə­si­rə malik olmalıdır. Kobud dispers sistemlərin mexaniki xırdalanması xü­su­si sənaye və laboratoiya qurğularında – dəyirmanlarda aparılır. Bunlardan ən geniş yayılanı kürəli dəyirmandır. Kürəli dəyirman boş silindrik qabdan iba­rətdir. Onun həcminin 30-40%-i silindrin materialından hazırlanmış kü­rə­lərlə doldurulur. Silindrin fırlanması zamanı kürələr hərəkət edərək ma­te­ri­alı sürtür və parçalayır. Xırdalanma kürələrin zərbələri nəticəsində də baş ve­rə bilər. Kürəli dəyirmanda hissəcikləri 2 ÷ 70 mkm ölçüsündə olan sis­tem­­lər almaq mümkündür. Daha dərin xırdalanma (hissəciklərin ölçüsü 0,1÷1 mkm) xüsusi kolloid dəyirmanda mümkündür. Kolloid dəyirmanda sürətlə fırlanan (20000 dövr/dəq) rotorla tərpəməz köynək arasındakı dar ara­lıqda hissəcikilər parçalanır, dağılır və ya sürtülür.