T ƏHSİ L nazi rli Yİ G

il

ə  bağlılıq  problemini  araşdırıb  həll etməkdə 

parlaq 

uğur  qazanmışdır.  Dahi  Nizaminin  xalq 

 

213 

müdrikliyi, xalq hikm

əti, xalq biliciliyi xəzinəsi 

olan folklordan s

əmərəli bəhrələnməsini tarixilik 

v

ə  elmilik prinsipləri  əsasında  Sədnik  Paşanın 

t

əhlil etməsi onun yaradıcı təşəbbüsüdür. 

“Nizami v

ə  xalq  əfsanələri”  kitabı  ciddi 

elmi axtarışların və səmərəli əməyin məhsuludur. 

Kitabda görk

əmli ədəbiyyatşünaslardan M.Ələk-

b

ərov,  Ə.Mübariz,  M.H.Təhmasib,  H.Araslı, 

H.Əlizadə,  Ə.Axundov  və  başqalarının  xidmət-

l

əri yüksək qiymətləndirilir.  

“Nizami v

ə  xalq  əfsanələri”  kitabı  “Niza-

minin h

əyatı  ilə  bağlı  əfsanələr”, “Sirlər xəzi-

n

əsi” və  əfsanələr”,  “Əfsanələrlə  süslənmiş  eşq 

dastanı”, “Leyli və Məcnun” poeması və nakam 

m

əhəbbət əfsanələri”, “Yeddi gözəl” poemasının 

əfsanə  qaynaqları”,  “İsgəndərnamə”  poemasını 

doğma  torpağa  bağlayan  əfsanələr”  adlı  bölmə-

l

ərdən və nəticədən ibarətdir.  

Bu kitab dahi Nizaminin folklordan s

əmərəli 

b

əhrələndiyini düzgün əsaslandırır. Ona görə ki, 

çox s

əmərəli araşdırmaların nəticəsində yazılmış 

t

ədqiqat monoqrafiyasıdır. 

S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının  əfsanə  toplamaq 

m

əqsədi ilə  Naxçıvan,  Astara,  Masallı  səfərləri 

çox m

ənalı olmuş, görkəmli adamlarla görüşmüş, 

maraqlı  söhbətlər  etmiş,  faydalı  əfsanələr top-

lamışdır. 

 

214 

Aşıq  Şəmşirin  atası  Ağdabanlı  Qurbanın, 

Aşıq Bəstinin, Xəstə Qasımın əsərlərini toplamış, 

t

ədqiq  etmiş,  nəşr  edib  oxuculara  ərməğan  ver-

miş Sədnik Paşa həmişə səmərəli çalışır və gözəl 

kitablar çap etdirir. 

S

ədnik  Paşanın  dahi  Nizami  çeşməsinin 

folklor qaynaqlarını diqqətlə araşdırıb tədqiq et-

m

əsi  faydalı  nəticə  vermiş,  dərslikləri də  zən-

ginl

əşdirmişdir. 

Xalq  şairi  Səməd  Vurğun  dahi  Nizaminin 

yaradıcılığından  bəhs edərək  yazmışdır:  “Niza-

minin yaratdığı əsərlərin mənbələrindən biri xalq 

iç

ərisində  yayılmış  nağıl  və  əfsanələrdən,  şifahi 

xalq yaradıcılığından ibarət olmuşdur.  

Bö

yük  şairin  “Xosrov  və  Şirin”,  “Leyli  və 

M

əcnun”  poemaları  və  başqa  əsərləri xalq 

əfsanələri və dastanları üzrə qurulmuşdur”. 

Xalq  şairi  Səməd  Vurğunun  bu  müqəddəs 

k

əlamının  şərhini professor Sədnik  Paşa  Pir-

sultanlı  səmərəli  elmi  araşdırmalar  aparmaq  və 

Nizami 

əsərlərin”in folklorla əlaqəsini tədqiq 

etm

əklə  vermişdir.  Onun  “Nizami  və  xalq  əfsa-

n

ələri”  adlı  kitabı  bu  problemin  şərhinə  həsr 

edilmişdir. 

Professor S

ədnik  Paşa  yazır  ki,  Nizami 

G

əncəvinin  ədəbi irsi zəngin təlim-tərbiyə  mən-

 

215 

b

əyidir. Buna görə də ətraflı tədqiq edilib öyrə-

nilm

əli və gənc nəslin mütaliəsinə verilməlidir. 

Aydındır  ki,  folklorşünas  alim  Sədnik  Paşa 

Pirsultanlının  elmi-nəzəri  ideyası  tamamilə 

Az

ərbaycan pedoqoji fikirinin tələblərinə  cavab 

verir. G

ələcəyin səmərəli  qurucuları  olan  gənc 

n

əslin  dünyagörüşünü,  biliyini,  nitqini,  parlaq 

hafiz

əsini zənginləşdirmək üçün təlim-tərbiyəvi 

v

ə  bədii-estetik mahiyyətli  əsərləri gənc nəslə 

şüurlu  mənimsətmək müasir müstəqil Respub-

likamızda təhsil problemlərinin qarşısında duran 

əsas vəzifədir. 

Nizami G

əncəvinin “Sirlər xəzinəsi” 

poema

sındakı “Süleyman və əkinçi” , “Bülbül ilə 

qızılquşun dastanı”, “Sultan Səncər və qarı heka-

y

əsi”, “Ovçu, it və tülkü dastanı”, “Nuşirəvan ilə 

bayquşların  söhbəti” kimi hekayələrin süjet və 

motivl

əri  folklorşünasın mülahizələri, xüsusilə 

“bu hekay

ələr bilavasitə  Azərbaycan folklorun-

dan, onun 

ən qədim  əsatir və  əfsanə  qaynaq-

larından  istifadə  yolu ilə  yaranmışdır”  qənaəti 

düzgündür. 

Poemadakı  mənzum hekayələrin süjet və 

motivl

əri, Azərbaycan folklorundan gətirilən 

əsatir və  əfsanələrin müqayisəli təhlili müəllifə 

mülahiz

ələrini  əsaslandırmağa  kömək edir və 

onun q

ənaətinə, yəni gəldiyi nəticəyə  inam 

 

216 

yaradır. Onun gəldiyi nəticəni professor Mikayıl 

R

əfilinin fikri də təsdiq edir. 

Professor  Mikayıl  Rəfili  yazır:  “Xosrov və 

Şirin” İran tarixindən doğmamışdır, bəlkə Azər-

baycan xalqının daxilində yaşamış olan qədim və 

göz

əl bir əfsanədən qüvvət  almışdır.  Bütün 

varlığı ilə Gəncə elinə bağlı olan Nizami öz ilha-

mını  çox  zaman  xalqın  əfsanələrindən, el məra-

siml

ərindən, xalqın dimağında süslənmiş, bəzən-

miş, qəşənglənmiş olan dastanlardan alırdı”. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  tarixi-

etnoqrafik abid

ələr,  toponimik  yer  adları,  Niza-

minin 

əsərlərinə  çəkilmiş  miniatürlər,  “Şirin 

qala”, “F

ərhadın  səsi” və  ümumiyyətlə, Fərhad 

v

ə  Şirinlə  bağlı  əfsanələrdən səmərəli istifadə 

etmiş,  zəngin  material  toplamış  və  bu qənaətə 

g

əlmişdir  ki,  “Xosrov  və  Şirin”  poemasının 

yaradılmasında “xəyal ilə bəzənmiş” (M.Qorki), 

xalqımızın  səmimi və  sadə  duyğularını  ifadə 

ed

ən Azərbaycan əfsanələri də bizə örnək olmuş, 

dahi Nizamiy

ə zəngin material vermişdir. 

Poemadakı  süjet  və  motivlərlə  əfsanələrin 

müqayis

əli tədqiqi də  həmin mülahizənin düz-

günlüyünü 

əsaslandırır.  Müasir  dövrümüzdə 

Nizami “X

əmsə”sinin  el  variantları  daha  geniş 

yayılmış, yeni məna və məzmun kəsb etmişdir. 

 

217 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının 

“Nizamini s

ənət dünyasında folklor ilə bağlı min 

çeşmə  qaynayır.  Onların  suyu  bir-birinə  qarışıb 

böyük s

ənət nəhri yaradıb” fikri düzgündür.  

Ona gör

ə  ki, dahi sənətkar Nizami Gəncə-

vinin epik 

əsərlərində  əsatir və  əfsanələrdən 

s

əmərəli şəkildə geniş istifadə olunmuş, əsərlərin 

m

əzmun və  ideyası,  həm də  təlim-tərbiyəni və 

b

ədii-estetik mahiyyəti zənginləşdirilmişdir. 

 Bu da çox t

əbiidir,  çünki, müəllifin 

əsərlərində  tədqiqatçının  dediyi  kimi,  əfsanələr 

Nizami t

əhkiyəsinin əsasına hopmuş, ümumiləş-

dirilmiş və zənginləşdirilmişdir. 

Xalq  yaradıcılığı  ilə  möhkəm  bağlılıq 

Nizami irsinin x

əlqiliyini, bədii-estetik dəyərini, 

t

əlim və tərbiyəvi dərinləşdirmiş, təsir qüvvəsini 

artırmışdır. 

 

Kitabın  nəticəsində  verilən  əsatir və  əfsa-

n

ələrlə  bağlı  ümumiləşdirmələr və  tövsiyyələr 

çox göz

əl təsir  bağışlayır,  oxucunun  qəlbini və 

duyğularını pərvazlandırır. 

Professor S

ədnik Paşa Pirsultanlının “Azər-

baycan  xalq 

əfsanələri” və  “Nizami və  folklor” 

adlı tədqiqat əsərləri dahi Nizami Gəncəvi bədii 

çeşməsinin nadir folklor qaynaqlarıdır, əfsanələr 

ç

ələngi ilə zənginləşdirilmiş sənət inciləridir. 

 

218 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının  elmi-

n

əzəri  ideyasının,  gərgin  axtarışların  və  məsu-

liyy

ətli elmi-nəzəri, pedoqoji-metodik prinsip-

l

ərin  əsasında  yazdığı  bu  tədqiqat  əsərləri, daha 

d

əqiq desək, Nizami çeşməsinin folklor qay-

naqları  Azərbaycan  folklorşünaslığına  çox  nadir 

v

ə  dəyərli hədiyyədir.  Tədqiqatçı  alim  Sədnik 

Paşa Pirsultanlının vətənə və xalqa şərəfli xidmət 

etm

əyin,  sülhün,  azadlığın,  xoşbəxtliyin, elmin, 

m

ədəniyyətin, maarif və  incəsənətin  inkişaf 

yollarını göstərən elmi-nəzəri ideyasının əsasında 

yazdığı bu nadir sənət inciləri əbədiyaşar xəzinə 

m

ənbəyidir. 

  Az

ərbaycan  aşıq  poeziyası  qədim və  zən-

gin tarix

ə malikdir, müdrikliyin estetik mənbəyi, 

çox canlı və təsirli təlim-tərbiyə məktəbidir. 

Aşıq  poeziyasında  Vətən məhəbbəti, qəh-

r

əmanlığın, əməyin, sənətin, sülhün, qardaşlığın, 

dostluğun, səmimiyyətin, müdrikliyin tərənnümü 

əsas  yer  tutur,  insanın  mənəvi dünyasını,  bədii 

t

əfəkkürünü zənginləşdirir. 

Aşıq  poeziyasında  folklorun  bir  sıra  janrla-

rından, xüsusilə əfsanə və rəvayətlərdən istifadə 

olunur, oxuculara, dinl

əyicilərə  gözəl təsir ba-

ğışlayır. 

Professor S

ədnik Paşa Pirsultanlının “Azər-

baycan folkloru v

ə  aşıq  yaradıcılığı”  adlı  dərs 

 

219 

v

əsaiti  çox  faydalı  və  əhəmiyyətlidir, çünki 

g

ərgin  axtarışların  nəticəsində  tədqiq olunub 

yazılmış elmi-nəzəri əsərdir. 

D

ərs vəsaiti  “Aşıq  yaradıcılığı”,  “Dirili 

Qurbani”,  “Tufarqanlı  Abbas”,  “Sarı  Aşıq”, 

“Tikm

ədaşlı  Xəstə  Qasım”,  “Abdalgülablı  Val-

eh” adlı bölmələrdən ibarətdir. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  istedadlı 

folklorşünas  alim  və  mahir pedaqoq kimi Azər-

baycan  xalqının  qaynar  söz  çeşməsindən, onun 

qaynaqlarından öyrənməyi, sevimli Vətən torpa-

ğını  qarış-qarış  gəzib mənəvi sərvətimizi top-

lamağı, tədqiq etməyi özünə mənəvi vətəndaşlıq, 

alimlik, mü

əllimlik və  mənəvi  borc,  şərəf bilən 

çox m

əsuldar, tələbkar,  qayğıkeş  tədqiqatçı, 

göz

əl tarixi şəxsiyyətdir. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının 

s

əmərəli əməyi nəticəsində “Aşıq Bəsti” (1969), 

“Yaşayan əfsanələr” (1973), “Nizami və folklor” 

(1976), “X

əstə  Qasım”  (1976),  “Yanardağ 

əfsanələri” (1983), “Azərbaycan xalq əfsanələri” 

(1985) adlı kitabları nəşr olunmuşdur. Onun  yet-

mişdən  çox  kitabları  çap edilib oxuculara 

ərməğan verilmişdir. 

O, mülahiz

ələrini    əsaslandırmaq,  oxucula-

rını  inandırmaq  və  tədqiqatını  zənginləşdirmək 

m

əqsədilə  qarşısına  qoyduğu  problemin  elmi-

 

220 

n

əzəri, pedaqoji-metodik təhlilini  ətraflı  və 

düzgün verm

əyə çalışıb məqsədinə nail olur. 

T

ədqiqatçının  müxtəlif mənbələrdən gətir-

diyi nümun

ələr, paralellər,  araşdırmalar,  onun 

t

ədqiqat  əsərlərinin məzmun və  ideyasını  zən-

ginl

əşdirir, dəyərini artırır. 

D

ərs vəsaitlərində  “Kitabi Dədə  Qorqud” 

eposuna, ümumiyy

ətlə, Azərbaycan dastanlarının 

q

ədim səciyyəvi  xüsusiyyətlərinə  nəzər yetirilir, 

epos  poetikasının  oxşar  və  fərqli cəhətləri 

izl

ənilir,  aşıq  poeziyası  ilə  vəhdətdə  tədqiqata 

c

əlb edilir. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının  XV-

XVI 

əsrlərdə anadilli şeirin kütləvi şəkildə milli 

heca v

əznində  yaradılması,  mənzum atalar söz-

l

ərinin, xalq düzgülərinin və  mahnılarının  heca 

v

əznli  şeirin  inkişafına  müsbət təsiri haqqında 

mülahiz

ələri çox maraqlı və əhəmiyyətlidir. 

Onun  Şah  İsmayıl  Xətai  poeziyasının  xalq 

şeiri ənənələri ilə bağlı olması, böyük sənətkarın 

aşıqların  hamisi  kimi  hörmət  qazanması  haq-

q

ındakı araşdırmalar da bizə çox  şey deyir.  

Şah İsmayıl Şeyx Heydər oğlu Xətai (1486-

1524) Ərdəbildə anadan olmuşdur. Anası Aləm-

şahbəyim  Ağqoyunlu  hökmdarı  Uzun  Həsənin 

qızıdır, maarifpərvər xanımdır.  

 

221 

Şah İsmayıl Xətai “Divan” yaratmış, “Dəh-

nam

ə” və  “Nəsihətnamə”  adlı  təlim-tərbiyəvi 

mahiyy

ətli əsərlər yazmışdır.  

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  Şah  İs-

mayıl Xətainin didaktik-əxlaqi mahiyyətli “Dəh-

nam

ə” və “Nəsihətnamə” adlı əsərlərini diqqətlə 

araşdırmış, tədqiq etmişdir. 

D

ərs vəsaitində  ozan-aşıq  yaradıcılığının 

XII 

əsr Nizami dövrü, XVI əsr Şah İsmayıl Xətai 

dövrü v

ə XVIII əsr Molla Pənah Vaqif dövrü ilə 

bağlılığı  düzgün  tədqiq olunub müəyyən-

l

əşdirilmişdir.  

Mü

əllifin həmin bölgü ilə əlaqədar gətirdiyi 

nümun

ələr,  izahat və  müqayisələr dərs vəsaitini 

z

ənginləşdirir,  onun  təlim-tərbiyəvi və  elmi-

n

əzəri  əhəmiyyətini  artırır.  Müəllifin Molla Pə-

nah  Vaqif  haqqındakı  izahatı  gözəl təsir 

bağışlayır, çünki bu məsələ haqqında maraqlı və 

əhatəli məlumat verilməmişdir. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının  aşıq 

yaradıcılığının inkişaf mərhələləri, mövzu geniş-

liyi, t

əsir qüvvəsi,  milyonlarla  insanların  dilinin 

əzbərinə  çevrilməsi, müasirliyi və  əhəmiyyəti 

haqqında  indiyə  kimi  apardığı  araşdırmalar  və 

t

ədqiqat inandırıcıdır, təsirlidir.  

Folklorşünas  alim  Sədnik  Paşa  düzgün 

göst

ərir ki, aşıq poeziyasının yüksəliş dövrü XVI 

 

222 

əsrin görkəmli aşığı Dirili Qurbaninin zəngin və 

çoxc

əhətli  yaradıcılığı  ilə  şərtlənir. O, ümumi 

t

əsvirçiliyə, yersiz təkrarçılığa qətiyyən yer ver-

mir, hadis

ələri poetik sözün qüdrətilə təhlil edib 

aydınlaşdırır. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının  tədqi-

qat

ında  istedadlı  gənc  aşıq  Qurbaninin  İrandan 

q

ədim ozanlar yurdu Gəncəyə  səfəri və  Dədə 

Yediyar  kimi  adlı-sanlı  sənətkarla  qarşılaşması, 

h

əm də  sazın-sözün qüdrətilə  ona qalib gəlməsi 

hadis

əsinin  Şah  İsmayıl  Xətaiyə  çatdırılması 

maraq doğurur. 

Poeziyasının  əsas obyekti insan, qayəsi isə 

insana d

ərin məhəbbət  olan  Şah  İsmayıl  Xətai 

yaradıcılığı haqqında professor Xəlil Yusifli haq-

lı  olaraq  yazır  ki,  yazılı  ədəbiyyatımızda  “heca 

v

əznli  şerimizin  tarixi  Şah  İsmayıl  Xətai ilə 

başlayır”. 

Tarixi m

ənbələr göstərir  ki,  aşıq  poeziyası 

Şah  İsmayıl  Xətai  şeirinə  qüvvətli təsir gös-

t

ərmişdir. Şübhəsiz ki, “Şah Xətai” havasının və 

m

əşhur “Şah İsmayıl” dastanının yaradılması da 

şairin  aşıq  poeziyası  ilə  bağlı  olmasından  irəli 

g

əlmiş, onunla əlaqədar olmuşdur.  

Tufarqanlı  Abbas  ictimai  bərabərsizliyin 

tör

ətdiyi dəhşətli hadisələrin  şahidi  olmuş,  yox-

sulların  dar  ağacına  çəkilməsini, zülmkar pad-

 

223 

şahlarda  ədalət  və  səxavətin  olmamasını  poetik 

sözün qüdr

əti ilə  bildirmiş,  “elimə,  ölkəmə 

saldılar  talan”  deyə  etiraz səsini yüksəltmiş, 

istismarçı hakim quruluşa nifrət etmişdir.  

Professor S

ədnik Paşa Pirsultanlı “Abbas və 

Gülg

əz”  dastanını  tədqiq  etmiş,  tarixi  faktları 

ədəbi-bədii proseslə  vəhdətdə  araşdırmış  və  bu 

q

ənaətə gəlmişdir ki, Tufarqanlı Abbasın zəngin 

ədəbi irsi, bu qüdrətli el sənətkarının  şer  və 

dastan  yaradıcılığı  mükəmməl tədqiq  olunmalı, 

toplanıb  xalqın  mütaliəsinə  verilməlidir. Buna 

gör

ə  də, o, tədqiqatını  davam  etdirir  və 

m

əqsədinə nail olur. 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  Azər-

baycan aşıq poeziyasında insan qəlbini təlatümə 

g

ətirən, nadir bayatıları ilə şöhrət qazanan XVII 

əsrin kamil söz sənətkarlarından  biri  olan  Sarı 

Aşıq haqqında maraqlı tədqiqat aparmış, “Yaxşı-

Yaman”

,  “Aşıq  və  Yaxşı”  dastanlarından  səmə-

r

əli istifadə etmişdir.  

Professor  S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  düzgün 

göst

ərmişdir ki, bayatı yaratmaq zirvəsinin uğur-

la

rı  yalnız  Sarı  Aşığa  nəsib  olmuşdur.  Onun 

“Sarı  Aşıq”  mövzusunu  diqqətlə  işləməsi  yaxşı 

n

əticə vermişdir. 

Professor S

ədnik Paşa Pirsultanlı əfsanələrlə 

bağlı  mövzuda apardığı səmərəli araşdırmalar və 

 

224 

yazdığı  tədqiqat  əsərləri, dərsliklər, dərs vəsait-

l

əri,  toplayıb  çap  etdirdiyi  əfsanələr    dərin 

m

əzmuna və parlaq ideyaya malikdir. 

Ona gör

ə  ki, bu zəngin  ədəbi və  elmi 

t

ədqiqat  materiallarında  professor  Sədnik  Paşa 

Pirsultanlının  müqəddəs və  əhəmiyyətli elmi-

n

əzəri  ideyası  əsas  yer  tutur.  Bu  şərəfli  əməyin 

n

əticəsində yaradılıb xalqa ərməğan verilən əsər-

l

ərin  əsas məzmun və  ideyasını,  təlim-tərbiyəvi 

v

ə  bədii-estetik mahiyyətini müəllifin elmi-

n

əzəri  ideyası  təşkil  edir,  oxuculara,  vətənə  və 

xalqa m

əhəbbət hissi aşılayır. 

Folklorşünas  alim,  istedadlı  şair,  məsuliy-

y

ətli publisist, mahir pedaqoq, professor Sədnik 

Paşa Pirsultanlının qırx ildən artıq bir müddətdə 

yüks

ək cəsarət və  bacarıqla  Azərbaycan folk-

lorunun  toplanması,  nəşri,  tədqiqi və  təbliği 

sah

əsindəki  şərəfli xidmətləri, Vətənə  və  xalqa 

d

ərin sevgisi, qayğısı, gənc nəslin təlim-tərbiyəsi 

il

ə səmərəli məşğul olması, faydalı dərsliklər və 

d

ərs vasitələri  yazıb  çap  etdirməsi, alovlu 

q

əlbinin istək və arzusunu lirikasında (Öz səsim” 

(1990), “Pirsultan bulağı” (1994), “İnciçiçəyim” 

(1996), 

“İlahi bir səs” (1999), “Bir içim nəğmə” 

(2003),  “Pirsultan  Pinarı”  (2007),  “Saz  nəfəsli 

şeirlərim”  (2008),  adları  qeyd  olunan  şerlər 

kitablarında  verməsi elm və  sənət  adamları 

 

225 

t

ərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş,  ona  uzun 

ömür,  cansağlığı,  şərəfli fəaliyyətində  parlaq 

uğurlar arzulanmış, dərin hörmət qazandırmışdır. 

Onun  bu  parlaq  uğurlar  qazanması  elmi-nəzəri 

ideyasının mütərəqqi təsiri ilə bağlıdır.  

Filologiya elml

əri doktoru, professor Sədnik 

Paşa Pirsultanlı Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində 

çox m

əsuliyyətli, tələbkar və  qayğıkeş  folklor-

şünas, tədqiqatçı, toplayıcı və təbliğatçı alimdir, 

folklorun kamil şərhini verən mahir müəllimdir.  

Professor S

ədnik Paşanın əsərləri orta və ali 

m

əktəblərdə  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiy-

yatının elmi-nəzəri və pedaqoji-metodik təhlilini 

ver

ən dərs vəsaitidir.   

Görk

əmli  folklorşünas,  professor  Sədnik 

Paşa Pirsultanlının 2010-cu ildə Gəncə şəhərində 

“Az

ərbaycan  folklorunda  gülüş”  adlı  kitabı  nəşr 

olunmuşdur.  

 

Kitabın birinci fəslində “Azərbaycan folk-

lo

runda  gülüş”,  ikinci  fəslində  “Lətifələrimizin 

yeni q

əhrəmanları  probleminin  şərhi”  verilir və  

n

əticədə yekun vurulur. 

 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının 

“Az

ərbaycan  aşıq  poeziyasında  və  yazılı  poezi-

yada t

əcnisin  inkişaf  tarixi”  adlı  monoqrafiyası 

göz

əl tədqiqat əsəridir.  

 

226 

Yetmi

şdan artıq kitabın müəllifi professor  

S

ədnik  Paşa  Pirsultanlı  “Aşıq  yaradıcılığına, 

onun poetik v

ə melodik sisteminə bir baxış” adlı 

müq

əddimədə  yazır:  “Təcnis özlüyündə  söz 

d

ənizidir. Təcnis həmin dənizin dibindən 

çıxarılan mirvaridir. Təcnis sözü qızıl külçəsidir, 

x

əzinədə əvəzi olmayan daşqaşdır. Ona görə ki, 

sözün bütün inc

əlikləri, göz qamaşdıran ifadələri, 

cinas gövh

ərləri bu xəzinədədir”

1

.  Bu monoq-

rafiya s

əmərəli tədqiqatın ynəticəsidir, faydalı bir 

d

ərslikdir.  

 

Şah  İsmayıl  Xətai  yaradıcılığının  böyük 

bir hiss

əsi  aşıq  tərzində  yazılmış  qoşmalardan 

ibar

ətdir. 

 

Az

ərbaycan 

ədəbiyyatının 

Ş.İ.Xətai, 

M.P.Va

qif, Qasım bəy Zakir, Ə.Nəbati kimi gör-

k

əmli nümayəndələri qoşma, gəraylı və təcnislər 

yaratmışlar. 

 

Professor S

ədnik  Paşa  Pirsultanlının 

“Az

ərbaycan  aşıq  poeziyasında  və  yazılı  poe-

ziyada t

əcnisin  inkişaf  yolu”  (2010)  adlı  kitabı 

d

ərin məzmuna və  təsirli ideyaya malikdir. Bu 

kitab  dörd f

əsil və nəticədən ibarətdir. 

 

Birinci f

əsildə  “XVI-XVIII  əsərlərdə 

şifahi  və  yazılı  poeziyamızda  təcnis” problemi 

                                                 

1

 S

ədnik Paşa Pirsultanlı. Azərbaycan aşıq poeziyasında və yazılı 

poeziyada t

əcnisin inkişaf tarixi. Bakı, 2010, səh.4