Tadbirkorlik faoliyati turlari 2-mavzu. Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari Reja

Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati – bu aksiyadorlari o‘zlariga tegishli aksiyalarni 
boshqa aksiyadorlarning roziligisiz erkin tasarruf qila oladigan jamiyat. U chiqaradigan 
aksiyalariga ochiq obuna o‘tkazish va ularni erkin sotish huquqiga ega. Ta’sischilarning eng 
kam soni ham cheklanmagan. Ochiq turdagi AJ uchun ustav fondining eng kichik miqdori 
AJ ro‘yxatidan o‘tkazilgan sanada qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqi 
summasining ikki yuz barobari miqdoriga teng bo‘lishi kerak. 
YOpiq turdagi aksiyadorlik jamiyati – bu aksiyalari nomlangan (egasi yozilgan) va 
ular faqat AJ ta’sischilari o‘rtasida taqsimlangan jamiyatdir. Uning aksiyalari qimmatli 
qog‘ozlar bozorida muomalada bo‘lishi jamiyat Nizomiga binoan man etilgan yoki 
cheklangan bo‘ladi. YOpiq turdagi AJ uchun ustav fondining eng kam miqdori – AJ 
ro‘yxatdan o‘tkazilgan sanada qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqi 
summasining kamida yuz barobari miqdoriga teng bo‘lishi kerak. 
Ochiq turdagi AJ ni boshqa turdagi jamiyatlarga aylantirish mumkin emas. YOpiq 

---

turdagi AJ esa o‘z aksiyalariga ochiq obuna o‘tkazish yoki ularni fond bozorida sotish uchun 
chiqarish yo‘li bilan ochiq turdagi AJga aylanishi mumkin. Boshqa turdagi jamoa korxonalari va 
shirkat xo‘jaligi o‘z aksiyalarini chiqarish yo‘li bilan ikkala turdagi aksiyadorlik jamiyatlarga 
ham aylantirilishi mumkin. 
Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati har yili ommaviy axborot vositalarida: 

yillik hisobotni; 

buxgalterlik balansini; 

foydalar va zararlar schyotini; 

jamiyat aksiyalari emissiyalari prospektini; 

umumiy majlisni o‘tkazish sanasi va joyini malum qilib turishi shart. 
Aksiyadorlik jamiyatini tashkil etish uchun quyidagilar zarur: 

jamiyatni tashkil etish va birgalikda faoliyat ko‘rsatish hamda bir yoki bir 
necha shaxsga jamiyatni tashkil etish uchun vakolat berish to‘g‘risida shartnoma tuzish; 

aksiyalarga obuna o‘tkazish; 

ta’sis konferensiyasini o‘tkazish; 

jamiyat va uning aksiyalarini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish. 
Jamiyatni tashkil etishdagi xarajatlar shartnomaga imzo chekkan shaxslarga taqsimlanadi. 
Davlat mulkini xususiylashtirish orqali quyidagi usullarda AJ tashkil etilishi mumkin: 

oddiy yo‘l bilan, ya’ni bunda fuqarolar yopiq yoki ochiq AJ larining 
ob’ektlarini auksion orqali yoki konkurs yo‘li bilan sotib olishadi; 

davlat korxonasi mehnat jamoasi tomonidan yopiq AJ ni tashkil etadi va 
ma’lum yuridik shaxs tomonidan korxona sotib olinadi; 

davlat yoki ijara korxonalari ochiq AJ lariga aylantiriladi. 
Barcha jamoa korxonalari uchun quyidagi umumiy jihatlar mavjud: 

nizom kapitalining tegishli bo‘laklarga yoki aksiyalarga majburiy 
bo‘linishi; 

jamiyatning o‘z majburiyatlari va faqat o‘zining mulki bo‘yicha cheklangan 
javobgarligi; 

aksiyador (sherik)lar orasidagi o‘zaro munosabatlar, daromad va mulkni 
taqsimlash, korxonani boshqarish bo‘yicha munosabatlar ularning kiritgan ulushlari 
miqdoriga qarab taqsimlanadi; 

jamiyat a’zolari uning kapitaliga o‘z ulushlarini kiritishlari zarur, ammo o‘z 
mehnatlari bilan uning faoliyatida ishtirok etishlari majburiy emas. 
Aksiyadorlik jamiyatlarini tashkil etish jarayonlari «Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish 
va xususiylashtirish», «Hissadorlik jamiyatlari», «Korxonalar to‘g‘risida», 
«Qimmatli qog‘ozlar bozori va fond birjalari» to‘g‘risidagi qonunlar va boshqa me’yoriy 
hujjatlar asosida boshqariladi.