Таълим вазирлиги гулистон давлат университети

3.4. Umumiy xulosani o’qituvchi bayon qiladi.
4
Mustahkamlash va baholash bosqichi:
1. Kasbiy shakllanish tarixini ta’riflang ?
2. Shaxsning kasbiy shakllanishi determinatsiyasini
o’qing va o’rganing.
3. Shaxsning kasbiy rivojlanishning bosqichlarini
belgilang.
O’qituvc
hi,
15
minut
5
O’quv mashg’ulotini yakunlash bosqichi:
5.1. Talabalar bilimi tahlil qilinadi.
5.2. Mustaqil ish topshiriqlari beriladi.
O’qituv
chi,
10 minut
Asosiy savollar
1.Shaxsning biogenetik va sotsiogenetik nazariyalari.
2.Kasbiy shakllanish tarixi.
3.Shaxsning kasbiy shakllanishi determinatsiyasi.
4.Shaxsning kasbiy rivojlanishning bosqichlari.
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Biogenetik va sotsiogenetik
kontseptsiya, ontogenez,filogenez, xarakter, temperament, psixik jarayonlar,
holatlar, hodisalar, hukmron xususiyatlar yig’indisi, iroda, faoliyatlar
motivlari, inson maslagi, dunyoqarashi, iqtidori
Birinchi savol bo’yicha darsning maqsadi:
Talabalarga shaxsning
biogenetik va sotsiogenetik nazariyalari haqida tushuncha berish, Shaxs va
individuallikni ta’riflash. Biogenetik va sotsiogenetik kontseptsiyalarini
o’rgatish va qiyosiy solishtirish.
Identiv o’quv maqsadlari.
1.Biogenetik va sotsiogenetik nazariyalar haqida tushuncha beradi.
2.Shaxs va individuallikni ta’riflaydi.
3. Biogenetik va sotsiogenetik kontseptsiyalarini o’rgatadi va qiyosiy
solishtiradi.
1 savolning bayoni
1.Shaxsning biogenetik va sotsiogenetik nazariyalari.
Shaxs deb aniq bir kishini aytamiz. Har bir kishi jamiyat a’zosi bo’lib,
tarixan tarkib topgan muayyan ijtimoiy munosabatlar sharoitida yashaydi va
ishlaydi. Shaxsning eng muhim xususiyatli jihatlaridan biri - bu uning
individualligidir, ya’ni yakkaholligidir. Individuallik deganda, insonning
shaxsiy psixologik xususiyatlarining betakror birikmasi tushuniladi.
Individuallik tarkibiga xarakter, temperament, psixik jarayonlar, holatlar,
hodisalar, hukmron xususiyatlar yig’indisi, iroda, faoliyatlar motivlari, inson
maslagi, dunyoqarashi, iqtidori, har xil shakldagi reaktsiyalar, qobiliyatlari
kiradi. Psixik xususiyatlarning birikmasini aynan o’xshash tarzda aks
ettiruvchi inson mavjud emas. Masalan, yaqin odamdan ayrilganligi qayg’u-
alam, uning bilan birga esa hayotda tiklab bo’lmovchi va boshqalarda
takrorlanuvchi fazilatlar murakkab voqelikning mangulikka yo’nalishi bilan

---

---

29
29

izohlash mumkin. Shaxs o’zining qadr-qimmati va nuqsonlari bilan ijtimoiy
turmushda faol ishtirok qilishi, ta’lim va tarbiya yordamida yuzaga kelgan
o’zining kuchli va kuchsiz jihatlari bilan yaqqol, betakror oliy zotdir.
Odamlarning ijtimoiy qoidalarga murojaat qilishi ularda o’z xulq-atvori
uchun mas’ullik hissini uyg’otadi, harakatlari va qiliqlarining ushbu qoidalarga
mos kelishi yoki mos kelmasligini baholagan holda ularni to’g’rilab borish
imkonini to’g’diradi. sotsial jihatdan maqbullarini tanlab olish, nomaqbul
shakllariga amal qilmaslik, o’zining boshqa odamlar bilan munosabatlarini
yo’naltirib va boshqarib borish imkonini beradi. O’zlashtirilgan koidalardan
odamlar o’zlarining xususiy xulq-atvorini o’zgalarning xulq-atvori bilan
taqqoslaydigan mezon sifatida foydalanadilar.
Psixologiya tarixida shaxs rivojlanishi va takomillashuvini
harakatlantiradigan kuchlar va manba masalasini hal etishning ikkita yo’nalishi
mavjud bo’lgan. Bu yo’nalishlar rivojlanishning biogenetik va sotsiogenetik