Таълим вазирлиги гулистон давлат университети

Ikkinchi savol bo’yicha darsning maqsadi: Kasbiy kamolot va kasbiy
motivlar haqida tushuncha berish. Kasbiy motivlarni ta’riflash. Talabalarni
kasbiy kamolatdagi shaxsning kasbiy motivlari bilan tanishtirish.
Identiv o’quv maqsadi:
1. Kasbiy kamolot va kasbiy motivlar haqida tushuncha beradi.
2. Kasbiy motivlarni ta’riflaydi.
Talabalarni kasbiy kamolatdagi shaxsning kasbiy motivlari bilan tanishtiradi.
Ikkinchi savolning bayoni
Kasbiy kamolotdagi shaxsning kasbiy motivlari.
Mexnat faoliyati motivlari xilma-xil bulib, ular uziga xos omillar bilan
belgilanadi. Birinchi gurux omillariga jamoaviy xarakterning uygonishi bilan
bogliklari kiritilib, bunda jamoaga foyda tegishini anglash, boshka insonlarga
yordam berish istagi, mexnat faoliyatida ijtimoiy ustanovkaning zarurligi va
boshkalarga nisbatan tobelikni xoxlamaslik kabi motivlar xisoblanadi.

---

---

108
108

Ikkinchi gurux omillari uzi va oilasi uchun moddiy mablagning
orttirilishi, moddiy va ma’naviy extiyojlarning kondirilishi uchun pul ishlab
topish motivlaridir.
Uchinchi guruxga umni uzi faollashtirish, rivojlantirish, uzini namoyon
kilish extiyojlarining kondirilishi va boshkalar kiradi. Ma’lumki, insonlar
tabiatdan biror-bir faoliyat bilan shugullanmasdan turolmaydilar.
Mexnat faoliyatining umumiy motivlari yukorida aytib utilganidek, anik
kasblar doirasida amalga oshadi. Kasb tanlash anchagina kiyin va motivatsion
jarayondir. Axir shaxsning tugri kasb tanlashi kupincha insonning xayotdan
konikishga xam sabab bo’ladi.
Insonning kaysi faoliyatini tanlashi kuprok tashki omillar xakidagi karorning
kabul kilinishi jarayoni xakida tuxtalishi muximdir. Bu asosan tashki xolat
baxolariga, uzining imkoniyat va kobiliyatlariga, kasb tanlashdagi kizikish va
moyilliklariga boglikdir.
Uz imkoniyatlarini baxolash soglomligi, ishga yarokliligi, kasbi buyicha
muxim sifatlarga egaligi, bilim darajasi, stresslarsiz ishga moyilligi, yukori
shovkinli ishda talab etilgan temp va xotirjam ritm bilan ishlay olish
imkoniyati kabilarni uz ichiga oladi.
Kizikishlarga moe ravishda tanlangan ish joyini baxolash, ayni vaktda
ishlayotgan muassasasi, korxonadagi imkoniyat t^siklari, ishni boshkarish,
kasbiy usish, tashabbusning paydo bulishi muxim axamiyatga ega. Ba’zan
kizikish buyicha ish joyini tanlash muxim axamiyat kasb etadi.
Insoniyat o’zining mehnati tufayli ongli mavjudodga aylangan,
jamiyatda mo’l-ko’lchilikni yaratgan, tabiatda esa ayrim o’zgartirishlarni
amalga oshirgan, borlik to’g’risidagi ma’lumotlarni egallashga musharraf
bo’lgan. Mehnat faoliyatining tarkibida mehnat, ish-harakat yotadi.
Ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan kasb-kor ko’nikmalarini avlodlarga
o’rgatish mehnat faoliyati yordamida amalga oshiriladi. Kasbiy malakalarni
shakllantirish, takomilashtirish, mahsulot yaratish va undan maksadga muvofik
ravishda foydalanish mehnat faoliyati orkali ro’yobga chikariladi. Mehnat
faoliyatida amaliy ko’nikmalar barkarorlashadi, nazariy fikr, g’oya, mulohaza
vujudga keladi.