Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

1 yoshdagi inqiroz. 3 yoshdagi inqiroz.
D.B.Elkoninning fikricha, bir yoshgacha bola psixikasi usishining o’ziga xos xususiyatlari k;uyidagilardan iborat: 1) kattalar nutk,ini tushunish xdmda dastlabki suzlarni mustatsil talaffuz kdlish; 2) predmetlar bilan xilma-xil xarakatlarni uirunlashtirib, ish—harakatini bajarish; 3) yurishga urinishning ruy berishi; 4) xatti-xdrakatni suz bilan boshqara olish; 5) suz bilan gudakning idrok kdlish faoliyatini boshqarish va hokazolar.
Shunday kdlib, bir yoshgacha gudak egallagan eng k,immatli xususiyat paydo bo’ladi va u boladagi ijtimoiy extiyojning vujudga kelishida va uning shu ettiyoj orkdli katta yoshdagi odamlar bilan bevosita mulokrtga kirishida uz ifodasini topadi. Shuning uchun jismlar bilan makradga muvofikxatti-harakatlarni birgalikda amalga oshirishda, bilish jarayonlari va shakllari zamirida mulokrtga ehtiyoj tug’iladi. Gudakning usishi kattalar bilan mulokotga kirishnsh natijasida ruy be radi.
Demak, uch oylik gudak gapirayotgan odamni uz kuzlari bilan topish imkoniyatiga ega btlali, chunki unda shu paytgacha tovush manbaini izlash o’quvi shakllanadi. Shunga kura, bola tovush kelgan tomonga tsarab, suzlovchiga munosabatini x,is-tuyguga urab ifodalay oladi. Gudakning borgan sari diktat bilan atrof-mutit manzaralarini va xar xil ovozlarni eshitish tamda kurish imkoniyati uning umumiy usishida alohida atamiyat kasb etadi. Tajribalar taxdilidan kurinishicha, kurish, eshitish analizatorlari gudakning votselik va borlik,bilan, kattalar bilan o’zaro mulokrtga kirishishi natijasida takomillashadi. Gudakning uz kuzlari orkdli inson va jismlar to’g’risida muayyan ma’lumot olishi turmush tajribasi ortib borishi bilan vujudga keladi. Eshitish analizatorlari yordamida tovushlarni idrok kdlish ovozlarni farqlashdan iborat shartli reflekslarning tabiatiga kuirok, bog’liqlir. Shu sababli gudak inson bilan musikdningtovushini ajrata biladi, ularning kuchsiz va kuchliligini, yokdmli va shovtsinliligini sezadi. Uning eshitib tushtishi va nuщni idrok kdlishi kupincha shartli boglanishlarning sifati bilan ulchanadi.
Inson zotining bir yoshgacha davrini nuttsgacha davr deb atash odat bo’lib krlgan. Bu davr mobaynida gudak bosh miya yarim sharlari ikkinchi signallar sistemasi faoliyati bilan boglits anchagina ishlarni amalga oshpradi. Nutk,ni tushunib idrok kdlish esa kun sayin usib, takomillashib boradi, uning kulami kengayadi.