Taraqqiyot psixologiyasi va differensial psixologiyasi

Nutqning vujudga kelishi. Passiv nutq. Aktiv nutq. Avtonom nutq.
Katta yoshli kishilar tovushiga taqlid tsilish, gudakni kurshab
to’rgan odamlar nutk,ini idrok qillishi tom ma’nodagi nutk,
faoliyatini tarkib toitiradi. Mulokrtning sunggi turlari gudak
hayotining ikkinchi yarim yilida kuzga tashlanadi. Uning o’zini
iarvarishlayotgan, odamlarga ilikdabassum, kuvonch na shodlik tuygusi
bilan bok,ishi faqlt xush kechinmalaridan emas, balki ichki
mexanizmlarini ifodalovchi, muayyan darajada tashqill tottgan ijobiy
ta’sirlanishni aks ettiruvchi mulokotdan iboratdir. Karra yoshli,odamlardan ta’sirlanish his-tuygusi,gudakning,hayoti,va,faoliyatida,bir,necha,yunalishda karor topib boradi. Ulardan
bittasi,kuvonch,yoki,tabassum,tuygusida:,kattalarga butun vujudi bilan talpinishi,
tiqillib turishi, xdarakatlarini kuzatishi,
kulini uzatishi, boshini qo’zg’atuvchi
kelgan tomonga burishi, o’ziga xos tovushlar
chikarishi yoki gugulashida yaqqol kuri-
nadi. Ta’sirlanish his-tuygusi "jon-
lanish majmuasi" bilangina emas, balki
uning aloxdda tarkibiy k,ismlari (tovush,
chexra va xrkazolar) ta’sirida ham vujudga keladi. Ta’sirlamish tuygusi keyinchalik tanlovchanlik xususiyatini kasb etib, faqat ayrim (yaqin, tugishgan) kishilarga nisbatangina hosil bo’ladi.
Shtern qonuni. Kognitiv o`zgarishlar, psixosotsial rivojlanish.
Oldingi bo’limlarla ta’kidlanganidek, ta’sirlanish tuyrusi avval umumiy xususiyatga ega bo’ladi, keyinchalik (4-5 oylik paytlarda) kishilarmi ganish va begonaga ajratish bilam yakunlanadi. Ya’ni tamishlar go’dakda chuqur ijobiy kechinmalar xosil qillsa, begonalar kuvomch va tabassum hislarini butunday tuxtatishga ham olib keladi. Tamish kishi psixik jarayom sifatida bolaning isixikasida alohida atamiyat kasb etadi. Shu boisdan katta yoshdagi odamlar go’dak uchun dastlabki tanish jarayonning ob’ektiga aylanadilar va mulokot davomida ijobiy ta’sirlanish tuygusini paydo qilluvchi tuzgatuvchi vazifasini utaydilar.
Ineont karatilgan ta’sirlanish tuyrusi vakt utishi bilan turli jismlarga ham ko’chadi Kattalar kul i da gi masalan, uyinchotsgudaqla kuvonch va jonlanish hissini uygotadi, jismlarningbola nigohini o’ziga jalb etish xususiyati cham kattalar yordamida ruyobga ch i kadi. Gudak yarim yoshida ular bilan mulokotga kirishish jarayoni ikki xil xususiyat kasb etadi. Avval mulokrt bir tomonlama, faqat ta’sir ugkazish bilan chegaralansa, endi teskari munosabat (gudakning ularga javobi tarikdsida) ham vujudga keladi. Chunonchi, bola katgalarning kiyimini tortqillaydi, ularga tsichtsiradi, hatto, xitsillaydi va hokazo. Mazkur psixik xrlat bolaning kattalar bilan mulotsoti rivojlanishning yutsoriroK bosqichiga kutarilganidan dalolat beradi. Gudakning katta odamlarga kuyadigan talablari (garchi tsatiy otangda, suz bilan ifodalanmasa-da) bevosita yorddmga muxtojligini bildirish (masalan, kulinI uyinchok, tsisib olsa, kuylagi ilinib tsolsa, koptogi dumalab ketsa, charchasa va boshqa dollar ruy bersa, boshqalarni chatsiruvchi signal) vazifasini bajarsa, keyinchalik shunchaki chak,irish vositasiga aylanadi va bu xol mulokotga ehtiyojdan, uning nisbatan tak,chilligidan kelib chikddi. Shuningdek, bola uyin faoliyatida k,iyinchiliklarga uchrasa, uyin krvushmasa ham mazkur chak,irik;vositasidan foydalanadi.
Bola tdyotining ikkinchi yarim yilligida kattalar nugtsini id rok qilishi va uni tushunishi jadal sur’at bilan usaveradi. Chunki ona yoki tarbiyachi uni parvarishlash va tarbiyalash jarayonida har bir xdrakatni tushunchalar, suz birikmapari, atamalar bilan birga amalga oshiradi, harakat bilan predmetning uzviy bordikdigini yoritishga tirishadi. Ma’lumki, har qaysi predmet va vokra uz nomi bilan ifodalanadi, natijada bola uchun onaningyoki tarbiyachining
(murabbiyning) nutk,ini tushunish va uni ilgab olish birmuncha
engillashadi. Bo’larning barchasi bola bilan katta yoshli odam lir
o’rgasida uzluksiz xdmkorlik vujudga kelishini tak,ozo tsilali